Gebeliğin erken donemlerinde bulantıya sıklıkla rastlanır. Bu bulantılar kusmayla, iştahsızlıkla ve belli kokulara karşı aşırı hassasiyetle beraber olabilir. Bulantı ve kusmalar genellikle sabahları daha şiddetli olduğu icin bu duruma İngilizce'de "morning sickness" yani sabah hastalığı adı verilmiştir. Gebelikteki bulantı ve kusmanın gun boyunca surmesi, ayaktan ilac tedavisine cevap vermemesi, anne adayının normal beslenmesini, gunluk faaliyetlerini engellemesi, genel durumunu bozması ya da kilo kaybına yol acması durumunda Hyperemesis Gravidarum ("gebeliğin şiddetli bulantısı") soz konusu olur. İleri inceleme ve tedavi gerektiren bir durumdur. Hyperemesis gravidarum genellikle genc yaşta ilk gebeliğini yaşayanlarda daha sık gorulur. "Şişman" olanlarda, coğul gebeliği olanlarda ve sosyokulturel seviyesi yuksek olanlarda nispeten daha sıktır. Gebeliğe bağlı olarak ortaya cıkan fizyolojik estradiol ve HCG hormonları artışının normalden fazla olması ya da seviyeler normal sınırlar icinde olmasına karşın bireysel duyarlılığın yuksek olması bu probleme neden olmaktadır. Uzum gebeliği ve coğul gebelik gibi durumlarda HCG normalden cok fazla uretildiğinden hyperemesis'e de sık rastlanır. Hyperemesisin ayrıca psikolojik bir yonu de olduğu duşunulmektedir.
Gebelik bulantı kusmalarının anne adayı ve fetus uzerine kotu etkileri var mıdır ? Erken gebelikte aşırı bulantı ve kusmaları olan anne adaylarının gebeliklerinin daha sağlıklı gectiği ve duşuk yapma oranlarının da azaldığı gozlenen bir durumdur. Ancak hyperemesis gelişen ve yetersiz tedavi goren ya da tedaviye cevap vermeyen anne adaylarında bu durum tersine de donebilir. Kilo kaybı, elektrolit dengesizlikleri, besin ve vitaminlerin yetersiz alınması durumunda bebekte gelişme geriliği annede ek sorunlar gelişebilmektedir. Hyperemesis gelişen anne adayının ilac kullanmak, hatta hastaneye yatmak ve tedavi gormek zorunda kalması gebeliğinin ileri donemlerini olumsuz etkilemez. Yeter ki bu donem kısa surede atlatılsın.. Tanı ve Tedavi yaklaşımı Şiddetli bulantı kusmayla başvuran her anne adayının genel sistem muayenesi yapıldıktan sonra ultrason incelemesiyle gebelik haftası belirlenir. Ultrasonda coğul gebelik ya da mol gebeliği (uzum gebeliği) gibi etkenler kolaylıkla ortaya konabilir. Mol gebeliği saptanması durumunda tedavi daha farklı bir yon kazanır. Tam idrar tetkikinde ac kalınan sure dolaylı olarak ortaya konabilir. Aclık suresi arttıkca idrarda başta aseton olmak uzere keton maddeleri artış gosterir. Keton cisimleri idrarda ne kadar yuksekse hyperemesis kadının vucudunu o kadar ağır etkilemiş demektir. Tam idrar tetkikinde olculen idrar yoğunluğu ve idrarın gozlenen rengi de vucudun genel sıvı durumu hakkında bilgi verir. Tam idrar tetkikinde idrar yolu enfeksiyonu da saptanabilir. Kan elektrolitleri de vucudun su durumu hakkında detaylı bilgi verir. Vucut susuz kaldığında kan yoğunlaştığı icin kandaki sodyum ve potasyum miktarı artar. Elektrolitlerin artmış bulunması hyperemesisin şiddetli olduğunu gosterir ve acil tedavi gerektiren bir durumdur. Aslında elektrolit dengesizliği yaratacak kadar ağır seyreden hyperemesis olguları cok nadirdir.
Hyperemesis Gravidarum tedavisinde uc ayrı tedavi yaklaşımından biri uygulanır:
• Ayaktan onerilerle tedavi
• Ayaktan ilacla tedavi
• Yatarak serum ve ilac tedavisi
Anne adayının şikayetleri hafifse ayaktan ilacsız tedavi denenebilir: Ayaktan ilacsız tedavide amac anne adayının bulantılarla kendisi başa cıkmasını sağlamaktır.
