· Gıda zehirlenmesinin sebepleri nelerdir?
Gıda zehirlenmeleri yaygın gorulen,genellikle hafif seyreden ancak bazı durumlarda olumcul olabilen hastalıklardır.
Bakteri uremesi,bakterilerin urettiği toksinler(zehirler),besinlere dışarıdan bulaşan zehirli maddeler ya da iceriğinde doğal toksin bulunan besinlerin yenmesi ile oluşur.
· Gıda zehirlenmesi belirtileri nelerdir?
Tipik belirtileri bulantı kusma ishal karın ağrısı ve ateşdir.
Belirtiler besin tuketimini takiben 30 dk ile 72 saat arasında başlar.
Belirtiler ve ortaya cıkış suresi besini kontamine eden etkene, yenilen miktara,kişinin duyarlılığına bağlı olarak değişir
· Gıda zehirlenmesi ne gibi tehlikeli durumlara yol acar?
Gıda zehirlenmeleri genellikle hafif seyreder ve kısa surelidir.Ancak kucuk cocuklar,bebekler,yaşlılar,gebeler ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ağır seyredebilir.İshal ve kusma ile oluşan su ve tuz kaybı ozellikle bu kişilerde ağır klinik tablolara yol acabilir.Şok ve olume neden olabilir.
· Gıda zehirlenmesinden şuphelenen bir kişinin yapması gerekenler nelerdir?
İshal bulantı kusma belirtilerinin ortaya cıkması ile gıda zehirlenmesinden şuphe ediliyorsa oncelikle zehirlenmeye neden olan etkenin vucuttan atılımını sağlayan kusma ya da ishal onleyici girişimlerde bulunulmamalıdır.
İshal ve kusma ile kaybedilen sıvı ve tuz kaybının karşılanması onemlidir.Bu nedenle yeterli sıvı alımı sağlanmalıdır.
Belirtilerin şiddetinin artması,bulantı nedeniyle yetersiz sıvı ve gıda alımı,kanlı ishal,yuksek ateş gibi durumların gorulmesi halinde doktora başvurulmalıdır.
· Gıda zehirlenmesinin tedavisi nasıl olmalı?
Tedavide en onemli nokta sıvı ve tuz kaybının karşılanmasıdır.
Kısa sureli(24 saatten az suren) ve az sıklıkta olan kusma ve ishallerde evde bakım yapılabilir.Bol miktarda sıvı tuketilmeli (kucuk ve sık yudumlar almak bulantı sırasında su kaybını karşılamak icin en iyi yoldur).Kafein alkol ve şeker iceren sıvılardan kacınılmalı.Bulantının azalması ile yavaş yavaş gıda alımına başlanabilir.Oncelikle patates,pirinc,beyaz ekmek,yağsız et ve tavuk ile başlanmalıdır.
İshal ve kusmanın şiddetli olduğu ,bulantı nedeniyle sıvı kaybının ağızdan yeterince karşılanamadığı durumlarda damardan sıvı verilmesi gerekebilir.Bu hastalarda hastanede gozlem ihtiyacı vardır. Cocuklarda ozellikle hastanede gozlem onemlidir.
· Gıda zehirlenmesinden korunmak icin nelere dikkat edilmeli? (Evde dikkat edilmesi gerekenler, marketlerde alışveriş sırasında dikkat edilmesi gerekenler, dışarıda acık alınmaması gereken gıdalara ornekler vb)
Alışverişte dikkat edilmesi gerekenler:
-Alışveriş sırasında urunlerin son kullanım tarihleri kontrol edilmeli
-Dondurulmuş gıdalar alışverişin en sonunda alınmalı ve bekletmeden eve getirilmeli.Sızıntı yapmış,yırtılmış paketler alınmamalı.İcinde buz parcaları olmamalı
-Ciğ et ve kumes urunleri diğer gıdalardan ayrı tutulmalı
-Pastorize edilmemiş sut ve sut urunleri kullanılmamalı,acık olarak satılan sut peynir yoğurt alınmamalı
-Yumurta alırken kabuğunun kırık catlak kirli olmamasına dikkat edilmeli,yumurta kullanılmadan once yıkanmalı
Evde saklama ve pişirme sırasında dikkat edilmesi gerekenler
- El temizliğine dikkat edilmeli,ozellikle tuvalet sonrası el hijyenine onem verilmeli
-Sebze ve meyveler bol suyla yıkanmalı
-Guvenilir icme suyu kullanılmalı
-Besinler buzdolabında saklanmalı,buzdolabı ısısı 4 derece,dondurucu -18 derece olmalı
-Ciğ et balık ve tavuk buzdolabının en soğuk bolumunde saklanmalı
-Tahıllar ve kurubaklagiller nemli ve sıcak ortamlarda saklanmamalı
- Sıcak yiyecekler sıcak soğuk yiyecekler soğuk tutulmalı
-Ciğ et ve kumes hayvanı urunlerine dokunduktan sonra eller iyice yıkanmalı
-Ciğ etler kesildikten sonra kullanılan kesme tahtası bıcak ve mutfak tezgahı dezenfekte edilmeli
- Kıyma ve kıyma iceren urunlerin iyi pişmesi sağlanmalı
-Yemek pişirme ısısı bakteriyel etkenlerin olmesi icin 65 derecenin uzerinde olmalı
-Pirincli gıdalar gunluk olarak hazırlanmalı ve bekletilmemeli
- Yemekler tuketilmeye yakın zamanda pişirilmeli,hemen tuketilmeyecekse hızla soğutup buzdolabına kaldırılmalı,yeniden ısıtma işlemi sık tekrarlanmamalı
- Dondurulmuş gıdalar uygun koşullarda cozdurulmeli (buzdolabı ısısında,soğuk suda ya da mikrodalga ile)
- Pişmiş yemekler,oda sıcaklığında 2 saatten (yaz aylarında 1 saat) fazla bekletilmemeli
· En cok hangi gıdalar zehirlenmeye yol acıyor?
