Gebelikte ilac kullanımı nasıl olmalıGebelikte İlac KullanımıGebelik doneminde kadınların en cok korktuğu konulardan bir tanesi ilac kullanmak zorunda kalınması durumunda kullanılacak ilacların bebeğe zararlı etkileridir.Kadın-Doğum hekimlerinin en sık karşılaştığı sorulardan bir tanesi de gebe olduğunu henuz anlamadığı donemde kullanılan veya gebelik suresi icerisinde zorunlu olarak alınması gereken ilacların bebek uzerindeki etkileri ile ilgilidir. Gebelik doneminde ilacların zararlı etkileri konusunda bir calışma yapmak olası olmadığı icin, bu konudaki bilgilerimiz daha cok vaka bildirimleri ve daha onceki kayıtların incelenmesine dayanmaktadır. Bu nedenle bircok ilacın bebek uzerindeki olumsuz etkileri konusunda kesin bir şey soylemek oldukca zordur. İlac firmaları da bu konuda sorumluluk almak istemediği icin prospektuste “gebelikte kullanımı sakıncalıdır” veya “hekiminize danışmadan almayınız” şeklinde ibareler koyarak sorumluluğu hekime yuklemektedir. Hekimler de yine aynı kaygıdan dolayı bazen gereksiz gebelik sonlandırması kararı verebilmektedir. En onemli kural gebelikte tıbbi durum ya da yakınmalar ilac kullanımını gerektirmedikce ilac kullanmamak ve kullanılacak ilacları mutlaka doktor onerisiyle kullanmaktır. Gebelik doneminde ilac kullanımına karar verirken goz onunde bulundurulması gereken en onemli konu kar/zarar oranı ve ilacın guvenilirliğidir. İlacın potansiyel olarak bebeğe zararlı olduğu duşunulse bile, beklenen yarar daha yuksek ise ilac kullanımına izin verilebilir. Gebeliğin ilk 10 gununde embryo dış uyaranlara duyarsız olduğu icin bu donemde alınan ilaclar ya duşuğe neden olmakta, yada anomali yapmamaktadır. Yani “ya hep ya hic” yasası gecerlidir. Gebelikte ilac kullanımına karar verirken Amerikan Gıda ve İlac Kullanımı (FDA) kriterleri goz onunde bulundurulmaktadır. Bu kriterlere gore ilaclar aşağıdaki kategorilere ayrılmaktadır. Gebelik doneminde en sık kullanılan ilaclar bulantı gidericiler, antiasitler (mide asidini duşuren ilaclar), antihistaminikler (allerji belirtilerine karşı kullanılan ilaclar), analjezikler (ağrı kesici ilaclar), antibiotikler, sakinleştirici ilaclar, uyku ilacları gibi ilaclardır.
Gebelik doneminde kullanılan ilacların 0'e yakını plasentadan bebeğe gecmesine karşın, ilacların cok az bir kısmının bebekte istenmeyen durumların oluşmasına neden olduğu belirlenmiştir. İlac bebeğin dolaşımına gectiği andan itibaren bebeğin bulunduğu gebelik haftasına, maruz kaldığı ilac dozuna ve ilacın teratojen (anomali yapıcı) etkilerine gore bebekle ilac arasında etkileşim başlar.
Gebelikte Sıklıkla Kullanılan İlaclardan Ornekler
Gebelik donemi hic bir şekilde ilac kullanılmaması gereken bir donem değildir. Anne adaylarının ceşitli yakınmaları olduğunda bu yakınmaları gidermek amacıyla (bulantı, mide yanması, başağrısı gibi) ya da bir hastalığa yakalandıklarında hastalığı tedavi etmek amacıyla (idrar yolu enfeksiyonları, şeker hastalığı gibi) ilac tedavisi verilir.
