İnsan vucudu bircok sistemin bileşkesidir. Bunlardan birisi hareket kabiliyetimizi sağlayan Kas-iskelet Sistemi dir. Kas-iskelet sisteminin onemli bir parcası da kollarımız, bacaklarımız ve omurgamızda yer alan, hareketin merkezini oluşturan eklemlerimizdir. Eklemler, iki kemiğin kıkırdak ile kaplı uc kısımlarının aralarında cok az boşluk kalacak şekilde birleşmesi ile meydana gelir. Bu eklem boşluğu ve kemik ucları eklem kapsulu denilen zar şeklindeki yapı ile cevrilidir. İki kemiğin uc kısımları ligament denilen bağlar ile birbirlerine tutunur. Damarlar, sinirler ve kaslar eklemi cevreler. Eklem icerisindeki negatif basınc, eklem yuzlerinin ozellikleri, ligamentler ve kasların tutucu kuvveti eklemi yerinde tutar, kaymasını ve cıkmasını onler.

Anne karnındaki donemde ve doğumdan sonra erişkin doneme kadar insan vucudu gelişir ve buyur. Eklemlerimizden biri olan kalca eklemi de yurume cağına kadar, yani 12 ay icerisinde gelişir ve yurume hareketini sağlayacak ozelliklere sahip hale gelir. Kalca ekleminin normal olması ve işlevini tam olarak yerine getirmesi icin eklem yuzlerinin duzgunluğu, eklemin cukur yuzeyinin derinliği ve eklem cevresindeki bağların gerginliği cok onemlidir. Bu normal gelişimin gercekleşmesi icin uyluk kemiğinin baş kısmının kalcadaki cukur eklem yuzeyi icerisinde sağlam bir şekilde durması ve cıkık olmaması mutlak gereklidir. Gelişim sırasında eklem cevresinde gevşeklik, eklemde cıkabilirlik veya tam cıkık olması halk arasında kısaca Kalca Cıkığı denilen, tıp dilinde Gelişimsel Kalca Displazisi (GKD) veya Doğumsal Kalca Cıkığı gibi farklı şekillerde isimlendirilen hastalığa neden olmaktadır.

Cok faklı nedenleri olan GKD, başlangıcta yurume kusurları, ilerleyen donemde o tarafta kısalık, eklem hareketlerinde kısıtlılık ve ağrı, son donemde ise kalca protezi (eklem yuzlerinin yabancı materyaller -platin- ile değiştirilmesi) ameliyatı ile tedaviyi gerektiren, eklemde artroz (kireclenme) ile seyreder. Hastalığın oluşumundaki risk faktorlerinin tama yakın biliniyor olması, koruyucu tedbirlerin uygulanmasının kolaylığı ve hastalığın erken teşhis edilebilmesi, bu hastalığın onlenmesini veya en iyi sonuclar ile takip edilebilmesini sağlamaktadır. Genc yaşlarda ağrı ve eklemde hareket kısıtlılığı nedeni ile verimliliği duşuren bu hastalık, genc yetişkin donemde kalca protezi gibi bir ameliyatın yapılmasına ve aynı zamanda onemli derecede ekonomik kayba neden olmaktadır. Onemli bir halk sağlığı sorunudur. Toplumda her ebeveynin bu hastalıktan haberdar olması ve cocuklarını doğum sonrasında Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanına goturmeleri gerekmektedir.

RİSK FAKTORLERİ
Herhangi bir hastalık durumunda hekimler insan vucudunu bir butun olarak değerlendirir. Cunku vucut bir butundur. GKD, doğum oncesi donemdeki gelişim kusurlarından veya doğum sonrasındaki hatalı davranışlardan kaynaklanabilir. Nedeni tam olarak bilinmese de bazı risk faktorlerinin varlığı bu hastalığın oluşma ihtimalini artırmaktadır.
En onemli nedenler; ailede (kardeş, anne, baba, anne ve babanın kardeşleri, dede ve buyukanneler gibi) GKD hastasının olması ve kundaklama alışkanlığıdır. Genetik kokeni tam olarak bilinmese de ailede GKD varlığı onemli bir risk faktorudur ve sonraki nesillerde hastalığın gorulme riskini artırır.

Asıl onemli nokta, onlenebilir risk faktorlerinden biri olan KUNDAKLAMA dır. Ulkemizde ozellikle kırsal kesimlerde hala yapılmakta olan bu giydirme alışkanlığı yeni doğan bebeğin kalca ve dizlerinin normal duruş şeklini bozar ve kalca cıkığına yol acar. Bu nedenle yeni doğanlara kalca ve dizlerin bukulmuş şeklini kısıtlayacak giysiler giydirilmemelidir. Bebek doğru şekilde tutulmalıdır. Bugun icin butun dunyada kabul edilen en doğru taşıma şekli koala kucaklamasıdır. Bebeğinizi yuzu size doğru bakacak şekilde kalca bolgesinden tutarsanız, bacakları govdenizi saracakmış gibi acık, kalca ve dizleri bukulmuş şekilde duracaktır. Bu tutuş şekli yeni doğanın sırtustu normal yatış şeklinin aynısıdır.

İlk doğan kız bebek, makat (ters) doğum, makat geliş nedeni ile sezaryen ile doğan bebek, ikiz veya coğul gebelik, hamilelik ve doğum sorunları (erken doğum, rahim sıvısı azlığı veya cokluğu gibi), bebekte başka bir kas-iskelet sistemi hastalığının olması (omurgada eğrilik, carpık ayak, fazla parmak gibi) ve tam ortaya konulamamış bircok durum GKD icin risk faktorudur. Bu risk faktorleri olmasa bile her yeni doğan Ortopedi Uzmanları nın gozunde GKD adayıdır.
TANI
Bebeğinizi ortopedi polikliniğine getirdiğinizde doktorunuz oncelikle risk faktorlerinin varlığını araştırmak icin sizleri sorgulayacaktır. Kalca muayenesi sonrasında GKD şuphesi var ise 4-6 aya kadar kalca ultrasonografisi, daha sonraki aylarda ise rontgen filmi isteyecektir. Tanının şupheli olması, sadece risk faktorlerinin mevcut olması veya bebeğinizin tamamen sağlıklı olması durumlarında, kısacası her durumda belli aralıklar ile yurume donemine kadar takip edilmesi gerektiğini soyleyecektir.

TEDAVİ
Hastalığın şekline, boyutuna ve hastanın yaşına gore belirlenen cok farklı tedavi yontemleri vardır. Geniş ara bezi uygulaması, tedavi amacı ile uretilmiş ozel bandajların (ornek: pavlik bandajı) kullanılması gibi ameliyatsız yontemlerin yanı sıra farklı yumuşak doku ve kemik ameliyatları da tedavi icin uygulanmaktadır.

Tedavi icin en onemli konu hastalığın erken teşhis edilmesidir. Ne kadar erken teşhis edilirse tedavi o kadar basit ve hastanın gelecek gunleri o kadar aydınlık olacaktır.

GKD, halk arasında bilinen adı ile KALCA CIKIĞI, bir kısmının onlenebilmesi, erken teşhis edilirse tedavi başarısının yuksek olması, gec fark edilirse gerek yaşam kalitesini duşurmesi, gerekse ekonomik anlamda buyuk kayba neden olması nedeni ile onemli bir halk sağlığı sorunudur. Toplumdaki her bireyin GKD konusunda bilgi sahibi olması gerekmektedir.


[h=2]Aydın Ortopedi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]