Cocuklarda yatak ıslatma5 yaşın uzerindeki cocuklarda, uykuda altını ıslatma Enurezis ya da Enurezis Nokturna olarak adlandırılır.
Enurezisi monosemtomatik ya da non-monosemptomatik olarak sınıflamak mumkundur. Monosemptomatik olanlarda tek sorun uykuda yatak ıslatmak iken, monosemptomatik olmayan grupta gunduz idrar şikayetleri (idrar bekletme, ani sıkışma, sıkışıp kacırma, zor ya da ıkınarak idrar yapma vb) veya kabızlık gibi eşlik eden sorunlar soz konusudur.
Ayrıca ortaya cıkış şekline gore enurezis, primer ve sekonder olarak sınıflandırılır. Sekonder olan grupta 6 ay veya daha uzun suren bir kuru donem soz konusu iken, primer olanlarda uykuda kuruluk hic sağlanamamıştır.
Enurezis gorulme sıklığı nedir ?
Oldukca sık karşılaşılan bir sorundur. Aslında belki de cocukluk cağının en sık karşılaşılan uriner sistem sorunlarından bir tanesidir diyebiliriz. Klasik olarak 5 yaşından sonra gorulme sıklığı %15-20 olup, bu oran daha sonraki her sene %15-20'lik bir azalma gosterir ve 15 yaşına gelmiş bir kişide gorulme sıklığının %1-2'lere inmiş olduğu kabul edilir. Genelde erkek cocuklarda 2 kat daha fazla gorulur, ancak bu oran 11-12 yaş civarında eşitlenir ve daha sonra kız cocuklarda bir miktar daha fazla gorulur. Sosyo-ekonomik seviyeleri duşuk aile cocuklarında daha cok gorulduğu bildirilmektedir.
Enurezis ile igili olan bir diğer ilginc nokta ailesel birliktelik gostermesidir. Hem anne hem babası enuretik olan cocuklarda gorulme sıklığı %77 iken, anne ya da babadan birisi enuretikse bu oran %45'lerde bildirilmektedir. Ayrıca anne ya da babadaki duzelme yaşı da cocuktaki duzelme yaşını tahmin etmede belirleyici olabilir. Tek yumurta ikizlerinde, cift yumurta ikizlerine gore iki kat daha fazla gorulur.
Etiyoloji ile ilgili neler soyleyebilirsiniz ?
Uzun yıllar boyunca enurezisin psikolojik nedenlerden kaynaklandığı duşunulmuş ve bu olgular psikiyatri uzmanlarınca tedavi edilmişlerdir. Gunumuzde biliyoruz ki primer monosemtomatik enureziz etiyolojisinde psikolojik faktorlerin yeri yok denecek kadar azdır. Hatta coğu zaman var olan psikolojik sorunlar, enurezisin cocuk ve aile uzerinde yarattığı stres neticesinde ortaya cıkmakta ve başarılı tedavi sonrasında psikolojik sıkıntılar da ortadan kalkmaktadır.
Aslında enurezis multifaktoryel bir patolojidir. Biraz once de belirttiğim gibi bir genetik yatkınlık sozkonusudur. Enurezis ile ilgili kromozom 4, 12, 13 ve 22 uzerinde bulunan bir takım genlerin varlığı ortaya atıldıysa da henuz spesifik bir gen tespit edilememiştir. Ancak kromozom 4'un kısa kolu uzerinde (4p16) dopamin reseptoru olduğu bilinmektedir.
En klasik kabul edilen ve bircok olguda az ya da cok ic-ice gecmiş olarak bulunan 3 teori, nokturnal azalmış mesane kapasitesi veya detrusor aşırı aktivitesi, uyanma ile ilgili problemler ve gece yetersiz ADH salınımına bağlı nokturnal poliuridir.