Analjezikler (Ağrı kesici, iltihap gidericiler)
Salisilatlar (aspirin) ve parasetamol (asetaminofen) gebelerin en sık kullandıkları ilaclardandır. Bunlardan parasetamol (asetaminofen diğer adıdır) gebelikte kullanılabilecek en guvenli ağrı kesici ve ateş duşurucu ilactır. Ancak cok yuksek dozlarda (intihar amacıyla alınması gibi) anne adayında karaciğer hasarına ve bebeğin olmesine neden olabilmektedir.
Duşuk dozlarda (80) miligram aspirin ise bazı riskli gebeliklerde (gelişme geriliği, lupus hastalığı, onceden ağır preeklampsi gecirmiş anne adayları gibi) halen kullanılmaktadır.
Diğer Ağrı Kesiciler
Nonsteroid anti enflamatuar adı verilen grupta yeralan ağrı kesiciler (parasetamol haric coğu ağrı kesici bu grupta yeralır.) arasında gebelikte en sık ibuprofen ve naproksen kullanılmaktadır. Bu ilacların bebekte anomali oluşturmadıkları kabul edilir. Ancak bebeğin ductus arteriosusun ( doğumdan sonra kapanması gereken bir kalp kapakcığı) erken kapanmasına ve bebekte pulmoner hipertansiyon gelişimine neden olabildiklerinden 34. gebelik haftasından sonra kullanılmamaları onerilir.
Enfeksiyonlar
Enfeksiyonlar tıbben tedavisi zorunlu olan hastalıklardır ve gebelikte kullanıma uygun cok sayıda ilac arasından enfeksiyona en etkili olanı secilir.
Antibiotikler
Penisilinler yıllardan beri kullanılan ve antibiotikler arasında gebelikte kullanım acısından en guvenli olanlardır. Bunlara yeni jenerasyon penisilin turevleri de dahildir.
Eritromisin de ozelllikle penisilin allerjisi olanlarda kullanılan diğer bir antibiotiktir.
Sefalosporin grubu antibiotikler konusunda yapılan kısıtlı sayıda calışmada fetus uzerine olumsuz bir etki bildirilmemiştir. Bu grubun yıllardan beri anne adaylarında kullanıldığı gozoune alınırsa penisilinler kadar guvenli olduğu soylenebilir.
Antiasitler
Bu ilaclar ( rennie, gaviscon) alimunyum hidroxide, kalsiyum veya magnezyum icermektedir. Genel olarak gebelikte guvenle kullanılan bir ilac grubudur, ancak yuksek dozlarda kullanıldığında kalsiyum ve magnesium duzeyindeki yukselmeler anne icin zararlı olabilir.
Bulantı-Kusma İcin Kullanılan İlaclar
Gebelerin %80’ninde bulantı-kusma yakınmaları gorulur ve bunların onemli bir bolumunde ilac kullanımına gereksinim duyulur. Bulantı-kusma tedavisinde kullanılan H1-reseptor blokorleri, fenotiyazinler, metokoloropamid ve ondensatron gibi ilacların coğu B veya C grubundadır ve bu nedenle gebelik sırasında kullanımı bebek icin onemli bir risk oluşturmamaktadır. Dramamine, Postadoxin ve Emedur gibi ilaclar rahatlıkla kullanılabilmektedir. Metpamid ve Zofran gibi ilaclar konusunda daha az veri olmakla birlikte B grubunda incelenmekte ve kullanınımında onemli bir sakınca bulunmamaktadır.
Metformin
Metformin son donemlerde polikistik over sendromu olan hastalarda sıklıkla kullanılan bir ilac olup, gebelik sırasında bebek uzerinde olumsuz bir etkisi bildirilmemiş ve bazı calışmalarda duşuk olasılığını azalttığına dair bulgulara rastlanmıştır. Ayrıca diyetle duzenlenemeyen gebelik diabetinde de insuline alternatif olarak kullanımı konusunda da calışmalar devam etmektedir. Gebelik doneminde kullanımı konusunda henuz bir goruş birliği bulunmamakla birlikte, gebe olduğunu bilmeden kullananlarda gebeliğin devam etmesinde bir sakınca yoktur.
