Kan hacminde artış: Gebeliğin erken doneminden 20. haftaya kadar daha hızlı olmak uzere gebeliğin sonuna dek kan hacmi hızlı bir artış gosteririr. Kanın plazma olarak adlandırdığımız sıvı kısmı kan hucrelerine gore daha fazla artış gosteridğinden ‘kanın sulanması’ndan sozetmek mumkundur.
Kalp debisinde artış: Kan hacminin artmasına bağlı olarak kalbin dakikada pompaladığı kan hacminde de belirgin artışa neden olur.Kalbin atım hacminde yaklaşık %30-50 oranında bir artış gorulur. Gebelik ilerledikce kalp debisi yan yatarken artar, sırt ustu yatarken duşer. Bu durum, sırtustu yatarken buyumuş olan rahimin omurganın hemen onunde yeralan ana toplardamara baskı yaparak kalbe doenen kan akımını azaltmasından kaynaklanır.Bu nedenle ozellikle son aylarda gebelere sırtustu yatış onerilmez.İstirahat kalp hızı gebelikte ortalama olarak 10-20/dakika artar. Coğul gebeliklerde kalp hızı artışı daha fazla olabilir. Yan yatarken kalp hızında azalma gorulmesi mumkundur.
Kan basıncı değişiklikleri: Gebeliğin ilk trimestresinde kan basıncı duşer. Kan basıncında duşme eğilimi ikinci trimesterin ortasına kadar devam eder ve son uc ayda gebelik oncesi değerlere donuş gorulur.
Gebelik oncesinde var olan kalp hastalığı olan anne adaylarının gebelikleri sırasında yakından izlenmeleri gerekir.Kardiolog ve kadın doğum uzmanlarının birlikte calışması gereken gebeliğin sonunda ozellikle doğum sırasında oluşan ani değişikliklerin olası olumsuz etkilerinin bertaraf edilmesi icin gerekli tedbirlerin alınması gerekir.
Kalp hastası bir anne adayında risk belirlenmesi icin genel olarak New York Heart Association (NYHA) tarafından geliştirilen bir sınıflama kullanılır.Buna gore kalp hastalarının fonksiyonel kapasiteleri 1 den 4 e sıralanır.
Gunluk aktivitelerinde hicbir kısıtlama olmayan hastalar
İstirahat ve hafif egzersizde herhangi bir kısıtlama olmayan , ancak belirgin eforla sıkıntı hisseden hastalar
Belirgin egzersiz kısıtlaması olan ancak istitrahat halinde rahatsızlık hissetmeyen hastalar
İstirahat halinde dahi sıkıntıları olan gunluk aktiviteleri yapamayan yatağa bağlı hastalar.
Bazı kalp hastalıkları gebelik ve doğum acısından diğerlerinden daha risklidir.Bu nedenle farklı ozellikler gosteren kalp hastalıkları hakkında bilgi vermeyi uygun gorduk.Eğer tanı koyulmuş bir kalp probleminiz yoksa bu bolumu okumanızda herhangi bir yarar gormuyoruz. Bu tur problemi olan hastalar genelde hastalıklarıyla ilgili tıbbi terimlere aşinadır.Bu nedenle aşağıdaki bolumde tıbbi terimler sıklıkla kullanılmıştır.Yine bu terimler hakkında soru işaretleri oluşmasını engellemek icin yazımızın sonuna kısa acıklamalar eklemeyi uygun bulduk.
