Gebelikle birlikte gittikce buyuyen rahmin hemen yakın komşuluğundaki ana toplardamarlara (iliak venler ve vena cava inferior) yaptığı baskı sonucu bacaklardaki damar kapakcıkları bozulmaya başlar, venler genişler, ven duvarları direncini kaybederek genişler. Bu gelişmelerin sonucunda gebeliğin sonunda buyuk bir kısmı kalıcı olan varisler ve venoz yetersizlik oluşur.Gebelikte varis nasıl oluşur? Gebelikle birlikte gittikce buyuyen rahmin hemen yakın komşuluğundaki ana toplardamarlara (iliak venler ve vena cava inferior) yaptığı baskı sonucu bacaklardaki damar kapakcıkları bozulmaya başlar, venler genişler, ven duvarları direncini kaybederek genişler. Bu gelişmelerin sonucunda gebeliğin sonunda buyuk bir kısmı kalıcı olan varisler ve venoz yetersizlik oluşur.
Varislerde oncel tedavi yontemleri

Kılcal varisler icin uygulanan skleroterapi, kopuk, radyofrekans, termokoagulasyon tedavileri gunubirlik tedaviler olup muayenehane şartlarında yapılabilmekte ve kişi normal gunluk yaşantısını olağan şekliyle surdurebilmektedir. Endovenoz lazer ve estetik mini flebotomi uygulamaları ise daha ilerlemiş varislerde uygulanan gunubirlik işlemlerdir. Varis hastalığının en ileri formu sayılan venoz yetersizlik operasyonları bile gelişen cerrahi tekniklerle yapılabilmekte, bir gecelik yatış sonrasında hasta hastaneden yuruyerek ayrılmaktadır.
Kimler risk altındadır ?

Eğer gebelik oncesinde varisler varsa, varisler olmasa da genetik yatkınlık, ebeveynlerde varis, venoz yetersizlik, damar ici pıhtılaşma hikayesi mevcut ise bu kişilerin gebelik sırasında veya sonrasında ciddi problemler yaşayabileceklerini bilmeleri gerekir.
Varis oluşumunu artıran etmenler ?

Gebelik boyunca gerek hormonal, gerekse psikolojik nedenlerle artan iştah aşırı kilo almaya neden olursa varis gelişme hızı katlanarak artar. Bu nedenle gebelik ideal kiloya yakın bir ağırlıkla başlarsa ve gebelik takibini yapan kadın doğum uzmanının onerileri doğrultusunda kilo kontrolu yapılırsa varis gelişiminden en az zararla kurtulmak mumkun olabilir. Gebelik boyunca ortalama 11-12 kilodan daha fazla kilo alınmamalıdır. Yine gebelik suresince artan tuz alımı, gebeliğin ilerleyen safhalarında hareketliliğin azalması, duzenli yuruyuş yapılmaması daha cok varis gelişimine ve belki de ileride annenin ciddi sağlık problemlerine donuşebilecek olan venoz yetersizliğe neden olur.
Varisler acısından gebeliğe nasıl başlandığı onemli !

Anne olmayı planlayanların varis ve venoz yetersizlik acısından kalp damar cerrahi muayenesi, gerekli gorulduğunde venoz doppler ultrason, venografi gibi tetkiklerle incelenmeleri gerekir. Eğer planlı gebelik oncesi bu hastalıklardan herhangi birisi saptanırsa tedavilerinin ceşitli yontemlerle yapılması, gebeliğin bu tedavi aşamasından sonra gercekleşmesi en doğru yol olacaktır. Gebelik oncesinde birkac kılcal varis onemsenmez ise doğum sonrasında bazen ameliyat gerektirebilecek varisler haline donuşebilir ayrıca bu varisler altta yatan venoz yetersizlik hastalığının belirtileri de olabilir. Bu nedenle varisler acısından gebeliğe nasıl başlandığı onemlidir.
Derin toplardamar pıhtılaşması (derin ven trombozu)
Venoz yetersizliğin gebeler acısından en talihsiz sonucu sıklıkla oluşan yuzeysel toplardamar pıhtı ve iltihapları (tromboflebitis) ve derin ven trombozu yani “derin toplardamar pıhtılaşması”dır. Derin ven trombozu oluşmuş hastaların bir kısmında ise pulmoner emboli olarak adlandırdığımız akciğerde bacak venleri kaynaklı pıhtı gelişebilir ki bu olumcul olabilen ciddi bir damar hastalığıdır. Gebelikte derin ven trombozu riski 5 kat, lohusalıkta bir 5 kat daha artarak normalin 10 katı bir orana ulaşır. Gebelikte derin ven trombozu olasılığının artmasının en buyuk nedeni rahmin toplardamarlara basısı ve karın ici basıncının artmasıdır. Gebelik oncesi varis ve venoz yetersizliği bulunanlar icin risk cok daha yuksektir. Gebeliğin en cok kilolu ve en az hareketli olunan son uc ayı sıcak yaz aylarına denk gelenlerde bu olasılıklar daha da yuksektir.
Derin ven trombozunun belirtileri

