Cocuklara cinselliği anlatmak anne babaların en buyuk problemi haline gelmiştir. Coğu anne baba cocukların cinsellikle ilgili sordukları sorular karşısında tedirgin olur. Cocuk bu tedirginliği hissettiğinde cinsellik konuşmanın ayıp olduğunu duşunur ama merakı gecmez. Cinselliği dış kaynaklardan oğrenmeye başlar. Cocuğun cevapları başka yerde araması anne babası ile olan ilişkisini zedeler, yanlış bilgi oğrenmesine sebep olur ve yaptığı arayışın yanlış olduğunu sanması ve cinsellik hakkında ki şemaları iler ki yaşlardaki partner secimini ve cinsel hayatını etkiler. Ailelerin cocuklarına verdikleri sağlıklı bilgiler cocuğun normal ve iyi hissetmesini sağlar. İhtiyacları karşılanamamış cocuklar ise utanc ve sucluluk duygusunu icinde barındırır.
Anne babaların en zorlandıkları konu cinselliği nasıl acıklayacaklarını bilememeleridir. Sorular karşısında hazırlıksız yakalanırlar ve kaygı hissederler. Bu kaygı cocuğa da gecer. Kuşkusuz ki yetişkinlerin de cinsel bilgisi az olabilir, yanlış anlatacağıma hic anlatmayayım diye cocuklarının sorularını geciştirirler. Bazı yetişkinler ise cocuğun yaş grubuna uygun olarak nasıl anlatacağı hakkında endişelenirler. Sorun şu ki eğer cocuklarınızın sorularını sağlıklı bicimde yanıtlamazsanız ergenliğe girdiklerinde onlar size cinselliği anlatacak hale gelebilir. Cunku bu merak ve cocuğun once kendi bedeninin sonra karşı cinsi tanıması doğal ve yaşanması gereken bir surectir.
Cocuklarla cinsellik konuşmanın sınır ve kuralları:
En onemli kural cocuğun yaş grubuna, sorduğu zaman ve sorduğu soru kadar cevap vermektir. Cocuk kendi yaşına ozgu soru sorar sorduğu sorudan fazlasını acıklarsanız henuz hazır olmadığı bir konuyu acıklamış ve kafa karıştırmış olursunuz.
İleriki yaşlarında cocuğunuzun sağlıklı bir cinsel hayatı ve partner ilişkisi olsun istiyorsanız cinselliğin sadece beden ile ilgili olmadığını; sevgi, saygı ve birlikteliği de beraberinde getirdiğini anlatmalısınız. Anne baba olarak cocuğunuzun yanında karşı cins ile ilgili eleştiri yapmamaya calışın (kızın etiğine bak namussuz, kadın değil mi araba kullanmasından belli, erkek işte calışsın para getirsin). Bu cocuğun kendi cinsiyetinden utanmasına ve karşı cinsiyet icinde onyargı geliştirmesine sebep olur.
Cocuğunuza dokunma turlerini oğretin: Cocuğunuz dokunma turlerini oğrenmeli; anne babaya nasıl sarılırım, partnere nasıl sarılırım, hangi tur sarılmaları taciz olarak anlamalıyım gibi. 4-5 yaşındaki cocuğunu dudağından open anne babalara sık rastlarız. Cocuk sevgiyi dudaktan opmek olarak algıladığında doğabilecek sonucları konuşalım: 1. Arkadaşlarını da dudağından opeceği icin muhtemelen okulda sorunlar yaşayacaksınız. 2. Her hangi bir yabancıdan ya da aileden birisinden (oranlar sandığınızdan fazla) taciz gormesi durumunda bunu sevgi olarak duşunecek ve goz yumacaktır. 3. Hem cinsi bir ebeveyn dudağından opuyorsa kendi cinsiyetimle de opuşmek normal gibi bir tavır sergilemesine sebep olunacaktır ve cok buyuk problemleri beraberinde getirecektir. Cocuğunuzu korkutmadan uyarın, aileden birini, arkadaşları, oğretmeni ve ya tanımadığı biri cocuğunuzun vucuduna dokunduğunda bunu bilmeniz gerektiğini anlatın. Bu konuda baskıyı cok tutarsanız cocuk sizin dokunmalarınızı bile yanlış anlayacak hale gelebilir.