Doğumsal kalp hastalıkları ve gebelik
oğumsal kalp hastalığı olan annelerin gebeliklerinde hamileliğin seyrini ve bebeğin sağlığını etkileyen başlıca faktorler problemin yapısı yanında kanın oksijenlenmesinde yetersizlik olup olmaması yani siyanozun(morarma) olup olmaması, akciğerlerdeki vaskuler direnc (pulmoner vaskuler direnc) , kansızlık olup olmaması,ritm bozukluklarının varlığı ,kalp yetmezliğinin olması olarak ozetlenebilir. Siyanotik kalp hastalıklarında (dudaklar ,tırnaklar ve parmak uclarında daha belirgin olan morarma) annelerin yaklaşık %45’inde, siyanozun bulunmadığı annelerin ise yaklaşık %20’sinde bebek kaybı olduğu bildirilmiştir. Ayrıca duşuk doğum ağırlığı ve erken doğum riski yuksektir.Doğumsal kalp anomalili bebek riski de normalden cok daha yuksektir .Bu nedenle doğumsal kalp hastalığı olan annelere ‘fetal ekokardiografi’ uygulaması gereklidir.ASD: (Atriyal Septal Defekt) ASD’li hastalarda şant akımı soldan sağa ve NYHA (New York Kalp Cemiyeti) ya gore fonksiyonel kapasite 1 ise, gebelik genellikle oldukca iyi tolere edilir. ASD’li hastaların coğunda doğurganlık cağında pulmoner hipertansiyon gelişimi ve siyanoz gorulmez. Ancak siyanotik, pulmoner hipertansiyon gelişmiş ve aritmik olan kadınlarda gebeliğin onlenmesi en iyi tedavidir.
VSD (Ventrikuler Septal Defekt) Sadece VSDi olan,ek defekti olmayan kadınların gebeliği genellikle iyi tolore ettikleri bildirilmiştir. VSD’li annelerin bebeklerinde de konjenital kalp defekti olma oranı %20’nin uzerinde olarak bildirilmektedir. Doğum sırasında veya doğumdan sonra ani sistemik kan basıncı azalmasına bağlı olarak, pulmoner hipertansiyonlu olgularda şant sağdan sola donebilir.
PDA (Patent Ductus Arteriozus)Soldan sağa şantlı PDA’lı olgular gebeliği genellikle iyi tolore ederler. Yine de bu olguların bazılarının klinik olarak kotuleşebileceğini kalp yetmezliği gelişebileceğini hatırlamakta yarar vardır.Kan basıncının duşmesi halinde pulmoner hipertansiyonu olan olgularda şant sağdan sola doğru donebilir.
Aort koartasyonu Hipertansiyonu olmayan, kalp yetmezliği ve angina yakınmaları olmayan gebelerde genellikle sorun yaşanmaz. Ancak ozellikle hipertansiyonlu olguların gebelik oncesinde opere edilmeleri tavsiye edilmelidir. Gebelik ve hipertansiyonun birlikte olduğu aort koartasyonlu olgularda serebral anevrizma kanamasını veya aortanın rupturunu onlemek icin fiziksel aktiviteler kısıtlanmalı, kabızlık onlenmeli ve kan basıncı kontrolu sağlanmalıdır. Gebelik sırasında yapılan cerrahi tedavilerin sonucları da oldukca başarılıdır. Bu nedenle ağır ve kontrol edilemeyen yuksek tansiyonu olan veya kalp yetmezliği olan hastalarda, bir tedavi seceneği olarak, ameliyat onerilmelidir.
[h=3]TOF (Fallot tetralojisi)[/h]Annenin hematokriti %60’tan yuksek, arteryel oksijen saturasyonu %80’in altındaysa, sağ ventrikuler hipertansiyon ve senkopal epizotlar varsa risk yuksektir. İster opere edilmemiş olsun, ister parsiyel operasyonlu olsun TOF’lu olgularda hamilelik ciddi hemodinamik değişikliklere yol acarak tehlikeli olabilir. TOF’lu olguların cocuklarında %3-17 kalp defekti olasılığı bildirilmiştir.
Eisenmenger sendromu: Eisenmenger sendromlu hastaların hamile kalmalarının onlenmesi en iyi tedavidir. Bu hastalarda %35-40 arasında anne olumu bildirilmiştir. Gebelik sırasında bebeğe ait komplikasyon gorunme olasılığı da cok yuksektir. Bu nedenlerle anne hayatını tehlikeye atacak gebelik sona erdirilmelidir. Normal doğum her zaman sezaryen veya induksiyona tercih edilmelidir. Doğum sırasında anneye yuksek konsantrasyonda oksijen uygulanması ile birlikte arteryel oksijen saturasyonu izlemi ve hemodinamik izlem yapılması yararlıdır. 2. evreyi kısaltmak icin vakum veya forseps kullanımının faydalı olabileceği bildirilmektedir.
