Dunya koah gunuKOAH yani “Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı” anfizem ve kronik bronşitten oluşan bir hastalık butunudur. 18 Kasım, Dunya KOAH gunu olarak bu hastalıkla ilgili farkındalık yaratmak uzere kutlanmaktadır.
1.KOAH hastalığı nasıl bir hastalıktır? Tedavisi var mı?
KOAH, "Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı" isminin baş harflerinden oluşan kısaltılmış bir hastalık ismidir. KRONİK kelimesi uzun suredir devam eden anlamındadır. OBSTRUKTİF kelimesi tıkayıcı anlamındadır ve bu hastalıkta nefes borularının (bronşların) tıkandığını gostermek icin kullanılır. O halde KOAH’ı, “uzun suredir bronşlarda tıkanmaya neden olan bir hastalıktır” şeklinde tarif edebiliriz. Bu hastalığın en kotu yanı, bronşlarda oluşan tıkanmanın bir daha duzelmemesi ve tedavi olunmaz ise hastalığın sinsice ilerlemesidir. KOAH adı altında ‘Kronik Bronşit’ ve ‘Amfizem’ adlı iki grup hastalık yer almaktadır.
Hastalığın en onemli nedeni SİGARA bağımlılığıdır.
KOAH yaklaşık olarak 20 yıl gunde bir paket sigara icme sonrasında ortaya cıkar. Eğer gunde bir paketten daha fazla sayıda sigara iciliyorsa bu zaman daha da kısalır. Hastalık genellikle 40 yaşından sonra belirti vermeye başlar. KOAH teşhisi alan kişilerin buyuk coğunluğu halen sigara icen veya cok uzun sure sigara icmiş ve bırakmış kişilerdir. Hastalık sinsi ilerlediği icin ve sigara bağımlıları oksuruk, balgam cıkarma gibi şikayetleri onemsemedikleri icin KOAH teşhisi konduğu zaman hastalar akciğer kapasitelerinin onemli bir kısmını kaybetmiş olmaktadırlar.
KOAH ilerleyici bir hastalık olmasına rağmen onlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. KOAH’lı bir hastanın yapması gereken ilk iş sigarayı bırakmaktır.
Bunun dışında toz ve dumandan uzak durulması, grip ve zaturre aşılarının yapılması ve solunum nefes yoluyla alınan ilac tedavisinin yanında egzersiz ozellikle yuruyuş yapılması hem hastalık oluşumunun hem de hastalığın ilerlemesinin onlenmesi konusunda etkili bir adımdır.
2.KOAH hastalığının belirtileri nelerdir?
KOAH’ın ana belirtileri oksuruk, balgam cıkarma ve nefes darlığıdır. KOAH’lı hastalarda bu şikayetler uzun suredir devam etmektedir. Oksuruk ve balgam cıkarma onceleri sadece sabah gorulur. Balgam cok az miktarda cıkar. Hastalar genellikle bu şikayetleri onemsemezler ve sigara icmenin doğal bir sonucu olarak kabul ederler. Gercekte, şiddetli olmayan oksuruk ile birlikte az miktarda balgam cıkarmak cok onemli bir hastalığın yani KOAH’ın erken habercisi olabilir. Eğer sigara icmeye devam edilirse ve hastalık ilerlerse oksurukler şiddetlenir ve balgam miktarı gittikce artar. Hastalar gunun her saatinde balgam cıkarmaya başlarlar. Bazen boğulacak kadar şiddette oksurukler olmaya başlar. Yakınmalar kış aylarında ve ozellikle hava kirliliğinin yoğun olduğu donemlerde ve gribal enfeksiyonlar sonrasında artış gosterir.
Nefes darlığı hastalığın erken donemlerinde koşma, hızlı yurume veya merdiven cıkma gibi eforla ortaya cıkarken, hastalığın ilerlemesi ile istirahatte de gorulmeye başlar.
Nefes darlığı nedeniyle fiziksel aktivitede azalma ortaya cıkar. Eforda nefes darlığı ceken kişi gunluk fiziksel aktivitesini azaltır. Bu da hastanın yaşam kalitesini bozarak hastalığın ilerlemesine neden olur. Bu nedenle, hem bu hastalığın onlenmesi hem de ilerlemesinin engellenmesinde fiziksel aktivitenin arttırılması gerekmektedir.
3.KOAH teşhisi konulması icin hangi tetkikler yapılmalıdır?
KOAH tanısı, ‘solunum fonksiyon testi’ ya da bilinen adıyla ‘nefes olcum testi’ yapılarak kolaylıkla konabilir. KOAH ilerleyici ve geriye donuşu olmayan bir hastalık olduğu icin, ne kadar erken teşhis edilir ve ne kadar erken tedaviye başlanırsa hastalığa bağlı sakatlık ve olum oranları o kadar azalacaktır.
Ne yazık ki, KOAH’lı hastalar ilk teşhis edildikleri anda genellikle akciğer kapasitelerinin onemli bir kısmını kaybetmiş olurlar. Bunun nedeni oksuruk, balgam şikÂyetlerini sigara icimine bağlayıp hekime başvurmayı ihmal etmeleridir. Hastalığın hafif donemde iken teşhis edilmesi ile tedavi kolaylaşacak, hastalar tedaviden daha cok yararlanacak ve hastalığın ilerlemesi durdurulmuş olacaktır.
KOAH, teşhisi kolay olan hastalıklardan birisidir. Bu hastalığın iki onemli ozelliği vardır. Bunlar;
1- Sigara icimi.
