Vejetaryen kelimesinin kokeni latince “vegetus”tan gelir. Zannedildiği gibi “vegetable”: sebze kelimesinden turememiştir. Vegetus; canlı, sağlıklı, hayat dolu anlamındadır. 1842’de oluşturulan tanımda; et, balık ve kumes hayvanlarının tuketilmediği, sut urunleri ve yumurtanın ise tercihe bağlı olarak tuketildiği beslenme tarzına vejetaryen beslenme denilmiştir.
2011 yılında bu konuda yaşanan kavram kargaşasına son vermek uzere Uluslararası Vejetaryenler Birliği (IVU) tum uye ulke birliklerinin oybirliği ile yeni bir tanım geliştirmiştir. “Vejetaryenlik, sut urunleri, yumurta, bal gibi hayvansal gıdaların dahil ya da haric olduğu (tercihe bağlı tuketildiği ya da hic tuketilmediği) tamamen bitkisel kaynaklı bir beslenme bicimidir.
VEJETARYEN SINIFLARI
Veganlar: En katı vejetaryen sınıfıdır. Her turlu et ve et urununun yanı sıra sut, peynir, bal gibi hayvansal gıdaları da tuketmeyi redderler.
Lacto Vejetaryenler: Et ve et urunuyle birlikte yumurta tuketmeyi de redderler. Sut ve sut urunlerini ise tuketirler.
Ovo Vejetaryenler: Et ve et urunuyle birlikte sut ve sut urunlerini tuketmeyi de redderler. Ancak yumurta tuketirler.
Lacto-Ovo Vejetaryenler:Et ve et urununu tuketmeyi redderler. Sut ve sut urunleriyle birlikte yumurtayı da tuketirler
Vejetaryen diyet denildiğinde hayvansal gıdaların dahil olmadığı bir beslenme şekli anlaşılır. Son zamanlarda bazı cevrelerde giderek populerite kazanan bu beslenme tarzını benimseyen kadınlar hamilelikleri suresince de buna devam etmeyi isterler.
Vejetaryen tipi beslenseniz de beslenmeseniz de gebelik doneminde, hem annenin hem de bebeğin gereksinimleri arttığından daha fazla enerjiye ve besin ogelerine ihtiyac vardır
Hamilelik enerji ve protein başta olmak uzere vucudun besin gereksinimlerinin arttığı bir donemdir. Gebelik insan yaşamında beslenmenin en onemli olduğu evrelerden biridir. Gebelikte artan enerji ve protein gereksiniminin karşılanamaması annede ağırlık azalmasına neden olabilmektedir. Gebelik doneminde besin ogelerinin yeterli duzeyde alınması bebeğin sağlığı acısından cok onemlidir. Artan gereksinmeler karşılanamadığı zaman anemi, diş curukleri, kemik yapısının bozulması gibi hastalıklar ortaya cıkabilmektedir Hamilelikte vejetaryen beslenme şeklinin hem olumlu hem de olumsuz etkileri vardır. En onemli olumlu etkisi bu tur beslenme şeklinin yuksek oranda posa icermesidir. Gebelik boyunca kabızlık sık gorulduğunden yuksek posa, kabızlığı onleyecektir. Vejetaryen beslenme şeklinin hamilelikteki onemli yararlarından birisi de yuksek oranda folik asit icermesidir. Folik asit bebeğin sinir sistemi gelişimi acısından son derece onemlidir. Vejetaryenler genellikle vejetaryen olmayanlardan daha fazla folik asit tuketseler bile folat eklemesi alıp almayacakları konusunda bir uzmana danışabilirler. Yeterli kalsiyum alımı icin gunde en az dort porsiyon kalsiyumdan zengin besinler tuketilmelidir. Lakto vejetaryenlerin, gebelik suresince yeterli kalsiyum alması kolaydır. Buna bir veya iki porsiyon daha sut grubundan ekleme yapıldığında diyet daha sağlıklı hale gelecektir. Ancak gebelik donemi boyunca yeterli kalsiyum tuketilmiyorsa, kemik ve dişlerde depolanan kalsiyum bebek tarafından kullanılacaktır. Yetersiz tuketim durumu uzun surerse, annenin kemik ve diş sağlığı olumsuz yonde etkilenir. Gebelik boyunca diyetin yeterli miktarda ozellikle B12 vitamini icermesine dikkat edilmelidir. B12 vitamini, sut ve urunleri ile yumurtanın yeterli miktarlarda tuketilmesiyle alınabilir. Eksikliğinde annenin ve bebeğin sağlığı olumsuz yonde etkilenir.