[h=3]Kapak hastalıkları ve gebelik:[/h]İnfektif endokardit profilaksisini unutmayınız!)
Kapak hastalıkları bulunan gebelerde normal doğum da dahil olmak uzere belli cerrahi girişimler sırasında belli bir protokole uyularak problemli kalp kapakcıklarının enfeksiyona maruz kalmasını engellemek amacıyla ENDOKARDİT PROFLAKSİSİ uygulanır.
Mitral darlığı:Gebelikte en sık gorulen kapak hastalığıdır. Coğu romatizmal kokenlidir.Hafif mitral darlığı olanlarda genelde sorun cıkmaz ancak fonksiyonel kapasitesi duşuk olan olgular ile kapak alanı orta veya ileri derecede dar olan olgularda, gebelik sırasında sıklıkla ritm bozuklukları ve kalp yetmezliği gorulebilir. Bu nedenle orta ve ağır mitral darlığı olan kadınlara gebelikten korunmaları veya kapak onarımından ya da valvotomiden sonra gebe kalmaları onerilmelidir.
Kapak alanı 1,5 santimetrekareden geniş ve fonksiyonel kapasitesi iyi olan gebeler, normal doğumda genellikle sıkıntı yaşamazlar. Semptomatik ve kapak alanı orta veya ileri derecede dar olan hastalarda doğum eylemi cok yakından takip edilmeli hasta kalp acısından cok iyi monitorize edilmelidir.
Mitral yetmezliği:Bulgu vermeyen mitral yetmezliği hamilelikte genellikle iyi tolore edilir. Gebelik sırasında sıkıntı oluşursa medikal tedavi başlanır.
Aort darlığı: Kapak alanı 1 cm2’den geniş olan gebeler sorun yaşamaz. Daha ağır kapak darlığı olanlarda gebelik sırasında klinik durumda bozulma olabilir. Solunum sıkıntısı,ciddi goğus ağrısı, olanlarda cerrahi tedavi gereklidir. Orta ve ağır aort darlığı olan gebelerde anne olumu %17, bebek olumu de ise %32 olarak bildirilmiştir. Bu olgularda gebeliğin sonlandırılması icin yapılan mudahaleler de risk taşıyabilir.
Aort yetmezliği: Mitral yetmezliği gibi aort yetmezliği de gebelikte oldukca iyi tolore edilir. Ağır vakalarda medikal ve gerekirse cerrahi tedavi gerekir
Atrium:Kulakcık
Atrial septal defekt: Kulakcıklar arasındaki duvarda normalde olmaması gereken acıklık
Ventrikul: Karıncık
Ventrikuler septal defekt: Karıncıklar arasındaki duvarda normalde olmaması gereken acıklık
Aort: Sol karıncıktan cıkan ve tumvucuda oksijenden zengin kanı taşıyan ana atar damar
Pulmoner arter: Sağ karıncıkta toplanan oksijenden fakir karbondioksitten zengin kanı temizlenmek uzere akciğere taşıyan ana damar
Ductus Arteriosus: Anne karnındaki bebekte pulmoner arter ve aort arasında bulunan ve normalde doğumdan hemen sonra kapanması gereken kanal
Patent ductus arteriosus: Ductus arteriosusun kapanmaması durumu
TOF (Fallot Tetrolojisi) : Dort ayrı defektin bulunduğu karmaşık doğumsal kalp hastalığı
Siyanoz: Kandaki karbondioksit taşıyan hemoglobin duzeyinin belli dueyi aşması nedeniyle cildin mor renk alması.
Endokardit: Kalp ic zarının enfeksiyonu
[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]