Bu amacla anne adayına şunlar onerilir:
• Yatağınızın kenarında kraker ya da biskuvi benzeri gıda maddelerini hazır bulundurun. Sabah bunları yedikten sonra yataktan kalkın.
• Gunluk oğununuzu uc oğunde değil beş ya da altıya bolerek alın.
• Sıvıları yemekler arasında alın. Yemekler esnasında fazla sıvı almayın.
• Midenize ve barsaklarınıza dokunan yiyeceklerden uzak durun, canınızın istediğini yiyin.
Ozetle; az az ve sık sık yemek yenilmesi, kuru gıdalar tercih edilmesi, gebenin canının istediği şeyleri yemesi ile genellikle bulantıların fazla olduğu bu donem atlatılır. Ancak bulantı kusmaların onu alınamadığında, anne adayının şikayetleri gunluk faaliyetlerini engelliyorsa, ilacsız tedaviye cevap vermiyorsa ve kişinin metabolizmasını bozacak kadar ilerlemişse doktor tavsiyesiyle bazı ilaclar yararlı olabilir. Gebelikte bulantı ve kusmaya sık rastlanırken bu kadar aşırı bulantı ve kusmalara gebeliklerin ancak %1’inden daha azında rastlanır. Bulantı giderici olarak anne adayına verilen tablet ya da fitil şeklindeki ilaclar yıllardır kullanılan ve bebek uzerinde hicbir olumsuz etki yapmadığı bilinen ilaclardır. Ek olarak B vitaminlerinin on planda olduğu bir vitamin tedavisine başlanır. Ayaktan ilac tedavisine karar verildiğinde anne adayı ilaclarını kullanırken yukarıda bahsedilen onlemlere de uymalıdır.
Elbette her bulantı ve kusmayı sadece gebeliğe bağlamak da doğru değildir. Ozellikle cok şiddetli olan ve tedaviye cevap vermeyen bulantı ve kusmalarda, ya da gebeliğin ilerki donemlerinde ortaya cıkan bulantı kusmalarda aynı belirtilere yol acabilecek diğer hastalıklar da duşunulmelidir. Uzum gebeliği, hepatit (karaciğer iltihabı), safra taşı, pankreatit (pankreas iltihabı), mide ulseri, hipertiroidi (tiroid bezinin aşırı calışması) gibi hastalıklar da bulantı kusma yapabileceklerinden doktor tarafından ayırıcı tanılarının yapılması gerekir. Gebeliğe bağlı bulantı kusmalar aslında sağlıklı gebeliklerde gorulduğunden bir acıdan cok da uzunulmemesi gereken bir durumdur. Şiddetli bulantı ve kusmalar nadiren hastaneye yatmayı ve damardan sıvı tedavisini de gerektirebilir. Anne adayının şikayetleri ayaktan ilac tedavisine de cevap vermiyorsa, genel durumu bozuksa, kilo kaybı varsa, tetkikler vucuda uzun suredir besin maddelerinin alınmadığını gosteriyorsa (idrarda keton cisimleri yuksek bulunursa) ya da vucudun susuz kaldığı yonunde bulgular varsa (idrarın yoğunluğu artmış, rengi koyu bulunursa, kan elektrolitleri dengesizse) anne adayı hastaneye yatırılır ve serum tedavisine başlanır. Serum tedavisinin amacı anne adayına kaybettiği sıvı, elektrolit ve besin maddelerini intravenoz yolla (damar yoluyla) geri vermektir. Bulantı giderici ilaclar ve vitaminler de kalcadan ya da serumun icine katılarak verilir. Serum tedavisiyle anne adayı genellikle bir hafta icinde kendini toparlar. Nadir durumlarda bir haftadan daha uzun sure hastanede yatması gerekebilir.
Taburcu edilirken anne adayına evde kullanmak uzere ilaclar verilir. Hyperemesis genellikle gebelik haftasının buyumesine paralel olarak hafifler ve ortalama olarak 12. haftanın sonunda genellikle biter. Nadiren gebeliğin ileri donemlerine kadar suren bulantı ve kusmalar da olabilir. Hic bir tedaviye cevap vermeyen ve gebeliğin sonlandırılmasını gerektirecek kadar şiddetli olan hyperemesise ise cok cok nadir rastlanır.

[h=2]Antalya Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]