Cocuğunuzun sorularını tam anlayın: Cocuğunuz anne ben nasıl oldum diye sorduğunda,nasıl oldum derken dunyaya mı nasıl geldin yoksa nasıl mı oluştun diye sormanızda yarar var. Boylelikle merak ettiğinden fazlasını vermiş olmazsınız.
Cocuğunuza mahremiyeti anlatın: Cocuğunuza mahremiyeti anlatırken insanların ozel zamana ihtiyacı olduklarını o yuzden odanıza kapıyı vurmadan girmemesi gerektiğini anlatın. Aynı şekilde sizde onun odasına kapıyı vurarak girin.
Vucudunu tanımaya başlarken; bu burnun bu gozun dediğiniz gibi. Bu senin penisin buda vajinan demeyi oğretin. Bu kelimeler size profesyonel gelebilir. Fakat pipi kuku gibi komik kelimeleri kullanmak cocuğun gercek kelimeleri kullanmasını zorlaştırır ve onları soylerken kendini suclu hissettirir. Bir cok yetişkin bile vajina ve penis kelimelerini kullanmayı tercih etmez oysa ki anatomik karşılığı bu kelimelerdir. Cocuklarınız vucudundan utanmasın.
Ergenlik donemine yaklaşırken; cocuğunuzu cinsel hastalıklar hakkında mutlaka bilgilendirmelisiniz. Gerekirse sizlerde dış kaynaklarda tarama yapın. Boylece cocuğunuzu AİDS ya da istenmeyen gebeliklerden korumuş olursunuz.
Donemlerine gore cinsellik anlatmak
1.Okul oncesi donem: Cocuklar 3 yaşına geldiklerinde kız/erkek farklarını anlamaya başlarlar. Dolayısı ile soru sorma donemleri başlamış olur. 8 yaşına gelene kadar cok detaylı acıklamalar yapmayın. Okul oncesi donemde cocuklarınıza cinselliği şu şekilde anlatabilirsiniz: Kendi bedenini tanımak, karşı cinsi tanımak, sınırları anlatmak, karşı cinsle farklılıklarını anlatmak. Cocuklar anne ben dunyaya nasıl geldim ya da kardeşim senin karnına nasıl girdi soruları ile varlıklarına ilişkin bir acıklama beklerler. Cevap şu şekilde olabilir: Kadınların vucudunda yumurtalar erkeklerin vucudun da tohum hucreleri (spermler) vardır. Yumurta ve spermler bir araya geldiklerinde bebek oluşmaya başlar. Cocuklar kendi cinsel organı ile bir arkadaşının cinsel organının neden aynı olmadığını sorabilir. Cevap şu şekilde olabilir: Kızların ve erkeklerin cinsel organlarının farklı olması buyuduklerinde anne baba olmaları icindir. Tıpkı annen ile baban gibi. Bu durum birbirinizden farklı olduğunuzu gostermez iki cinsiyette değerlidir. Hayvanlar aleminden ornek verip onlarında dişisi ve erkeğinin olduğunu boylece bebek yapabildiklerini anlatabilirsiniz.
Bu donem doktorculuk, evcilik hemşirecilik gibi oyunlar sık oynanır. Oyunların amacı kendi bedenini ve karşı cinsi tanımak istemeleridir. Buradaki cinsellikten kastımız yetişkin cinselliğiyle aynı değildir. Cocuk bu oyunlarla cinsiyet rollerini de pekiştirir.
Cocuğunuz 2 yaşına geldiğinden itibaren ona banyo yaptırırken kendinizin cıplak olmamasına dikkat ediniz. Cunku benim bedenim bana ozel mesajını vermiş ve tacizlerden de korumuş olursunuz.
Masturbasyon: Okul oncesi donem masturbasyonları anne babaları cok korkutan bir durum haline gelmiştir. Kısaca değinmek gerekirse masturbasyon cocukların kendini keşfetmek icin kullandığı bir aractır. Bebeklik doneminden başlayan masturbasyonlar vardır. Bebeğin altı acıldığı sıraca bebek burada ki hazzı fark edebilir ve surtunmelere başlar. Annelerin bebeklerin poposunu yukardan aşağı silmeleri haz duygularını uyarır, silinme işlemi tek yonden olmalıdır. Kaşıntı ve tahriş sonrasında cocuk rahatsız olup cinsel bolgesine dokunmaya başlar ve burada da hazzı keyfetmiş olur. Masturbasyon yapan cocuklarda anne babanın veya uzmanın uzerinde durması gereken bir diğer konusu da taciz olup olmadığıdır. Cocuk masturbasyon davranışını her hangi bir tacizden sonra mı oğrenmiş irdelenmesi gerekir. Duygusal sebeplere gelince cocuğun kendisini yoksun hissettiği durumlar, az ilgi, meme eksikliği, kardeş doğumu aile ici sorunlardır. Cocuğunuzun masturbasyon davranışı varsa sakinliğinizi koruyarak bir uzmana başvurmanız gerekir.
