İNATCI COCUKLA BAŞA CIKMA
Cocukların davranışları yonunden dengeli yetişmeleri, sağlıklı ve başarılı bir toplumun temelini oluşturmaktadır. Buyumekte ve gelişmekte olan bir cocuk bir yandan cevresine uyum sağlamak icin devamlı caba harcarken bir yandan da gelişmenin ve uyum sağlamanın getirdiği yeni sorunlarla karşılaşmaktadır. Ofke, saldırganlık, inatcılık, gibi davranışlara cocukların okul ve ev hayatında sıklıkla rastlanılmaktadır. Bu davranışlar her yaş ve gelişme basamağında yeni gelişme ve değişimlere bağlı olarak kısa sureli, gelip gecici olabilir
İnatcı cocuk, saldırganlığını pasif direniş yoluyla acığa vuran cocuktur. Bu cocuklar acıktan saldırgan değildir. Başkaldırmaz ama soz de dinlemez. Anne-babasının buyruğunu duymaz gibi davranır ya da birkac kez soylemeden, bağırılmadan duymaz. Duyduktan sonra da "ya bana ne" diye omuz silker ya da "tamam" der ama yine bildiğini okur.
İnatın nedenleri arasında biyolojik faktorler olabileceği gibi ailesel faktorler de etkilidir. Biyolojik olarak her cocuk belli bir davranışa eğimli kılınmıştır. Ailesel faktorler de de daha cok anne ve babanın cocuğa yaklaşımları, tutumları cocuğun inatcı bir kişilik geliştirmesinde etkilidir. Cocuk ve aile cift yonlu bir etkileşim surecindedir; cocuk anne babayı modelleyebildiği gibi; anne ya da babamın herhangi bir tutumu cocuğun kişilik gelişimde etkilidir.
YAŞLARA GORE İNAT
İnat davranışı cocuğun duygusal gelişiminin bir sonucudur ve ozellikle 3-6 yaş arasında bu davranışla sıkca karşılaşılır. İnatcılık bir davranış sorunu değil, cocukların ozellikle stresli ve kaygılı durumlar karşısında oğrendikleri hatalı bir davranıştır ve 3-6 yaş aralığında inatcılık yaygındır. Cocuk ‘BEN’ duygusunu ve ‘OZGUR OLMA’ isteğini cevresine ozellikle ebeveynlerine ifade etme cabasındadır ancak kendisini doğru ifade etmeyi henuz bilmediği icin, inatcı bir tutum sergileyebilir.
Cocuk 2,5 yaş doneminde hızlı bir gelişim gosterir (kas-kemik-sinir sistemi) ve bu gelişime uyum sağlamakta zorlanabilir. Bu nedenle her şeye ‘HAYIR’ diyen kararsız, dengesiz bir kişilik sergiler. Fiziksel bağımsızlığın yanında psikolojik olarak da bağımsız olma cabasındadır; farklı kutuplar arasında gelip gitmesinin, kararsızlığının, negatifliğinin sebebi bir yandan bağımsız olmak isterken, diğer yandan da ailesine ihtiyac duyduğunun farkında olmasıdır.
4 yaş doneminde kendi başına buyruk, istediği gibi hareket eden, durmadan soru soran ve cevabı icin sabretmeyen cocuğun inat davranışı 2,5 yaşa oranla azalmıştır.
6 yaş doneminde, olumsuz davranışlarıyla 2,5 yaş donemindeki cocuk (5 yaşın uyumlu ve uzlaşmacı ozelliklerinden sonra) geri gelmiş gibidir.
İnat davranışındaki son kritik donem ‘ergenliğe geciş’ donemidir.
NELER YAPILABİLİR?
Cocuk inatcı davrandığında neden bu şekilde davrandığı sorulabilir yani yaptığı davranışın farkında mı olduğunu anlamak ve ona sorununun sorumluluğunu aldırmak icin etkili bir yontemdir. Kurallara uymasını kolaylaştırmak adına “Hayır” demek yerine alternatifler sunulabilir.
Kurallar ve istekler acıklanmalıdır. Kuralların nedenini bilmek uyulmasını kolaylaştırır. Cocuklar cok kucuk yaşlarda bile her kuralın bir nedeni olduğunu anlayabilirler ancak acıklamalar basit ve kısa tutulmalıdır. Sorumluluk alması yonunde teşvik edilmelidir. Kendisini rahat ifade edebileceği ortam sağlanmalıdır.
Cocuk bağırıp cağırdığında ya da ağlama nobetleri gecirdiğinde istedikleri yapılmamalıdır.
Anne baba arasında cocuğa karşı kararsız tutum yerine ortak tutumda yaklaşılmalıdır.
İnadının fazla onemsendiğini gormesi, cocuğun bunu kullanmasına neden olabilir. Tansiyon cok yukseldiğinde ‘Sakinleşene kadar bekleyeceğim, bu konuyu sakinleştikten sonra konuşabiliriz’ denilebilir.
Kalabalık bir ortamda inatlaştığında, herkesin duruma baktığı duşunulerek, geri adım atılmamalıdır. Bulunulan ortamdan uzaklaşılabilir. (Sakinleşene kadar arabada beklemek gibi).
Cocuğa "inatcı" kelimesi kullanılırsa bu rolu kabul edip, benimseyebilir
Cocuğa sevildiği mesajı sozel ve fiziksel olarak hissettirilmeli, ebeveynlerin davranışları bunu destekler şekilde olmalıdır.
Ebeveynler, cocuğun inatcılığına karşı inatla bir tutum sergilerse, cocuk bunun olağan olduğunu oğrenip, kişilik ozelliği olarak benimseyebilir.
Cocuğun davranışlarına mudahale edilip, eleştirilmemeli; olumlu davranışları on plana cıkarılmalıdır.
KAYNAKCA:
1."Cocuk Ruh Sağlığı", Atalay Yorukoğlu
2."Cocuk ve Ergen Gelişimi",Mary J.Gander,Harry W.Gardiner
3.On Yaş Cocuklarında Davranış Bozuklukları ile Benlik Kavramının Gelişimi Arasındaki İlişki, Gulen Baran - Yuksek Lisans Tezi


[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]