Monosemptomatik enuretik cocuklar, gunduz şikayeti olan cocuklardan ayrı bir grup olarak incelendiklerinde fonksiyonel mesane kapasitelerinin normalden farklı olmadıkları gorulmektedir. Bu cocukların gunduz yapılan sistometrilerinde %16 oranında aşırı aktivite saptanmış ve normalden farklı bulunmamıştır. Ancak gece sistometrileri incelendiğinde %50 oranında artmış detrusor aktivitesi saptanmıştır.
Kontrollu yapılan uyku calışmaları enuretik cocukların normalden daha derin uyumadıklarını gostermektedir. Ancak son calışmalarda bu cocukların uykuda mesane dolumunu algılamada gucluk yaşadıklarının ve uyandırılmalarının daha guc olduğu uzerinde durulmaktadır.
Enurezis nokturnanın uyku apnesi ile ilişkili olduğunu gosteren calışmalar da vardır. Apne epizodlarının atriel natriuretik peptid salınımını arttırarak enurezise yol actığı duşunulmektedir.
Etiyolojide bahsettiğiniz nokturnal poliurinin uzerinde biraz durabilir misiniz?
Enurezis etiyolojisinde nokturnal poliuri son yıllarda uzerinde en cok durulan konulardan bir tanesidir. Tanım olarak gece beklenen idrar miktarının mesane kapasitesinin %130'undan fazla olması nokturnal poliuri olarak adlandırılır. Normal koşullarda gece artan ADH, idrar miktarını da yarı yarıya azaltır. Gece ADH sekresyonu yetersiz olan olgularda doğal olarak poliuri gorulur ki bu da mesane distansiyonuna yol acar. Yapılan bazı calışmalar poliuriye bağlı gelişen bu mesane distansiyonunun uyanmayı da olumsuz etkilediğini gostermiştir. Gercekten nokturnal poliurisi tedavi edilen bazı cocuklarda uyanma problemi de onemli oranda ortadan kalkmıştır.
Tanıda nelere dikkat etmemiz gerekmektedir ?
Oncelikle enurezise yol acabilecek Diabetes Mellitus ya da Diabetes İnsipitus veya hiperkalsiuri ve gibi durumlar ekarte edilmelidir. Enurezis ile birlikte olabilecek idrar yolu enfeksiyonu ya da gunduz idrar şikayetleri veya kabızlık gibi sorunlar mutlaka araştırılmalıdır. Aslen, bu sorunların varlığında zaten monosemptomatik enurezisten bahsetmek de mumkun değilidir. Bizim amacımız sadece yatak ıslatma sorunu olan olguları tanımlamak ve buna gore tedavi stratejisi geliştirmek olmalıdır.
İyi bir anamnez (işeme, dışkılama alışkanlıkları, sıvı alımı, uyku ozellikler, piskolojik durum, aile oykusu) en az 2 gunluk işeme gunluğu ve detaylı fizik muayene coğunlukla tanı koydurucu olur. İdrar tetkik ve kulturu, idrar dansitesini, eşlik eden enfeksiyonu ya da hiperkalsiuri (spot idrarda kalsiyum/kreatinin oranı ile), proteinuri yada glukoz varlığını gosterebilir. Eğer anamnez, muayene ve idrar tetkiki monosemptomatik nokturnal enurezis duşunduruyor ise bu noktadan sonra ileri tetkik onerilmemektedir. Ancak, idrar akım eğrisi ve rezidu idrar olcumu disfonksiyonel bir işemenin olaya eşlik edip etmediğini ortaya koymak icin oldukca faydalıdır. İşeme oykusu ya da idrar akım eğrisi işeme disfonksiyonunu duşunduruyor ise ust uriner sitemin ultrason ile değerlendirilmesi onerilebilir.
Ozellikle gecirilmiş uriner enfeksiyon oykusu, gunduz işeme semptomlarının varlığı, norolojik patoloji bulguları ya da tedaviye belirgin cevapsızlık gibi durumlar soz konusu ise mutlaka daha ileri araştırma yapmak gerekir.

[h=2]Ankara Urolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]