GENC KADININ KANSERİ VE KOLPOSKOPİ
Op. Dr. Kenan Ertopcu
Dunyada her yıl 493.000 kadın rahim ağzı kanserine yakalanmakta, bunların 274000 i bu hastalığı yenemeyip yaşamlarını kaybetmektedirler. Rahim ağzı kanserinin %85 i gelişmemiş olan ulkelerde, % 15 i ise gelişmiş ulkelerde ortaya cıkmaktadır.
Ulkemizde her yıl 726 kadının olumune neden olan rahim ağzı kanseri erken tanı konduğunda mutlak onlenebilir bir kanser turudur. Rahim ağzı kanseri genc kadının kanseridir ve her yıl Turkiye de 1364 kadın bu kansere yakalanmaktadır. Rahim ağzı kanserinin oncu lezyonları erken yaşlarda belirti vermektedir. Kanser genellikle yavaş bir şekilde 8-9 yıl icinde gelişir. Rahim ağzı kanserinin en fazla ortaya cıktığı yaş 38 civarıdır.
Sigara icen kadınlar, erken yaşlarda cinsel ilişkiye başlayan kadınlar ve cinsel yolla riskli HPV (Human Papilloma Virusu )tipleriyle karşılaşan kadınlar risk grubundadırlar.
(HPV virusları cinsel yolla bulaşır. Yuzden fazla modeli vardır. 16,18, 31,45 gibi 7-8 modeli rahim ağzı kanserine, 6-11 gibi modelleri de kanser olmayan genital siğillere neden olur. HPV deri surtunmesiyle de bulaşabileceği icin bakirelere de bulaşabilir. Kondom HPV bulaşmasından sadece %70-80 oranında koruyucudur).
Rahim ağzı kanseri erken donemde yıllarca hic bulgu vermeyebilir. Bazen akıntılar, kanlı akıntılar ve cinsel ilişki sonrası kanamalar olabilir . Bulgu vermeye başladığında ne yazık ki genelde cok gec olmaktadır. 3mm derinliğe ulaşmış kanser lenf duğumlerine yayılmak icin hucreler arasından yola cıkmıştır.
Erken safhada saptandığında genellikle Leep dediğimiz basit bir operasyonla rahim ağzındaki kuşkulu bolge cıkarılır ve iz bırakmadan erken rahim ağzı kanseri tedavi edilebilir. Ustelik bu işlem acil durumda erken gebelikte bile gebeliğe zarar vermeden uygulanmaktadır.
Tum bu nedenlerden dolayı rahim ağzı kanserinde erken tanı cok onemlidir. Rahim ağzı kanseri ortaya cıktığında her turlu tedaviye rağmen (operasyon, radyoterapi, kemoterapi) erken evrelerinde % 10-20, ileri evrelerinde % 50-70 nuksetmektedir (tedaviye rağmen yeniden ortaya cıkar).
SMEAR TESTİ (PAP SMEAR) NEDİR?
Rahim ağzı kanserinde Smear testi denilen rahim ağzından dokulen hucrelerden suruntu orneği alınması her kadının genc yaşlardan itibaren en az yılda bir kez yaptırması gereken kanser erken tanı yontemidir. Smear testinde binlerce hucre ozel boyalarla boyandıktan sonra patoloji uzmanı tarafından mikroskopla değerlendirilir. Burada patoloji uzmanının bilgisi, deneyimi ve binlerce hucreyi tek tek değerlendirmesi icin ayıracağı zaman cok onemlidir.
Bu nedenle smear testinin başarısı % 60 dan % 95 lere kadar değişebilir.
Smear testinin doğru yapılmasında ve başarısında onemli olan smearin alındığı hastane veya klinik değil , gereken tekniği bilerek smear alan ve ozenli muayene bulgularını patoloğu yonlendirmesi icin ayrıntılı belgeleyen doktor, ve bilgisiyle, deneyimiyle hucreleri tek tek tarayarak,yeterli zaman ayırıp emek gostererek tanı koyacak olan patoloji uzmanıdır.
Smear testi veya patoloji sonucu kanser oncu lezyonu cıkan kadınların paniklemesi ve doktorlarını daha radikal tedaviler icin zorlaması da doğru değildir.Smear testlerinde ASCUS lar % 4.4 oranda en cok karşımıza cıkan patolojilerdir. ASCUS ların rahim ağzı kanserine donuşme şansı %0.1-0.2 dir. ASC-H ise %20-50 CIN 2,3 e donuşebilecektir. Sıklıkla gorduğumuz CIN 1 ler kendiliğinden birkac yılda kaybolabilir, fakat ilerleyip CIN 2 ve CIN 3e de donuşebilirler. CIN 2 lerin % 5 inin ,CIN 3 lerin % 12 sinin yıllar sonra rahim ağzı kanserine donuşme olasılıkları vardır.