Protein iceriği yuksek olan gıdalarda bakteri uremesi kolaylaşır.Bu nedenle en sık et tavuk balık sut ve sut urunleri yumurta ve yumurta iceren gıdalar zehirlenmeye neden olur.
· Yazın daha sık goruluyor denebilir mi? Oyleyse sebebi nedir?
Bakteriler sıcak ve nemli ortamlarda daha kolay urerler.Bu nedenle yaz aylarında sıcaklık ve nemin artmasıyla besinlerde bakteri uremesi kolaylaşır.Besin zehirlenmeleri bu aylarda daha sık gorulur.
· Buzlar nasıl gıda zehirlenmelerine yol acar?
Bakterilerin en iyi uredikleri sıcaklık aralığı 5-65 derece arasıdır.Besinlerin dondurulması bakterileri oldurmez ancak uremelerini durdurur.Uygun koşullarda ve temiz sulardan hazırlanmayan buzlar icindeki uremeleri durmuş ancak olmemiş bakteriler buzların cozunmesi ile etkin hale gecebilir ve hastalık oluşturabilir.
· Yiyecek ve iceceklerin dışında gıda zehirlenmesine neler sebep olabilir?
Gıdalarda oluşan bakteriel ureme ya da bakteri toksinlerinin neden olduğu zehirlenmeler dışında besinlere bulaşan kimyasal maddeler,doğal besin toksinleri,uygun olmayan saklama koşullarından kaynaklanan zehirli maddelerin cozunmesiyle besine bulaşması sonucu da zehirlemeler gorulebilir.
Tarım ilacları,gıdaların bakır,aluminyum,kurşun ya da boyalı plastik kaplarda bekletilmesi,iceriğinde doğal toksin bulunduran bazı besin turleri (mantar,bal,filizlenmiş patates gibi) bu tur zehirlenmelere yol acar.
· Gıdaları goruntu, koku ya da tatlarında bir değişiklik olmadan da zehirlenmelere yol acabilir mi?
Bakteriler gozle gorulmez,kokusu ya da tatları yoktur.Dolayısıyla uygun koşulları bulduklarında hızla ureyebildiklerinden gıdanın goruntu koku ve tadında değişiklik olmadan da zehirlenmeler oluşabilir.Ayrıca uretim ve taşıma sırasında da kontaminasyon olabilir.
· Aynı gıdayı tuketen herkes zehirlenir mi?
Tuketilen gıda ile alınan bakteri ya da toksin miktarı aynı ise gıdayı tuketen herkes belirti verebilir. Ancak belirtilerin şiddeti kişinin tukettiği miktara, bakteri ya da toksine gosterdiği duyarlılığa gore değişebilir.
· Hangi bakteriler gıda zehirlenmesine yol acar, bu bakteriler hangi yiyeceklerde bulunur?
Gıda zehirlenmesine en sık yol acan bakteriler: Salmonella, Clostridium perfringens, Escherichia Coli, Campylobacter jejuniListeria monocytogenes, Shigella,Stafilokokkus aereus, Clostridium botulinum, Bacillus cereus, Vibrio cholera, Vibrio parahemoliticus
Salmonella,en sık kumes hayvanlarının barsaklarında bulunur.İyi pişirilmemiş tavuk eti,yumurta ,pastorize edilmemiş sut ile bulaşır.
E.Coli:İnsan ve hayvan barsaklarında bulunur.Ciğ et ve pastorize edilmemiş sut,dışkı ile kontamine olmuş sular,bu sular ile sulanmış meyve ve sebzelerden bulaşır.
Clostridim Pefringens:İnsan ve hayvan barsaklarında,toprakta,dışkı ile kirlenmiş sularda bulunur. Et, et suyu, kumes hayvanları ile bulaşır
Listeria monocytogenes: Donma derecesine yakın sıcaklıklarda bile ureyebilen bir bakteridir. Ciğ et ve tavuk, dondurulmuş gıdalar, krema ve peynirden bulaşabilir.
Shigella: İnsan ve hayvan dışkısında bulunur. Kontamine olmuş sular ve bu sularla yıkanmış yiyecekler, tavuk ve balıktan bulaşır.
Campylobacter: Hayvan dışkısında bulunur. Kontamine sular, kumes hayvanı urunleri,sut ile bulaşır.
Stafilokok aereus:Toksin ureterek zehirlenmelere neden olur.Ozellikler kremalı gıdalar,sut urunleri,salatalar,tatlılar,ciğ et ve kumes urunlerinde urer.
Clostridium botulinum:Toprakta,kaynak sularında ve deniz suyunda bulunur.Ozellikle konserve gıdalar ile bulaşır.
Bacillus cereus:Toprak ve bircok bitkide bulunur.Ozellikle pirinc,makarna,sutlu tatlılar,kremalar ile bulaşır.
Vibrio cholera:Kontamine sular ile bulaşır
Vibrio parahemoliticus:Kontamine deniz suyu ve ciğ ya da az pişmiş deniz urunleri ile bulaşır.





[h=2]İstanbul Dahiliye uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]