Epilepsi Tedavisinde Kullanılan İlaclar
Anne adaylarının yaklaşık 200'de birinde sara hastalığı vardır ve gebelikte de sara ilaclarının devam ettirilmesi gerekir. Bu ise ciddi bir problem oluşturur, zira sara ilaclarının coğu bebekte anomali meydana gelme riskini artırır.
İlac kullanan saralı anne adaylarının bebeklerinde anomali ortaya cıkma riski 3-4 kat yuksektir. Ancak son calışmalarda epilepsi hastalığının kendisinin de genetik yolla bebekte anomali oluşma eğilimini artırdığı yonunde fikirler one surulmektedir.
Epilepsi Tedavisinde Anomali Riskinin Azaltılması İcin:
Gebe kalmadan once ilac dozu azaltılmalı veya stoplanmalıdır
Kombine ilac kullanımı yerine sadece tek bir ilac kullanılmalıdır
Gebe kalmadan 1-2 ay once gunde 4-5 mg folik asit kullanılmalıdır
Anomali riski en yuksek ilac Valproat olduğu icin mumkun olduğu kadar kullanılmamalı, eğer kullanımı zorunlu ise mumukun olan en duşuk dozda kullanılmalıdır
Diğer ilac kesilip Lamotrigine kullanımına gecilebilir ve nobetler kontrol edilebiliyorsa gebelikte devam edilir.
Gebeliğin son 4 haftasında anneye K vitamini verilebilir
Antidepressanlar
Gebelik doneminde ağrı kesici ve antibiyotiklerden sonra belki de en sık kullanılan ilac grubu antidepressanlardır. Antidepressanlar sadece psikiyatristler tarafından değil, diğer hekimler tarafından da recete edilebildiği icin oldukca yaygın olarak kullanılmaktadır. Stresle başedebilmek, gunluk kaygılardan uzaklaşma veya gunluk basit reaktif ruhsal cokkunluklerden kurtulmak icin bile bircok kadın antidepressant kullanmaktadır. Bu konuda en cok kullanılan Prozac iile ilgili olarak bebekte onemli bir yan etkiye yol acmadığı yonunde bircok yayın bildirilmiştir.
Sigara, Kokain, Esrar v.b Maddeler
Sigara: Duşuk, bebekte gelişme geriliği, erken doğum, plasentanın yerinden ayrılması, ani bebek olumu ve doğum sonrasında solunum yolu hastalıklarına yol acabilir. Gebeliğin hangi doneminde bırakılırsa bırakılsın zararlı etkileri onemli olcude azalmaktadır. Ozellikle 16. haftaya kadar bırakıldığında zararlı etkileri gorulmemektedir.
Kokain: Duşuk, gelişme geriliğ, plasentanın yerinden erken ayrılması ve ani bebek olumune neden olabilir.Doğum sonrasında da bebekte oğrenme ve bazı becerilerde bozulmaya neden olabilir.
Metamfetamine: Uyarıcı amaclarla kullanılan bu grup ilacların bircok anomaliye neden olduğu bildirilmekle birlikte, en onemli yan etkisi gelişme geriliğidir.
Gebelikte Aşı Kullanımı
Daha detaylı bilgi ve sorularınız icin iletişim hattını ve e-mail adresimizi kullanabilirsiniz
Aşı Adı Aşılanma Endikasyonları
Tetanoz Son 10 yıl icinde aşılanmayanlarda yapılır
Difteri Son 10 yıl icinde aşılanmayanlarda yapılır
Kabakulak YAPILMAZ
Kızamık YAPILMAZ
Kızamıkcık YAPILMAZ
Grip Hamileliğinin son donemleri grip salgınına denk gelen kadınlarda onerilir
Kuduz Gebelik duşunulmeden yapılır
Hepatit A Ev halkında ya da yakın temas halinde olduğu kişilerde varsa yapılabilir
Su Ciceği Onerilmez

[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]