2- Uzun zamandır OKSURUK, BALGAM ve NEFES DARLIĞI şikÂyetleri olması.
KOAH hastalığının kesin teşhisinde solunum fonksiyon testi yapılır. Bu cok kolay uygulanan bir testtir.
Solunum fonksiyon testi spirometre denilen cihazlarla yapılan, akciğerlerin kapasitesini ve fonksiyonel durumunu objektif olarak olcmeye yarayan, goğus hastalıkları uzmanlarının en sık başvurduğu tanı yontemidir. Yani bu test ile bir solukta akciğerlerin alabildiği hava hacmi ve ardından bu havanın guclu bir şekilde dışarıya verilmesi sırasındaki hava akım hızı olculebilir. KOAH erken teşhisi icin sigara icen ve 40 yaşını aşmış herkes yılda bir kez solunum testi yaptırmalıdır. Uzun suredir oksuruk, balgam ve en onemlisi nefes darlığı şikÂyetleri olan sigara icicilerde KOAH riski cok yuksektir. Bu kişilerin en kısa surede solunum testi yaptırmaları gerekir.
Solunum testi ile hem KOAH teşhisi konur hem de hastalığın şiddeti belirlenir. KOAH tedavisi hastalığın şiddetine gore planlanacaktır.
Bu nedenle, 40 yaş ustu, sigara icmiş ya da icmekte olan kişilerde ya da ısınma ve/veya pişirme amacıyla kullanılan ceşitli yakıtların dumanına veya mesleki toz, duman, toksik gaz ve taneciklere uzun sure maruz kalan kişilerde; kronik oksuruk, balgam cıkarma ve nefes darlığı yakınmalarından en az birinin bulunması halinde, kişinin goğus hastalıkları hekimine başvurulması gereklidir. Bu grup hastalara solunum fonksiyon testi (spirometri) yapılarak KOAH tanısı konulabilir. Sigara icen bireylerin yıllık check-uplarına solunum fonksiyon testinin eklenmesi KOAH erken tanısı acısından yarar sağlayacaktır. Boylece hastalığın başlangıcında tanı konması ve yakınmaların kontrol altına alınması mumkun olacaktır.
4.KOAH ve astım hastalığı arasındaki farklar nelerdir? Nasıl ayırt edilir?
Hava yollarının daralmasıyla seyreden hastalıkları arasında olan astım ve KOAH, son derece sık karşılaşılan hastalıklardır. Temel olarak her iki hastalıkta da nefes darlığı, oksuruk gibi benzer belirtiler mevcut olup, her ikisinde de hava yollarının yapısal elemanlarında değişme ve kronik bir iltihap vardır. Bu nedenle karıştırılabilirler ancak aslında birbirinden farklı hastalıklardır. Her iki hastalık arasında oluşum nedenleri, belirti ve bulgular ve tedavi yonunden bazı benzerlik ve farklılıklar vardır.
KOAH, yani kronik obstruktif akciğer hastalığı başta sigara ve hava kirliliği olmak uzere ceşitli zararlı gaz, duman ve partikullerin uzun sure solunması sonucu oluşan, geriye donuşu olmayan, hava yollarında ilerleyici daralmaya yol acan kronik bir akciğer hastalığıdır. Astım, ise ataklar halinde gelen nefes darlığı ve hırıltı ile karakterize geriye donuşebilen hava yolu daralmasıdır. Astımlı hastalarda bronş hiperreaktivitesi yani aşırı duyarlılığı soz konusudur.
Hem astımda hem de KOAH’da yakınmalar enfeksiyon donemlerinde artış gosterir.
KOAH oykusunde sigara icimi soz konusu iken, astım genellikle alerji ile birliktedir. Genetik meyil astımda daha belirgin olmakla birlikte her iki hastalık icin soz konusudur.
Akciğer grafisi astımda normal bulunurken, KOAH’da sigara icimine ilişkin kronik bronşit veya amfizem bulguları gorulebilir.
Bu iki grup hastalığın ayırımında konunun uzmanı hekim tarafından değerlendirilmeleri onemlidir. Oyku, muayene bulguları ve ardından yapılacak solunum fonksiyon testi-ki ozellikle reversibilite dediğimiz ilaclı solunum testi iki hastalığın kesin ayırımı acısından onemlidir, tanı netleştirilir ve tedavi duzenlenir.
5.KOAH hastalığında alevlenme olduğunda ne yapılmalıdır?
KOAH alevlenmesi, hastalığın doğal seyrinde ortaya cıkan, hastanın başlangıctaki nefes darlığı, oksuruk balgam cıkarma duzeyinde, gunluk olağan değişimlerin otesinde meydana gelen ve tedavide değişiklik gerektirecek kadar belirgin duzeyde olan ani olaylar olarak tanımlanır. Alevlenmelerin en sık gorulen nedeni, alt solunum yollarının infeksiyonları ve hava kirliliğidir.
KOAH’lı hastalarda hastalıkla ilgili semptomların genellikle kış aylarında şiddetlendiği gozlenmektedir. KOAH’ta alevlenme olarak tanımlanan bu durum, hastaların hastaneye veya acil servislere başvurularında ve gunluk yaşam aktivitelerinin bozulmasında en onemli nedendir.
KOAH’lı hastalarda gelişen alevlenme; nefes darlığı, oksuruk veya balgamdaki hafif artıştan yoğun bakım tedavisine gereksinim gosteren ağır solunum yetmezliğine kadar değişik klinik sonuclara yol acabilir.

[h=2]İstanbul Goğus Hastalıkları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]