SMEAR TESTİ SONUCU KUŞKULU VEYA ANORMAL CIKARSA HPV TESTİ VE KOLPOSKOPİ MUTLAKA UYGULANMALIDIR.
HPV TESTİ NEDİR?
Smear testi kuşkulu sonuc verince veya cinsel yolla bulaşan HPV virusuyla karşılaşma riski olduğunda rahim ağzından suruntu orneği alınarak HPV viruslarını saptayabilen ozel bir teknik uygulanabilir. Ozel durumlarda uygulanan bu teknik pahalıdır ve sayılı patoloji laboratuarlarında yapılabilmektedir. HPV testinde rahim ağzı kanserini tetikleyen viruslar veya virus grupları saptandığında 2 yıl sonra bu testin tekrarı onerilebilir.
HPV virus tiplerinin % 60 oranda rahim ağzında olumsuz değişiklikler yapmadan 2 yıl icinde bağışıklık sistemi tarafından yok edildiği belirtilmiştir.
Amerikan Kanser Derneği ve konuyla ilgili bircok bilimsel goruşleri kabul goren kuruluşun 2011 deki ortak onerilerine gore ; 30 yaş ve uzeri kadınlar duzenli smear testiyle birlikte uc yılda bir de HPV testinin yaptırmalıdırlar.
SMEAR TESTİ EN ERKEN KAC YAŞINDA UYGULANMALIDIR?
ACS(Amerikan kanser derneği), ACOG (Amerikan Kadın Doğum Doktorları) derneği ve konuyla ilgili sozu gecen bircok kuruluşun 2011 de ki ortak onerilerine gore smear testi enerken 21 yaşında uygulanmaya başlanmalıdır. Genc yaştaki kadınlarda rahim ağzı, sigara ve HPV gibi kanserojenlere daha duyarlıdır ve ilk cinsel beraberlikten 3 yıl sonra smear testi yaptırılmaya başlanmalıdır. Gebelikte de smear testi guvenle uygulanabilir. HPV aşısı da rahim ağzı kanseri yapan virus modellerinin % 70 ine karşı koruyuculuk sağladığından, aşılananların da duzenli smear testlerini ihmal etmemeleri gerekmektedir.
SMEAR TESTİ KAC YAŞINA KADAR YAPTIRILMALIDIR?
Genellikle 65 yaş yukarda adı gecen kuruluşların 2011 onergelerinde ust sınır kabul edilmektedir. Ancak gecen son uc yılda smear testinde kuşkulu hucre saptanmamış olmalıdır.
RAHİMİ OPERASYONLA ALINANLAR SMEAR TESTİ YAPTIRMALI MI?
Rahimin operasyon sonrası patolojik incelemesinde kanser veya kuşkulu hucre (displazi) saptanmayanların artık smear testi yaptırmalarına gerek olmadığı adı gecen kuruluşların 2011 deki onergelerinde belirtilmiştir.
KOLPOSKOPİ NEDİR?
Rahim ağzını ve dış genital organları durbune benzeyen kolposkop adı verilen bir aygıtla 10-40 kez buyuterek incelenmesi işlemine kolposkopi denir. İncelemede cıplak gozle net olarak gozlenemeyen kucuk patolojiler veya kanser oncusu hastalıklar rahatlıkla ağrısız bir şekilde saptanabilmektedir. Ozellikle smear testinde kuşkulu hucreler saptanması durumunda kolposkopi yardımı ile gerekli gorulen alanlardan biyopsi alınarak kesin tanı konulabilir. Kolposkopide ve biyopsi alımı sırasında genellikle lokal anestezi ile bile uyuşturmaya gerek yoktur.
KOLPOSKOPİ KİMLERE UYGULANIR?
1- Smear sonucu kuşkulu hucre saptanan kadınlar (smear sonucu ASCUS,ASC- H, CIN-1, 2, 3),
2- Smearde HPV kuşkulu hucresel değişim (koilositoz) saptananlar,
3- Tekrarlayan smearlerde nedeni acıklanamayan iltihap saptananlar,
4- Muayenede rahim ağzının anormal gorunuşlu olması,
5- Dış genital organlarda kuşkulu goruntulerde de(genital siğiller gibi) kolposkopi kullanılabilir.