2.Okul donemi cinselliği: 7-11 yaşı kapsayan bu donemde arkadaşlık ilişkileri, sosyal yaşam on plandadır. Cocuk icin arkadaşları ve oğretmeni onemli hale gelir. Cinsiyet ayrımcılığının belirgin olduğu donemlerdir. Cocuklar kendi cinslerinden arkadaş edinirler, karşı cinse karşı aşağılayıcı, dalga gecici bir tutum sergilerler. Karma oyunları birbirlerini kızdırmaya dayanır. Bu yaşlarda cinsel terimler sık kullanılır. Cocuklar arkadaşlarına ne bildiklerini gostermek isterler ve paylaşımda bulunurlar. Okul donemi cağında cocuğu olan anne babalarda gizlilik sınırları hakkında cocukları ile konuşmalıdırlar. Bu donem cocukları soyutlama yapabildiği icin anne babanın vereceği cinsel eğitime hazırdırlar. Aksi taktirde arkadaşlarından oğrendikleri yanlış bilgileri oğrenirler. Cocuğunuzun anlattıklarını dinleyin, arkadaş ortamları hakkında paylaşımda bulunuyorlarsa konuşmalara tarafsız kalmayın onların dunyalarına girmeye calışın. Cocuğunuzun ergenlik doneminde yaşayacakları değişimleri bu yaşlarda anlatmanızda yarar vardır. Boylece ergenliğe girdiklerinde karşılaştıkları değişimden korkmayacak ve sizinle paylaşacak cocuklar yetiştirmiş olursunuz.
3.Ergenlik donemi cinselliği: 12- 21 yaş grubunu kapsayan bu donemde cocuklarınıza temel bilgilerden cok sosyal ve davranışsal konularda destek olmalısınız. Cunku bu donemler cinselliği yavaş yavaş uygulamaya başladığı donemlerdir. Cocuğunuzu kaygılandırmayacak derecede cinsellik sonrasında yaşayacağı ruhsal ve bedensel sıkıntılar, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan veya hamile kalma yollarından konuşmanız gerekir. Bu donemdeki cocuklar daha cok cinselliğin haz tarafı ile ilgilenir ve buyuklerin soylediklerini kulak arkasına atabilirler. Cocuğunuzu cok fazla kontrol altında gibi hissettirmeden arkadaş grubuyla ilgili bilgi edinebilirsiniz. Bu yaşlar alkol, icki, sigara ve uyuşturucuya başlama donemleridir. Hayır demeyi oğretin; sevişmeden sonra daha fazla ileriye gitmektense dur demenin daha yararlı olacağını oğretin. Ozellikle bekarete onem veren kız cocuklarında dur denilmese yaşayacağı travma ağır olacaktır. Kendi kulturel inanclarınız doğrusunda cocuğunuzu bilgilendirmek sizin hakkınız ama bunu katı bir şekilde aktarmayın, sadece fikrinizi ve neden buna inandığınızı anlatın. Size flortunden bahsediyorsa sakın duygularını hor gormeyin. Bu yaştakilere yasakları kırmak macera gibi gelir. Sizin cocuğunuzu sınırlandırmanız onu flortunden ayırmak yerine sizde uzaklaştırıp, o kişiye yaklaştırır. Cinsellik sadece beden değil duyguları da yansıtır. Cocuğunuza onu anladığınızı hissettirin.
Yapılması ve yapılmaması gereken bazı davranışları sıraladım. Unutmayınız onemli olan yaşanan sorunlar değil bu sorunları iletişimi iyi kullanarak cozebilmek… Boylece aileniz daha guclenecektir. Saygı ve sevgilerimle.
Uzm. Psk. Başak Tanrıverdi

Not: Bu yazı Prof. Dr. Z. Bengi Semerci’nin Cocuklarımızla cinsellik hakkında nasıl konuşalım? adlı kitabından yararlanılarak yazılmıştır.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]