TUBİTAK, Işık Kirliliğinin canlıların hayatını etkileyen yeni tehlike olduğuna dikkat cekerek, tehlikeyi fark eden ulkelerin tedbire yoneldiğini belirtti.

TUBİTAK Ulusal Gozlemevi (TUG) Başuzmanı Dr. Tuncay Ozışık, ışık kirliliğinin zararlarına işaret ederek, ''Cocuklar ve gencler, astronominin doğal laboratuvarı olan geceleri, gokyuzunun nasıl bir şey olduğunu bilmiyor'' dedi.

Ozışık, AA muhabirine yaptığı acıklamada, ışık kirliliğinin, ''yanlış yerde, yanlış zamanda, yanlış miktarda ve yanlış yonde ışık kullanılması olduğunu'' belirterek, bunun en buyuk nedeninin, alışılmış ışıklandırma yontemlerinin hem cevresel hem de ekonomik zararlarının bilinmemesi olduğunu vurguladı.

Işık kirliliği kaynaklarını, ''yol, cadde ve sokak aydınlatmaları, park, bahce ve spor alanları aydınlatmaları, turistik tesislerin ve binaların dış cephe aydınlatmaları, reklam panoları, guvenlik amaclı aydınlatmalar ve evlerden taşan ışıklar'' şeklinde sıralayan Ozışık, ''Işık uretilirken komur, petrol ve su gibi doğal kaynaklar kullanıldığı icin, boşa giden ışık doğal kaynakları da boşa harcamak demektir'' diye konuştu.

Ozışık, ışık kirliğinin bircok olumsuz etkilerinin olduğuna dikkat cekerek, ''Yanlış yonde aydınlatma sonucu gokyuzune kacan ışık dolayısıyla gece gokyuzunun parlaklığı artar. Bu da gozlemevlerinde yapılan astrofizik calışmaları son derece olumsuz yonde etkiler. İnsanlar da, şehirlerden gece gokyuzune baktıklarında artık yıldız goremiyorlar. Oysa normal bir gecede bin adet yıldız sayabilmeliler. Cocuklar ve gencler, astronominin doğal laboratuvarı olan geceleri, gokyuzunun nasıl bir şey olduğunu bilmiyor'' dedi.

-CANLILAR İCİN YENİ BİR TEHLİKE-

Tuncay Ozışık, kotu aydınlatmanın devlet butcesi ve gece gokyuzunu izlemek isteyenlerin yanı sıra doğal hayata da olumsuz yansımalarının olduğunu dile getirerek, sozlerini şoyle surdurdu:

''Gece, gokyuzunu ve karanlığını kullanarak yaşamlarını duzenleyen bircok canlı, yeterince karanlık bir gokyuzu bulamamaktadır. Orneğin gece seyahat eden gocmen kuşlar icin ışık kirliliği yeni bir tehlikedir. Kimi turler milyonlarca kilometre yol kat ederler. Kısmen takım yıldızlardan yon bulurlarken, gokdelenler, deniz fenerleri gibi yuksek yapılardan yayılan ışıklar onlar icin cekici olur. Bunun sonucu, kuşlar ya yorulup duşunceye kadar ışık etrafında donerler ya da doğrudan binaya carparlar. Bu şekilde bir gecede binlerce kuşun olduğu biliniyor.

Kimi deniz hayvanlarının yuvalama alışkanlıkları da ışık kirliliği ya da yapay aydınlatma yuzunden tehlikede. Deniz kaplumbağalarının binlerce yumurtasından cıkan yavrulardan yalnızca birkacı denize ulaşabilmektedir. Denize ulaşmak icin deniz ile kara arasındaki aydınlık farkını kullanan kaplumbağalar yapay ışıklandırmalarla karaya yonelince oluyorlar.''


-İNSAN SAĞLIĞINA ETKİSİ-

Tuncay Ozışık, ışık kirliliğinin insan sağlına da olumsuz etkileri olduğunu vurgulayarak, insan gozunun cok parlak ve cok zayıf ışık kaynaklarına ve karanlığa hızlı bir şekilde adapte olabildiğini soyledi.

Ancak son zamanlarda şehirlerde, iş ve eğlence yerlerindeki aşırı ışık kullanımının, gozun bu yeteneğinde azalmaya sebep olduğunu belirten Ozışık, ''Fazla ışıklı ortamlarda ozellikle insan gozunun gorme yeteneğinde azalma olduğu biliniyor'' dedi.

Ozışık, gozu en cok etkileyen ışık kaynağının ani ve parlayan yuksek gucteki ışık kaynakları olduğunu anlatarak, bunlardan kacınmak gerektiğini bildirdi.

Eğlence mekanlarındaki guclu spotların, flaşların ve lazer ışıklarının goz sağlığını tehdit edebilecek ışık kaynakları olduğuna işaret eden Ozışık, aşırı ışık kullanılan ortamların gurultu ile birleşmesinin insanlarda huzursuzluk yarattığını dile getirdi. Ozışık, sozlerine şoyle devam etti:

''Bazı calışmalar, geceleri aşırı ışıklı ortamlarda calışan kadınlarda meme kanseri gorulme sıklığında artışlara işaret etmektedir. Gece ışıklı ortamların cocuklarda uyku bozukluklarına sebep olduğu, biyolojik ritmlerinde bozulmalara yol actığı kanıtlanmıştır. Uzmanlar ozellikle cocukların uyudukları odalarda herhangi bir suni ışık kaynağının kullanılmamasını oneriyor. Cocuğun karanlık kavramını bilmesi ve yaşamı bir parcası olduğunu oğrenmesi onemlidir.''


-ONLEMLERLE YUZDE 30 TASARRUF SAĞLANABİLİR-

Işık kirliliğinin son yıllarda Turkiye'nin yanı sıra tum dunya icin onemli bir problem olduğunu ifade eden Ozışık, ''doğru armatur kullanımı, ışıklandırmanın doğru yonde yapılması, klasik ampuller yerine ekonomik gaz esaslı lambaların tercih edilmesi, aydınlatılması gereken yerlerin aydınlatılması, evde gerektiği zaman ışık yakılması gibi onlemlerle'', elektrik enerjisinden en az yuzde 30 oranında tasarruf sağlanabileceğini kaydetti.

Ozışık, ışık kirliğinin farkında olan ulkelerin, yerel yonetimlerini harekete gecirdiğini ve bircok organizasyon, dernek ve ulusal komiteler kurularak ışık kirliliği ile yasal yollardan mucadelelere başlandığını, İspanya, Almanya, İngiltere, İtalya, Fransa ve ABD'deki bircok eyaletin ışık kirliliğiyle ilgili yasalar cıkardıklarını soyledi.

Tuncay Ozışık, Turkiye'de ise konuyla ilgili olarak şu ana kadar bir yasal uygulama başlatılamadığını, bir sure once TUG, İstanbul Teknik Universitesi (İTU), Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Elektrik İşleri Etut İdaresi (EİEİ), Turkiye Elektrik Dağıtım A.Ş (TEDAŞ), Turk Standartları Enstitusu (TSE) ve Karayolları Genel Mudurluğu calışanlarından oluşan bir komite ile ''Elektrik Dış Aydınlatma Yonetmeliği Taslağı''nın hazırlanarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın onayına sunulduğunu, ancak bunun halen yasalaşmadığını bildirdi.

haber7.com