Gelişim bir bireyin doğumundan olumune kadar ki surecte hayatta kalabilmesi ve toplumda uyumlu şekilde yaşayabilmesi icin bilişsel (oğrenme, algılama, problem cozme), duygusal (bağlanma, başetme, uyum sağlama), hareket (ince ve kaba, dil (anlama ve ifade etme) ve sosyal-iletişim (akranları ve cevresi ile iletişim kurma) alanlarda gerekli becerileri kazanmasıdır.
Gelişim sureci devamlı ilerleyen bir surectir ve sosyal bir cevre icinde oluşur. Tum gelişim alanları birbiri ile etkileşim halindedir. Gelişimin en hızlı olduğu donem bebeğin ilk 3 yılıdır. Bu donemdeki gelişim hayatın ileri donemleri icin de temel oluşturur ve tum yaşamı etkiler.
GELİŞİM ALANLARI NELERDİR?
BİLİŞSEL GELİŞİM: Cocuğun gerceğe uyum sağlama, yaşına uygun şekilde oğrenme ve sorun cozme becerilerini kapsar. Dikkat, algılama, bellek, soyutlama ve genelleme gibi kavramları icerir.
HAREKET GELİŞİMİ: İnce harekete ve kaba hareket olarak iki başlıkta incelenir. Kaba hareket becerileri 0-3 yaş aralığında sırasıyla; baş kontrolu, destekli-desteksiz oturma, donem, tutunup ayağa kalkma, sıralama, yurume, koşma ve zıplama şeklindedir. İnce hareket becerileri ise aynı yaş aralığında sırasıyla; nesneye uzanma-kavram- elden ele gecirme, baş ve işaret parmaklarını kullanarak kucuk objeleri tutma, kule yapma, kalem tutma ve kalem ile duzgun şekilde cizme şeklindedir.
DİL GELİŞİMİ: Dil, kuralları olan, duyguların ve duşuncelerin paylaşıldığı ve iletişim kurmayı sağlayan bir anlaşma sistemidir. Alıcı dil ve ifade edici dil olarak ikiye ayrılır. Alıcı dil; dili anlayabilme yeteneğidir. İfade edici dil; dili uretme ve kullanabilme yeteneğidir. Konuşma, dilin solunum sistemi, larenks, farenks, ağız ve burun yapılarının ve kaslarının bir arada kullanımı ile ses, hece, sozcuk ve cumlelere donuşmesidir. Erken cocukluk doneminde dil ve konuşma gelişimi hızlı ilerleyen bir surectir. Anlamsız seslerle başlayan bu donem mırıldanma ve hece tekrarları ile devam eder, 12 ay civarında ilk anlamlı sozcuk, 18-24 ay civarında iki sozcuklu cumleciklere geciş ve 3 yaş civarı 3-4 sozcuklu cumlelerle devam eder.
SOSYAL-İLETİŞİM BECERİLERİNİN GELİŞİMİ: İletişim bilginin, duygu ve duşuncelerin transferini ifade eder. Bu transferi; ses tonunu, yuz ifadesini, jest ve mimiklerini ve vucut dilini kullanarak yapar. Surekli gelişen cocuk, doğumdan başlayarak cevresi ile ilişki ve iletişim halinde yaşayan sosyal bir bireydir. İlişki kurma ve iletişim becerilerinin sağlıklı kazanılması cocuğun gelişiminin diğer alanlarının da sağlıklı ilerlemesi icin gereklidir.
GELİŞİMSEL İZLEM
Cocuğun gelişimsel izlemi; onun bilişsel, hareket, dil, duygusal ve sosyal alanlarda gelişimini değerlendirmek, gelişimini en uygun şekilde destekleyecek guc kaynaklarını ve oğrenmesini sağlayan ortamları belirlemek ve cocuğun gelişiminin tum alanlarında sağlıklı ilerlemesini sağlamaktır. Gelişimsel izlem ortaya cıkabilecek sorunların erken fark edilmesi ve erken destek verilmesine imkÂn sağlar.
Gelişimsel izlem; doğumdan sonra belli aralıklarla (1-2.ayda, 4-6.ayda, 9-12.ayda, 18.ayda, 24.ayda ve yılda bir kez) konunu uzmanı bir hekim tarafından, aile ile gercek ortaklık kuran aile merkezli bir yaklaşımla, ve kanıta dayalı bir arac kullanarak yapılmalıdır. İzlemde cocuklar normal gelişim donemleri acısından değerlendirilerek ailelere danışmanlık verilmeli, gelişimi etkileyebilecek biyolojik ve psikososyal riskler araştırılmalı ve gelişimlerini destekleyecek doğru yaklaşımlar konusunda bilgilendirilmelidir. Bunun yanı sıra gelişim alanlarının bir ya da birkacında sorun belirlenen cocuklar erken tanılanarak, tedavileri ve erken destek hizmetlerine ulaşımları sağlanmalıdır.
Gelişimsel izlem kimlere yapılmalıdır?
Bebeklik ve erken cocukluk doneminde (0-42 ay) olan tum cocuklar
Bebeklik ve erken cocukluk doneminde (0-42 ay) olan gelişimsel acıdan risk altında olan ya da gelişim alanlarının bir ya da birkacında sorun yaşayan cocuk
Gelişimsel acıdan risk altındaki bebek ve cocuklar kimlerdir?
Normal doğum haftasından once ya da normal doğum ağırlığının altında doğmuş olan bebek ve cocuklar;
Coğul gebelikten doğan bebek ve cocuklar;
Yenidoğan yoğun bakım unitesinde yatmış (doğumda oksijensiz kalmış, solunum destek cihazına bağlanmış, yenidoğan enfeksiyonu gecirmiş) olan bebek ve cocuklar;
Genetik tanıları (Down Sendromu vs) olan bebek ve cocuklar;
Gelişim donemlerine ait sorunları (uyku sorunu, yeme sorunu vs) olan cocuklar;
Gelişim alanlarının birinde ya da bir kacında (oğrenmesi, algılaması, konuşulanı anlaması, isteklerini ifade etmesi, konuşması, hareket becerileri vs) kaygı oluşturan cocuklar;
İlişki-iletişim kurma sorunu (otizm vs) ya da davranış sorunu (ofke nobetleri, inatcılık vs) olduğu duşunulen cocuklar;
Ailesi tarafından gelişiminin daha iyi ve etkin desteklemek isteyen aileler

[h=2]Ankara Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]