Kanser Nedir ?
Normalde vucudumuzdaki hucreler belirli bir duzen icinde buyur, bolunur ve olurler. Ergenlik cağına dek oldukca hızlı olan hucre bolunme ve coğalması bu donemden sonra dengelenir. Bu aşamadan sonra hucreler ancak olen ya da değişik etkenlerle yaralanan hucreleri tamir icin coğalırlar. Tum bu olaylar vucutta kontrollu bir şekilde gercekleşir. Kanser, ceşitli etkenler sonucu hucrelerin kontrolden cıkmaları ile surekli bolunup coğalmaları ve farklılaşmaları olarak tanımlanabilir. Temel hasar tum hucre fonksiyonlarını kontrol eden DNA yapısında olmaktadır. DNA, canlıya ait karakterlerin kodlanmış olarak bulunduğu molekuldur.
-Tumor nedir?
Surekli bolunen ve coğalan hucreler tumor olarak tanımladığımız kitleleri oluştururlar. Ancak tumor gorulmeyen kanser turleri de vardır. Losemi, yani kan kanseri gibi turlerde kanser tumor şeklinde oluşmaz, bunun yerine kan icinde ve dokularda farklı hucreler olarak dolaşır. Butun tumorleri kanser diye tanımlamak doğru olmaz. İyi huylu tumorlerin coğu bulundukları yerden uzağa gitmezler ve hayatı cok nadir tehdit ederler. Ancak kotu huylu tumorler coğu kez kaynaklandıkları yerlerden uzağa giderler ve yaşam icin ciddi tehdit oluştururlar.
-Metastaz nedir? Kanser nasıl yayılır? Yayılmasını engelleyecek bir tedavi var mıdır? Şartları aynı olan herkeste (Yaş Cinsiyet Evre vs.) aynı hızda mı yayılır? Hayırsa neden?
Metastaz, kanser hucrelerinin kaynaklandıkları bolgeden coğunlukla kana karışarak vucutta uzak bir bolgeye gitmeleri ve orada coğalmalarıdır. Kanser genelde kan ve lenf (akkan) damarları yoluyla yayılır.
Yayılmayı engelleyen en onemli faktor kanserin kaynaklandığı yerde yokedilmesidir. Bu nedenle gelişmiş kanser tedavi yontemleri kullanan merkezlerin tedavi başarısı, metastaz oranlarında da azalmayı meydana getirecektir.
Tum tumorler aynı hızda yayılmazlar. Bazı tumorler tanı anında uzak yayılım yapmayı sevmektedirler. Bazıları ise yıllarca bolgesel kalabilir. Vucut kanlanması ve calışmasının daha hızlı olduğu genc yaşlarda yayılım daha fazla iken, ileri yaşlarda bazı tumorlerin metastaz yapma eğiliminin azaldığı gozlenmektedir.
-Kanser turleri arasında neden buyuk farklılıklar var?
Her kanser tipinin etkenleri, davranışı ve tedaviye yanıtları farklıdır. Orneğin akciğer kanserleri ile meme kanserleri tumuyle birbirinden farklı iki kanser tipi oldukları gibi, aynı kanser tipinin hucre farklılaşması ve evrelere gore tedavi secenekleri ve sağkalım oranları da farklı olmaktadır.
-Hep erken tanının oneminden bahsedilir. Bunun farkı cok net belli oluyor mu hastalarda?
Elbette. Ornek vermek gerekirse erken evrede yakalanan bir meme kanserlerinde hastaların 5 yıllık sağkalım oranı yuzde 90' ın uzerindeyken, gec kalınmış vakalarda bu oran yuzde 10-15' e gerilemektedir.
-Kanserin hangi turlerinden tamamen kurtulmak mumkun?
Bazı losemi (kan kanseri) turleri, lenf duğumu kanserleri ve erken evrede yakalananrahim-rahim ağzı kanserleri, seminom gibi erkek yumurtalık kanserlerinin bazı tiplerinde hastalığın tumuyle yok edilmesi mumkun. Ancak bazı kanser turlerinin ozellikle ileri evrelerinde butun tedavi cabalarına rağmen hastalık yok edilemiyor. Bunlarda tekrarlamalar ve kotuleşmeler gorulebiliyor. Bu nedenle kanser riskini azaltmak icin onlemler almak ve erken tanı en az tedavi kadar onem kazanıyor. Erken tanı icin 20-40 yaşları arasında her 3 yılda bir fizik bakı, 40 yaşından sonra ise her yıl fizik bakı oneriyoruz.
