Gebelikte varisVaris, venlerin (toplardamarların) genişleyerek ve kıvrılarak cilt yuzeyinde belirgin hale gelmesidir. Gebelikte varisler sıklıkla bacaklarda meydana gelirler.
Ancak cok ileri durumlarda vulvada da (genital bolgenin dıştan gorunen kısmı) ortaya cıkabilirler. Anus ve rektumda (kalınbarsağın son kısmı) ortaya cıkan varisler ise hemoroid (basur) adını alırlar ve ayrı bir başlık halinde inceleneceklerdir.
Varisler sıklıkla kalıtsaldır ve ilk gebelikte varis gelişimi daha az gorulmesine karşın gebelik sayısı arttıkca varis ortaya cıkma olasılığı ve varislerin şiddeti artar.
Neden varis oluşur?
Venler (toplardamarlar), vucuttan kanı kalbe geri goturen yapılardır. Arterler (atardamarlar) kanı kalbin kasılmasıyla pompalarlarken venler kanı başka yontemlerle kalbe geri goturmek durumundadırlar. Genellikle arter ve venler vucutta birbiriyle "sırtsırta vermiş" şekilde bulunurlar ve kalp kanı atardamarlarda ileriye doğru pompaladıkca, ortaya cıkan dalgalanma toplardamar icindeki kanı kalbe doğru goturur. Bunu sağlayan mekanizma toplardamarların yapısında bulunan kapakcıklardır. Bu kapakcıklar kanın yalnızca bir yonde, kalbe doğru akmasına izin verirler ve boylece kanın geriye kacışını onlerler. Başta bacaklar olmak uzere vucudun kaslı bolgelerinde bulunan toplardamarlar kasların kasılmasıyla oluşan itici guc ve kapakcıkların geri kacışı engellemesi sayesinde kanı kalbe doğru gotururler. İşte varislerde temel bozukluk bu kapakcıkların işlevlerini yitirmiş olmasıdır. Boylece kan geriye daha kolay kacmakta, bu kacış belli bir bolgede kanın gollenmesine yol acmakta ve gollenen kan damarın yapısını ve şeklini bozarak damarın ciltten gorulur hale gelmesine neden olmaktadır. Varisler cilt yuzeyinde mavi, ileri derecede kıvrımlı, dokununca iclerinde kan olduğu kolaylıkla hissedilen ve ileri durumlarda ağrılı olan damar yapılarıdır.
Ailesinde varis oykusu olan anne adaylarında varisler daha sıklıkla ve coğunlukla ilk gebelik esnasında da ortaya cıkarlar. Her gebelikte ortaya cıkan varisler onceki gebeliğe gore daha şiddetlidir. Varisler gebelikte sıklıkla once baldırlarda ve diz arkasında ortaya cıkar. Diğer ortaya cıkma yerleri bacaklar ve vulvadır. Vulva varisleri bacak varislerine gore daha ender gorulur.
Varisler buyudukce yaptığı şikayetler artar. Ağrı, bacakta dolgunluk hissi ve estetik bozukluklar en sık yaptıkları şikayetlerdir.
Anne adaylarının yaklaşık %15´inde gebelik doneminde varis ortaya cıkar. Bunların onemli bir kısmı gebelik bittikten sonra kendiliğinden kaybolur.
Gebelik neden varislerin ortaya cıkmasını kolaylaştırır?
Gebelikte, buyuyen bebeğin ihtiyaclarını karşılamak icin kan hacmi belirgin bir şekilde artar. Dolaşımda daha fazla kan bulunduğundan ozellikle bacaklarda kanın gollenmesi kolaylaşır. Toplardamarların kapakcık mekanizması kanı kalbe doğru pompalamada yeterince başarılı olamaz. Bu da cilt yuzeyindeki venlerin belirginleşmesine ve belli bir sure sonra varisleşmesine neden olabilir. Ek olarak buyuyen uterusun ana toplardamarlara yaptığı baskı toplardamarlardaki gollenmeyi artırır. Boylece vucudun alt taraflarındaki toplardamarlarda kan akımı yavaşlar, kan gollenir ve bacaklar ve vulvada varisler, anuste ise hemoroidler ortaya cıkabilir. Gebelikte artan miktarlarda salgılanan progesteron hormonunun damar duz kasları uzerindeki gevşetici etkisi varis oluşumunu daha da kolaylaştırır.
