2- SPİRAL (RAHİM İCİ ARAC) : Rahimin icine yerleştirilen ve dollenmiş yumurtanın yerleşmesini onleyebilen bir doğum kontrol yontemidir. Bu sebeple acil doğum kontrol yontemi olarak da korunmasız cinsel ilişkiden sonra ilk 3-5 gun icinde yerleştirilerek gebelik oluşumunu onleyebilmektedir. Ulkemizde dunyanın aksine en populer ve en cok kullanılan yontemdir.
İlaclı (5 yıllık,MİRENA) ve bakırlı,altınlı (5 ve 10yıllık) tipleri piyasada mevcuttur. Takılma işlemi uzman ellerde olmalı ve yerleştirildikten sonra ve 1 ay sonra ultrason ile yerleşimi değerlendirilmelidir.
Normal tip spirallerde ilk 3 ay kasık ağrısı, ve kanama miktarı ve suresinde artış yapabilir. 3 aydan sonra da adet kanamasının miktar ve suresini 2 katından fazla arttırır ise cıkartılması duşunulebilir.Bazı kimselerde yan etki olarak aşırı kanamaya bağlı kansızlık(anemi),kasık ve bel ağrıları, akıntı, pelvik inflamatuar hastalık nedeni olabilmektedir.Bu gibi nedenlerle sadece uzman ellerde ve takılması uygun olan kadınlara (hic doğum yapmayanlarda uygun olup olmadığına doktor karar verecektir) uygulanmalıdır.
Bu spiralin ilaclı tipi olan MİRENA’da ise ozellikle 2-4 aydan sonra kanama aksine azalır. Adet sancılarını ve adet kanamalarını azaltıcı etkisi de vardır. Son zamanlarda kansızlık yapan, aşırı kanaması olup incelemede başka onemli sebepler bulunmayan, sancılı adetleri bulunan, hatta hormonal kanamalı rahimici zarı hastalıkları bulunan menopoz civarı hastaların bazılarında bu spiral koruyucu etkisi ile birlikte ilac tedavisi yerine de tercih edilmektedir.Yine rahim duvarı urları olan myomların da buyumesini yavaşlatıcı-durdurucu etkileri de tespit edilmiştir.
3-KOL ALTI İMPLANTI(İMPLANON):Hormonlu doğum kontrol yontemlerinden biridir.Sol kolun ust ic tarafına ve cilt altına cerrahi yolla yerleştirilen 4 cm uzunluğunda ve 0,5 cm eninde bir cubuktur. Gunluk belli bir dozda gebelik hormonu salgılar. Estrojen icermez. Takıldıktan 6 saat sonra etkisi başlar ve 3 yıl boyunca korur. Ara kanamalar, lekelenmeler yapabilir ve %20 hastada adeti keser.Gebelikten % 100 'e yakın bir oranda korur. Uygun vakalarda denenebilir.Herhangi bir problem olduğunda istenildiği an cıkarılabilir. Takılması ve cıkarılması lokal anestezi ile olup ozel eğitim gerektirir ve birkac dakika zaman alır.Cıkarıldıktan itibaren 1 hafta icinde doğurganlık geri doner. Kadınlarda mevcut olan adet sancılarını %88 oranında gecirmektedir.
4-AYLIK İĞNE(MESİGYNA)
oğum kontrol hapının parenteral formudur. Estrojen(kadınlık hormonu ) ve progesteron( gebelik hormonu) icerir.28-33 gunde bir kalcadan iğne yapılır. Bu yontemde de ara kanama riski vardır. Doğum kontrol hapı gibi duzenli adet siklusu sağlamaz.Doğum kontrol haplarına benzer yan etkiler olabilir.5-UC AYLIK İĞNE (DEPO PROVERA):3 ayda bir kalcadan uygulanan MPA hormonu iceren bir kontraseptiftir. Ozellikle yeni doğum yapmışlarda ve emzirenlerde uygundur. Dezavantajları ise sık ara kanama yada aşırı kanamaya yol acabilmesidir. 3-4 seferden fazla yapılırsa da adeti kesebilmekte ve bazı kadınlarda bıraktıktan sonra eski hale donuş zor veya uzun surede olmaktadır.Doğum kontrol haplarına benzer yan etkiler olabilir.