KOLPOSKOPİ NASIL UYGULANIR?
İşlem esnasında kolposkop vajina icine girmez. Hasta jinekolojik muayene masasına yattıktan sonra vajina ve rahmin ağzını incelemeye yarayan spekulum yerleştirilir, daha sonra kolposkop 25-30 cm yaklaştırılarak ,dokular yaklaşık 15 kat buyutulerek incelenir. Bu incelemede değerlendirilen asıl alan rahim ağzının dış kısmını oluşturan hucre katmanıyla, rahim icine doğru uzanan kanalı oluşturan hucre katmanının birleştiği alandır. Bu alana transformasyon bolgesi denir. Transformasyon bolgesi genc kadınlarda, gebelerde,doğum kontrol hapları kullananlarda dışarı doğru daha yaygın ve kızarık olarak gorulur. Bu kızarıklık bazı doktorlar tarafından yanlış yorumlanarak RAHİM AĞZINDA YARAN VAR! Şeklinde yorumlanır. Bu kızarıklık doğal, fizyolojik goruntudur, kadının şiddetli yakınması yoksa, smear testi ve kolposkopi normal ise, YAKMA, DONDURMA GİBİ İNVAZİV TEDAVİLERE GEREK YOKTUR. Kendiliğinden duzelip, kendiliğinden tekrar ortaya cıkabilir.
Rahim ağzı (serviks) kanserleri transformasyon bolgesinden başlar ve bu alan tam anlamıyla değerlendirilemezse kolposkopi başarısız kabul edilir. Rahim ağzındaki yuzeyel damarlanmalar rahim ağzı kanseri konusunda onemli ipucları verdiğinden deneyimli bir kolposkopist tarafından değerlendirilmeleri gerekir.
Daha sonra rahmin ağzına kucuk pamuklu bir cubukla %5 lik asetik asit surulur. Bazı hastalar hafif bir yanma hissedebilir ama şiddetli ağrı olmayacaktır. Asetik asit uygulanmasından sonra hucrelerdeki proteinler denature olacak ve anormal hucre iceren alanların rengi beyazlaşacaktır. Bu alanlara aseto-white alanlar denir. Aseto-white alanların sınırları keskin ve belirgin ise, daha yoğun ve beyaz gorunuyorsa rahim ağzı kanseri oncu dokuları gorme olasılığı fazladır ve bu alanlardan biyopsi alınması gerekmektedir. Asetik asit 20-30 saniye icinde alanları beyazlatacak, ve 5 dakika sonra etkisi kaybolacaktır. Kolposkopi uzun surecekse tekrar asetik asit uygulaması gerekli olabilir.
Kolposkopi uygulayan bazı jinekoloji uzmanları lugol solusyonu adı verilen bir iyot solusyonunu rahim ağzına surerler. Buna Schiller testi adı verilir ve kahverengiye boyanmayan sarı renkte alanlar kuşkulu bolge kabul edilir ve bu alanlardan gerektiğinde biyopsi alınabilir.
Gebelikte de kolposkopi ve direkt biyopsi yapılabilir.
Rahim ağzı kanseri erken tanısında smear testi , HPV taraması ve kolposkopi vazgecilmez yontemlerdir.
Kolposkopi genital siğillerin değerlendirilmesindede mukemmel bir tanı aracıdır. Cok kucuk genital siğilleri her zaman cıplak gozle saptamak mumkun olmamakta ve virus deposu olan bu siğiller tedaviye rağmen yaygınlaşabilmekte ve gereken tedavi işlemlerinin tekrar uygulanmasını gerektirmektedirler. Kuşkulu bolgelerin buyutulerek gozlenmesi tedavideki başarıyı arttıracaktır.
Son olarak daha cok yaşlı kadınlarda gorulen ve HPV taşıyıcılarında fazla olan Vulva kanseri(dış genital organ kanseri) oncu lezyonlarının değerlendirilmesi ve ayırıcı tanısında deneyimli bir kolposkopistin gereksinimi kacınılmazdır.
Sonucta rahim ağzı kanseri erken tanısında uygulanan smear testi, HPV testi ve kolposkopi canı acıtmadan uygulanan erken tanı yontemleridir. Rahim ağzında kansere giden değişiklikler saptandığında erken evrede iz bırakmadan kolaylıkla tedavi edilebilir.
Sağlıklı bir yaşam icin gereken kanser erken tanı yontemlerinden zamanında yararlanmanız dileğiyle.

[h=2]İzmir Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]