Ne yapılabilir?
Varisleriniz şiddetliyse sabahları kalktığınızda belinize kadar gelen ve bacaklarınızı hafifce sıkarak destekleyen bir corap kullanabilirsiniz. Bu corapların ozellikle varis icin uretilmiş olanları da vardır ve bunlar bacaklarda kanın gollenmesini nispeten onler.
Uzun sure oturmak ve ozellikle de bacak bacak ustune atarak oturmak kan akımını yavaşlatır ve varis oluşumunu kolaylaştırır. Yine otururken sandalyenizin baldırınıza temas etmesi ("burayı kesmesi" anlamında) dolaşımı yavaşlatarak varis oluşumunu kolaylaştırabilir. Otururken bacaklarınızı yuksekte tutmanız ve uyurken de bacaklarınızın altına yastık koyarak yukseltmeniz varis oluşumunu bir derece engeller.
Uzun sure ayakta kalmaktan kacınmalısınız. Kendinize her fırsatta oturma şansı yaratmalı ve mumkunse elde ettiğiniz her oturma fırsatında yarım saat boyunca ayaklarınızı yukselterek oturmalısınız.
Yuruyuş bacak kaslarınızı calıştırır. Bacak kaslarınız calıştığında bacaklarınızdaki toplardamarların kalbe doğru hareketi kolaylaşır. Duzenli yurume alışkanlığı edinirseniz varis oluşma riskinizi ve oluşan varislerin şiddetini onemli derecede azaltabilirsiniz.
Ozellikle buyuk varisler şiddetli darbelerle yırtılabilir. Cok ender gorulen ve kan kaybına yol acabilen bu durumu onlemek icin varis olan bolgelere darbe gelmesinden (carpmalar) kacınılmalıdır.
Elastik bandaj şeklinde olan varis coraplarının piyasada cok ceşitli şekilleri mevcuttur. Bunlar hem bacağı sıkma acısından daha farklı olabilir, hem de yukseklikleri yalnızca dizkapağına kadar veya belinize gelecek yukseklikte olabilir. Bu corapları secerken doktorunuza danışmalısınız.
Tedavide son zamanlarda bitkisel kaynaklı olan ve gebeliğin ilk uc ayından sonra kullanımında bir sakınca olmadığı duşunulen tablet şeklinde bazı ilaclar mevcuttur. Bu ilaclar doktor onerisine gore uygun dozlarda kullanılabilir.
Gebelikten sonra varisler genellikle birkac haftada kaybolur. Ancak ozellikle cok doğum yapmışlarda ve / veya ailevi eğilimi olanlarda varisler doğumdan sonra da kaybolmayabilir. Bu durumda lazer, ameliyatla damarların cıkarılması, enjeksiyonla damarların devre dışı bırakılması yontemlerinden biri uygulanabilir.
Gebelikte varis ameliyatı genellikle yapılmaz. Ancak belirtilerin cok şiddetli olduğu (ağrı, varis yırtılması gibi) durumlar da uygun bir cerrahi yontemle tedavi yapılabilir.
Vulva varisleri normal doğumu engeller mi?
Vulvadaki varisler normal doğum icin genellikle bir engel teşkil etmezler. Boyle durumlarda epizyotomi ("dikişli doğum") kanama miktarını artırabileceğinden mumkun olan durumlarda epizyotomi uygulamasından kacınılır, ancak epizyotomi yapılmaması geniş bir yırtığa yol acma riski varsa, epizyotomi de damarların nispeten daha az yoğun olduğu bir bolgeye acılır.

[h=2]Antalya Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]