6-PREZERVATİF(KONDOM,KILIF):Talimatına uygun olarak cinsel ilişkinin başından itibaren kullanıldığında guvenli bir yontemdir.
7-VAJİNAL KREM, JEL, KOPUKLER VE VAJİNAL CUP(KADIN KONDOMU):Krem ve jeller yeterince guvenli olmayıp kadın kondomu ise yurdumuz koşullarında satılmamaktadır.
8-TUP BAĞLANMASI (LİGASYONU):Geri donuşumsuz bir yontem olarak bilinmekle birlikte, iyi ellerde hasara bağlı olarak tupler yeniden %70-90 başarılı acılabilmektedir, ancak dış gebelik oranı arttığından geri donuşum onerilmez.
9- VAZEKTOMİ: Erkeklerde uygulanan bir kısırlaştırma yontemidir. Nonscalp vazektomi denen bir yontem sık tercih edilmekte olup,kanamasız ,neştersiz,dikişsiz,ağrısız,lokal anestezi ile uygulanan 15 -20 dk zaman alan bir yontemdir. Geri donuşumu yoktur.İşlemden sonra 30-40 boşalmaya kadar (veya en az 3 ay) ek korunma yontemi gerekmektedir.
10-NUVARİNG: Hazneye(ilişki olan kanala) yerleştirilen bir halka olup orada 3 hafta boyunca bırakılıp bir hafta ara verdikten sonra tekrar takılır..İlişkiyi etkilemediği soylenmektedir.Ulkemizde satışı başladığı takdirde ayrıntılı bilgi verilecektir.
11-ERTESİ GUN HAPI: Ancak acil durumlarda mecburen gecici olarak kullanılan ve garantili olmayan bir yontem olup icerdiği yuksek dozda hormonlar nedeni ile yan etkileri de yuksektir.Kazara korunmasız ilişkiden 72 saat icinde alındığında bir sure sonra adet duzeni dışında kanama yaparak gebeliğin yerleşmesini onler.Adet duzensizlikleri ve yan etkileri nedeni ile ancak nadiren zorunlu hallerde kullanılmalıdır:Bir doğum kontrol yontemi değildir!!
Acil durumlarda korunmasız cinsel ilişkide bulunulduktan sonra,
Kullanılan doğum kontrolunun başarısız olma ihtimaline karşı (prezervatifin yırtılma, delinme, yerinden cıkması gibi ) tecavuz vakalarında kadının gebe kalmasının engellenmesi amacı ile oluşabilecek muhtemel gebeliğin onlenmesinde uygulanır.
Korunmasız cinsel ilişkiden sonra ilk 72 saat icinde yuksek doz ostrojen ve progesteron hormonu iceren hap ağız yoluyla alınır. Bu haplar rahim ic zarının ozelliğini bozarak dollenmiş yumurtanın rahim icerisine yerleşimini engeller. 12 saat icinde doz tekrarlanır, eğer adet gecikmesi olursa gebelik araştırılmalıdır . Eczanelerde değişik isimlerde recetesiz olarak satılmaktadır. Koruyuculuk oranı ilk 24 saat icinde alınırsa %95, ikinci gun %85, ucuncu gun %58(?) dir, 72 saat sonunda koruyuculuğu duşuktur.
Ertesi gun hapları ancak cok ozel durumlarda uygulanması gereken bir yontemdir ve yuksek doz hormon iceriklerinden dolayı tum hormonal ve adet duzenini etkileyebileceklerinden alışkanlık haline getirilmemelidir. Yuksek doz ostrojen icerdiği icin doğum kontrol hapı kullanması sağlık acısından sakıncalı olan kişilerde tehlikeli olabilir. Ayrıca koruyuculuğunun %100 olmadığını bilmek gerekir. Oluşmuş bir hamilelik uzerine etkisi yoktur, yani duşuğe sebep olmaz. Mide bulantısı, kusma, meme hassasiyeti, baş ağrısı, karın ağrısı ve lekelenme tarzında kanama gibi yan etkiler gorulebilir.
12-''Kurtaj '' gebelikten korunma yontemi olarak duşunulmemelidir.Ancak tum tedbirlere rağmen gercekleşmişse ve gebelik istenmiyorsa, guvenilir ortamda ,uygun zamanda ve şartlarda korkmaya gerek yoktur.
[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]