Vejetaryen beslenme şekli daha az kalori ve yağ icerdiği icin kilo kontrolu daha kolay olur. Vejetaryen olan ve olmayan gebe kadınlar gunde fazladan 300 kaloriye, ihtiyac duyarlar. Gebelik suresince yeterli enerji alınmadığında, fetus yeterli ağırlık kazanamayabilir, bebek duşuk doğum ağırlıklı olarak doğabilir.
Vitamin ve mineral alacağınız en iyi kaynaklar yemeklerdir.
Ancak bu surecte bazı hamileler kendilerine yeterli folik asit, demir ve kalsiyum sağlayacak besin kaynaklarını bulmada zorluk cekerler. Bu yuzden doktorlar vitamin haplarına başvururlar. Bu hapları icseniz bile beslenmeniz yine de cok onemlidir. Takviye almanız kotu beslenmenizi telafi etmez.
Folik Asit
Folik asit , sinir ucu hasarlarını, beyin ve omurgalardaki ciddi anormallikleri onlemeye yardım eden bir vitaminidir. Hamileliğinizin 2.ve 3. ayından once 400-800 mcg folik aside ihtiyacınız olur. Sonraki aylarda gunluk 600 mcg yeterli olacaktır.
Mercimek, narenciye, kuşkonmaz, brokoli, yeşil yapraklı sebzeler, domates suyu folik asit ile zengindir.
Kalsiyum
Bebeğinizin ve sizin guclu kemik ve dişler icin kalsiyuma ihtiyacınız vardır. Kalsiyum aynı zamanda dolaşım, kas ve sinir sistemlerinin duzenli calışmasına yardımcı olur. Eğer bu surecte yeterli miktarda kalsiyum almazsanız, bebeğin ihtiyacı kemiklerinizden karşılanacaktır. Gunluk 1000 -1200 mg kalsiyum vucuda gereklidir.
Kalsiyum temel olarak sut ve sut urunlerinden alınır. Badem, ıspanak, kereviz, dereotu, tam buğday ekmeğindende kalsiyum ihtiyacı temin edile bilir.
Protein
Bebeğinizin gelişimi acısından protein hayati bir onem taşır. Gunluk tavsiye edilen protein miktarı 80 gramdır.
Yağsız etlerde, balık ve yumurtalarda, sut urunleri ve yer fıstığı, soya, baklagil, kuruyemişte protein miktarı yuksektir.
Demir
Hamilelikte kan değişimleri yadsınamaz bir gercektir. Bu yuzden demire olan ihtiyacınız her zamankinden 2 kat daha fazla olacaktır. Tavsiye edilen gunluk miktar 30-60 miligramdır.
Pekmez, yulaf, nohut, kabak, borulce, bezelye, soya fasulyesi, ıspanak demir iceriği zengin bitkisel gıdalardır.
D Vitamini
Bu vitamin kalsiyumun emilimi icin gereklidir. Vucutta guneş ışığı yardımıyla uretilir. Pek cok sut urunu, yumurta, mantar D vitamini ile zenginleştirilmiştir.
B12 vitamini
Bu vitamin hucre bolunmesi ve protein sentezi icin gereklidir. Bitkilerde bulunmaz sadece hayvanlarda vardır. Yumurta, peynir ve sut ile yeterli miktarlarda alınabilir.
Cinko
Cinko eksikliğinin doğumda komplikasyon olasılığını arttırdığı bilinmeketedir. Yapılan bazı calışmalarda vejeteryan hamilelerde cinko duzeylerinin daha duşuk olduğu gosterilmiştir. Bitkisel kokenli ıspanak, mantar, yeşil bezelye, bamya, kuşkonmaz gibi besin maddelerinde bulunmakla birlikte hayvansal gıdalardaki cinko daha etkili şekilde emilmektedir.
Sonuc
Vejetaryenlik dikatli planlandığı taktirde hamile bir kadın ve bebeği icin yuksek risk taşımaz. Ancak burada vejetaryenlığın alt grupları oldukca onem kazanmaktadır. Organizmanın sağlıklı işleyebilmesi icin hayvansal kokenli besin maddelerine de gerek vardır. Vegan beslenme şekli insanlar icin uygun olmadığı gibi hamilelerin de kesinlikle kacınması gereken bir alışkanlıktır. Lakto ovo vejetaryenizm beraberinde dışarıdan verilen vitamin ve mineraller ile hamilelikte devam ettirilebilir.









[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]