GONARTROZ ve DİZ PROTEZİ
Gonartroz ( diz kireclenmesi); diz eklem kıkırdak ve kemik yapısının aşınmasına bağlı olarak dizde ağrı ve hareket kısıtlılığının gelişmesi ile karakterize ileri, yaş hastalığıdır. Diz protez ameliyatı ise kireclenme sonucu oluşan ağrı ve hareket kastlılığının ortadan kaldırılması ve hastanın yaşam kalitesinin arttırılması amacı ile yapılan diz eklem yapılarının metal protezler ile değiştirilmesi ameliyatıdır.
Diz protez ameliyatları 2 kısım altında incelenebilir:
1- Unikondiler (kısmi) diz protezi: diz ekleminin sadece aşınan bolumu değiştirilir.
2- Total (tam) diz protezi: Diz ekleminin tamamı değiştirilir.
Ameliyat Oncesi Hazırlık:
Ameliyat kararı vermek icinoncelikle hastanın şikayetleri on plana cıkmaktadır. Diğer tedavilere rağmen ( ilac tedavisi, fizik tedavi, eklem ici enjeksiyonlar vb. ) ağrı ve yurume gucluğu devam eden, yaşam kalitesi gun gectikce azalan hasta cerrahi yonden değerlendirilir.
Fizik muayenede dizlerde deformite, bacaklarda dizilim bozukluğu, diz ic kısmında ozellikle tarif edilen ağrı ve hareket kısıtlılığı gorulur.
Ayakta basarken cekilen on arka ve yan grafiler 60 yaş uzeri diz sorunlu hastalarda altın standarttır. Grafilerde gorulen ozellikle medial aralıkta daralma ya da eklemin tamamen kapanması halinde hasta protez icin adaydır.
Protez kararı verilen hastada bolgesel muayenenin dışında sistemik muayene ve hastanın sağlık ozgecmişi de onem kazanmaktadır. Ameliyat hazırlıkları esnasında hasta anestezi doktoru tarafından değerlendirilip ameliyatta kullanılacak anestezinin tipi belirlenir, hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir. Ozellikle kalp hastalığı, şeker hastalığı, bobrek yetmezliği vb. durumlarında diz protez ameliyatına karar verilmeden once ilgili branş hekimleri ile goruşulup hastanın diz protez ameliyatına uygunluğu tartışılır. Ayrıca diş enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları, tırnak enfeksiyonları, ayak mantar enfeksiyonları da cerrahi oncesinde değerlendirilmelidir. Hasta eğer kullanıyor ise aspirin, coumadin benzeri kan sulandırıcı ilacları mutlaka doktoruna bildirmeli ameliyattan 7-10 gun once bu ilaclar kesilip gerekirse yerine kan sulandırıcı cilt altı uygulanan iğne tarzı ilaclara donulmelidir.
Ameliyat:
Ameliyat suresi tek diz icin genellikle 1-2 saat arasındadır ve hasta ortalama 3-5 gun arası hastanede kalır. Ameliyat dizin on tarafında 10-15 cm uzunluğunda bir kesi yoluyla gercekleştirilir. Uyluk kemiği (femur) ve kaval kemiğinin (tibia) aşınmış olan uc kısımları cıkarıldıktan sonra metal yapıdaki protez, kemik cimentosu denilen yapıştırıcı bir malzeme ile, cıkarılan kemik kısımlarının yerine yerleştirilmektedir. İki metal parcanın arasına da polietilen yapıda “insert” denilen bir ara parca konulmaktadır. Ameliyat bitiminde cerrahi alandaki kanı dışarıya aktarmak icin dren denilen plastik bir boru kullanılır.
Hastalara, ameliyat esnasında kaybedilen kanı yerine koymak icin hastanın genel durumu, kan tablosu ve ameliyatın gidişatına gore kan nakli de yapılmaktadır. Bunun haricinde yine ameliyat esnasında ya da ameliyat sonrasında kullanılan “ototrasfuzyon” denilen kan kurtarıcı sistemler ile hastanın ameliyatta kaybedilen kendi kanı ozel bir işlemle tekrar hastaya verilebilir. Bu sayede hastanın kan nakli ihtiyacı azalmaktadır.
Dikişler ameliyattan sonraki 12-14 ncu gunler arası alınır. Bu sure icinde 2-3 gunde bir yapılan cilt pansumanları yeterli olacaktır.
Hasta rehabilitasyonu ameliyatın hemen ardından başlar. Ameliyat ta kullanılan anestezi tipine gore ( spinal- belden yada genel anestezi) hasta kendine geldiği andan itibaren izometrik tipte bacak kas egzersizleri başlanır. Ameliyattan sonraki gun hasta oturabilir, kendini iyi hisseder ise ayağa kaldırılabilir. 2nci gun walker ( yurutec) desteği ile yurumeye başlar. 4ncu gun civarı merdiven inip cıkabilir hale gelir. Bu sure icinde yatakta belli bir program dahilinde quadriceps egzersizleri, ve diz hareket acıklığını arttırıcı egzersizler hasta tarafından aktif olarak ya da cihaz destekli (CPM cihazı) pasif olarak yaptırılır.
Hastalar ortalama 2-3 hafta civarı desteksiz yuru hale gelebilirler.
Ameliyat Sonrası Yaşam:
Hastalar ameliyattan sonraki ortalama 1 ay icerisinde sosyal yaşantılarına donebilirler. Aşırı hoplama zıplama gibi eklemi zorlayıcı hareketler, dizi yere koymak alaturka tuvalete oturmak gibi hareketlerden kacınılması protez omrunu uzatan koruyucu hareketlerdir. Bunların haricinde hastalar tum gunluk yaşantılarını normal şekilde surdurebilir hale doneceklerdir.
Ameliyatın Olası Riskleri:
Diz protez ameliyatları ortopedi ameliyatları icerisinde major (buyuk) ameliyat kategorisi icerisindedir. Buyuk grup ameliyatlar icinde olduğu icin ameliyat sonrası bazı riskler ortaya cıkabilmektedir. Bu risklerin en aza indirilmesi icin ameliyat oncesi ve sonrası donemde gerekli onlemler alınmaktadır (pıhtıya karşı kan sulandırıcı iğneler, enfeksiyona karşı antibiyotikler vb). Hemen her turlu onlem alınmasına karşın istenmeyen durumlar ile karşılaşılabilinmektedir. Bu sorunlar: cerrahi bolgede enfeksiyon, pıhtı atmasının yanı sıra cok nadiren damar-sinir hasarları, protez cevresi kırıkları ( % 1 den daha az) olabilir.


[h=2]Ankara Ortopedi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]