Cozum yok, care yok diye duşunmeyin! Sorunlara nasıl yaklaşmalıyız. Olumsuz duşunceden sıyrılıp cozum odaklı nasıl duşunebiliriz?
Gunluk yaşamda basit nedenlerden oturu sorunu yonetemeyen milyonlarca kişiden biri zaman zaman biz oluruz. Sorunlar yaşamın olağan bir parcası kabul gorurken, sorun karşısında gereksiz davranışlarda bulunup hem kendimizi hem de cevremizdekilerin ruh sağlığını olumsuz yonde etkileriz coğu zaman. Peki sorunlara nasıl yaklaşmalıyız. Yaşam sorunlarını etkin bicimde cozmenin basamakları var mı? Olumsuz duşunceden sıyrılıp cozum odaklı nasıl duşunebiliriz?
SORUN COZMEYE OLUMLU YONELİMİ OLAN KİŞİLERİN OZELLİKLERİ:
- Sorunları genelde olağan, sıradan ve yaşamın kacınılmaz olayları olarak gorurler.
- Sorunları, kacınılması gereken goz korkutucu olaylar olarak gormektense, kendilerini geliştirmeleri (yeni bir şey oğrenme, yaşamı daha iyi yolda değiştirme, kendini daha iyi hissetme gibi) bir uğraş icin bir fırsat olarak gorurler.
- Sorunların bir cozumu olduğuna ve bunu kendi başlarına bulabilecek yeterlikte olduklarına inanırlar.
SORUN COZMEYE OLUMSUZ YONELİMİ OLAN KİŞİLERİN OZELLİKLERİ:
- Soruna neden oldukları icin kendilerini suclama eğiliminde olurlar, ‘yetersiz, yeteneksiz, işe yaramaz, kotu, talihsiz’ diye genellikle kendilerini olumsuz tanımlarlar.
- Sorundan kacmaya ya da herhangi bir tasarı kurmaksızın saldırmaya calışırlar.
- Sorunun ustesinden gelme beklentileri duşuktur, cunku ya sorunu cozulemez olarak gorurler ya da sorunu başarıyla cozebilecek yeterliliklerinin olmadığını duşunurler.
- Sorunu, yeterli birinin, cok caba harcamadan hemen cozmesi gerektiğini duşunurler. Bir başkasının sorunu cozmesini yeğlerler.
Sorunun tanımlanmasının da onemlidir ve 5 aşamalıdır.
1.Var olan gercekleri arama: 5N, 1K: Ne, nerede, ne zaman, neden, nasıl ve kim.
2. Bu gercekleri acık bir dille tanımlama
3. Gercekleri varsayımlarda ayırt etme
4. Gercekci amaclar saptama
5. Aşılacak engelleri belirleme
Yaşam sorunlarını etkin bicimde cozmenin ayrıntıları da “D’Zurilla ve Nezu tarafından tanımlanmıştır.
1. Aşama: Tutum: Bir sorunu cozmeye kalkışmadan once, soz konusu soruna karşı ve bununla baş edebileceğinize dair olumlu ve iyimser bir tutum takınmalısınız.
2. Aşama: Tanımlama: Tum verileri elde ederek, sorunu cozmenin onundeki engelleri belirleyerek ve gercekci bir amacı belirterek, sorunu doğru bir bicimde tanımlamalısınız.
3. Aşama: Secenekler bulma, alternatifler uretme.
4. Aşama: Ongorme: Olumlu ve olumsuz sonucları ongorme ve en az zararla,en cok yarar getireceğini duşunduğumuz en iyi seceneğin secimi
5. Aşama: Deneme: Bir eylem tasarısı oluşturduktan sonra bulduğunuz cozumu gercek yaşamda dener ve işe yarayıp yaramadığını gorursunuz. Elde ettiğiniz sonucla yetinebiliyorsanız sorunu cozmuşsunuz demektir. Yetinemiyorsanız, başa donup daha iyi bir cozum arayışına girmelisiniz.”
Olumsuz duşunmeyi bırakma ve sağlıklı cozum odaklı duşunmenin oğrenilebileceğini de kaydediyor.
- Ne duşunduğumuz, coğu zaman ne hissettiğimizi etkiler. Herhangi bir olayla ilgili olarak ne hissettiğimiz, o olayla ilgili ne duşunduğumuze bağlıdır.
- Hicbir şey eksiksiz ve cok yetkin değildir. Sorunlar, yaşamın olağan bir parcasıdırlar ve butun dunyayı denetim altında tutamayız.
- ’Butun insanlar yanlış yapabilirler, ben de yanlış yapabilirim’.
- Olumsuz duşunceler icinde olduğumuz her an, bizi yaşamımızın olumlu yanlarına odaklanmaktan alıkoyar.
- Kotu bir ilişki olabilmesi ya da catışma doğabilmesi icin en azından iki kişiye gereksinim vardır.
- Sorunlar, oğrenme sırasında ustesinden gelinmesi gereken engellerdir, insanlar genellikle zorluklar karşısında kendilerini geliştirirler.
- İyi tanımlanmış bir sorun yarı yarıya cozulmuş demektir. Sorunu gormek, cozumu gormeye yardımcı olur.”
Ne denli cok cozum yolu seceneği yaratılırsa, o denli nitelikli cozumler bulunabileceğini ifade eden Dr. Beşkardeş, on yargıdan uzak durulması, akıllara gelen her duşunceye değer verilmesi ve goz ardı edilmemesi gerektiğini vurguluyor. Ceşitlilik noktasında yontemler uzerinde duşunmenin onemli olduğunun altını cizen Dr. Beşkardeş yaşamdan cıkarılacak derslerin de olduğunu soyluyor.
YAŞAMDAN CIKARILACAK DERSLER
- Epiktetos :’İnsanlara rahatsızlık veren, olayların kendisi değil, bu olaylara getirdikleri bakış acısıdır’.
- Shakespeare : ‘Hicbir şey iyi ya da kotu değildir. Duşuncelerimiz onu belirler’.
- Dengeli bir yaşam kurabilmeniz icin değiştirebileceğimiz durumları değiştirmeye calışmanız, değiştiremeyeceklerinizi olduğu gibi kabul edip bunlara katlanmak icin yeni bir algı geliştirmeniz ve ayırt etmek icin yeterince akılcı davranmanız gerekmektedir.
- ’Gecmiş anlaşılır, gelecek ise yaşanır. Yaşamınızı kendiniz yazın’
[h=2]İstanbul Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]