KANSER ONLENEBİLİR BİR HASTALIK MIDIR?
Son 30-40 yıl icinde kanser tedavisindeki gelişmelere bağlı olarak yeni kanser tanısı almış hastaların yaklaşık yarısının hastalıklarından kurtulabilecekleri goz onune alınsa da aynı zaman dilimi icinde yani son 40 yılda kansere yakalanan hasta sayısının 2 katına cıktığı ve neredeyse insanların yarısına yakınında kanser gelişme riski olduğu inkar edilemez bir gercektir.
Tedavide sağlanan başarılara rağmen hastaların bazen yıllarca suren uygulamalar nedeniyle cektiği sıkıntıları en iyi şekilde ancak kendileri ve yakınları bilebilirler. Bunları yaşamayanların kafalarında canlandırabilmeleri bile mumkun değildir.
Tum hastalıklarda olduğu gibi kanserde de hastalıktan korunma, tedaviden cok daha kolay, ucuzdur. Kanserin cevresel faktorlere ve yaşam tarzına bağlı olduğu artık biliniyor. Tum kanserlerin neredeyde yarısı sigara ve tutun urunleri kullanımı, yanlış beslenme ve hareket azlığına bağlı olarak ortaya cıkmaktadır. Bilinen bu faktorlerin ortadan kaldırılması, kanser yaptığı bilinen maddelerin kullanımından vazgecilmesi kişilerin kanserden korunması icin temel ama cok basit korunma yontemleri olacaktır.
Orneğin, kanser yaptığı inkar edilemez bir gercek olan sigaranın bazı cevreler tarafından tuketiminin koruklenmesi yerine, kalp ve damar hastalıkalarına zemin hazırlamasıyla birlikte pek cok kanser turunu oluşturarak olumlerini hazırlayan bu maddeden uzak tutulması, sigara ve tutun bağlantılı kanserleri ortadan kaldıracaktır.
Kotu beslenme, yani yararlı gıdalar yerine kalorisi, yağı bol, posası az , yanmış, tuzlanmış, salamura yapılmış, defalarca pişirilmiş, kimyasal işlemlerden gecirilmiş, kısaca soylersek icinde yararlı ne varsa yok edilmiş yiyecekler hayatımızı kısaltmaktadır. Kalp hastası yaparak kısaltmaktadır. Kanser olmamıza neden olarak kısaltmaktadır. Beslenme alışkanlığının değiştirilmesi buna bağlı kanser riskini azaltacaktır.
Hava kirliliği başta olmak uzere calışma koşulları nedeniyle kanser yapıcı maddelerle karşı karsıya kalma nedeniyle ortaya cıkan kanserlerde cevre ve calışma koşullarının duzeltilmesi, cevre kirliliğinin onlenmesi alınması gereken korunma onlemleridir.
Karaciğer kanserleri, rahim ağzı kanserleri, gibi bazı viruslere bağlı olduğu bilinen kanserlerde bulaşmanın onune gecilmesi bu kanserleri azaltacaktır. Yine karaciğer kanseri oluşturan mantarların uremesinin onlenmesi, besinlerin uygun koşullarda saklanması kolaylıkla sağlanabilir.
Hayat cok guzel ve değerli. Ancak bunun değerini, onu kaybedecek noktaya gelmeden once anlamamız gerekiyor. Kendimize yapacağımız en guzel yardım, verebileceğimiz en guzel hediye, hayatın tatları olarak bizlere tanıtılmaya calışılan, her tukettiğimizle birlikte yaşamımızı kısaltan, acı, sıkıntı verecek tedavilerle yıllarca karşı karşıya kalmamıza neden olacak, bazen olumun soğuk yuzunu hissettirecek bir an gelmeden bu maddelerden uzaklaşmamız, yaşam tarzını ve cevre koşullarını değiştirmemizdir.

[h=2]İzmir Radyasyon Onkoloğu uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]