Derin ven trombozunun klinik belirtileri bacaklarda oluşan ağrılar ve şişliği takiben solunum zorluğu, hızlı soluma, nefes aclığı, terleme, kan tukurme, oksuruk, bayılma, goğus ağrısı, ani sağ kalp yetersizliği, ani tansiyon duşukluğu şeklinde ortaya cıkar. Ani şuur kaybı ve acıklanamayan ani solunum sıkıntılarında akciğer embolisi duşunulmelidir. Yardımcı muayene yontemleri icinde D-Dimer testi, ventilasyon- perfuzyon akciğer sintigrafisi ve spiral BT vardır. Radyolojik yontemlerin gebelerde kullanılması kısıtlıdır ve risklidir. Kadınlar icin diğer bir onemli risk de derin ven trombozu olasılığının oral kontraseptif (doğum kontrol hapı) kullananlarda artmasıdır. Gunumuzde koroner hastalıkları ve osteoporozu onlemek icin ozellikle menopozda ostrojen ve progesteron preparatları sıklıkla kullanılmaktadır ki bu preparatların derin ven trombozu risklerini arttırdığı gosterilmiştir. Gebeliğe bağlı en riskli donem doğumdan sonraki ilk bir haftadır. Varisler, az su icilmesi, sık gebelikler, obezite ve ileri anne yaşı uzak pıhtı riskini daha da arttırmaktadır. Derin ven trombozuna bağlı pulmoner emboliden kurtulan hastayı uzun donemde hayatının sonuna kadar uğraştıracak olan posttromboflebitik sendrom, venoz ulserler (bacak yaraları) ve pulmoner hipertansiyon gibi komplikasyonlar bekler, bu nedenle hemen tedaviye başlanmalıdır.
Dikkat edilmesi gereken noktalar…
Gebelikteki derin ven trombozu ve tromboflebitis tedavisi duşuk molekul ağırlıklı heparinlerle yapılır. Derin ven trombozu, akciğer embolisi ve tromboflebitis gecirmiş olan gebelerde hamilelik sonlanıncaya kadar duşuk molekul ağırlıklı heparin kullanılmalıdır. Korunmada duşuk molekul ağırlıklı heparinler, varis corapları, elastik bandajlar, bol sıvı alımı (gunde en az 2,5 litre su) ve yuruyuş en onemlileridir. Gebelik periyodu boyunca kabul edilebilir seviyelerde ve az kilo almaya ozen gosterilmelidir. Doğum sonrasında anne en erken zamanda ayağa kaldırılmalı ve yurumesi sağlanmalıdır. Lohusalık nedeniyle geleneksel olarak uzun sure yatan ve hareketsiz kalan annelerde derin venoz trombozlar daha sık oluşur. Gebelik oncesinde erken varis tedavisi ve riskli gebelerde profilaksi yapılması bir milyonda 550 - 600 kişinin hayatını kurtarmaktadır ve kurtarılan her canın aslında iki can olduğu, kıymetinin de olculemeyecek bir değer olduğu unutulmamalıdır.

[h=2]Bursa Kalp Damar Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]