E-Bebek Facebook sayfası uzerinden gercekleştirilen benimde sık sık konuk olduğum canlı yayınlarda en cok istek alan konuların başında geliyor cocuklarda tuvalet eğitimi… Hal boyle iken, bu konuda bir kac oneri iceren yazı yazmayı uygun buldum...
Sevgili Anne ve Babalar, en oncelikle onereceğim şey; sakin ve sabırlı olmanız.
Cocukların gelişim donemlerine gore benzer gelişimleri gostermelerini bekleriz tabii, ancak her cocuk aynı ay aynı yaşta başlamaz… Bu sebeple yaş aralıklarından bahsetmek daha doğru olacaktır. Ayrıca her cocuğun biricik olduğunu, diğer cocuklarla kıyaslamanızın anlamlı olmadığını da unutmamak lazım…
Tuvalet eğitimi konusunda bir cok farklı yaklaşım var, ancak ben calışma ve eğitim disiplinim gereği, cocukların icinde bulunduğu yaş doneminin psikolojik ozelliklerini on planda tutan dinamik akıma gore oneriler sunacağım. Bu akım en klasik akım olmakla beraber en cocuk psikolojisine uygun olanda aslında; gunumuzde tuvalet eğitimi konusunda cok “yeni” fakat, her cocuğa uygun olmayan farklı yaklaşımlarda mevcut tabii…
Her turlu onerileri, kendi cocuğunuzun ruh sağlığı, uygunluğu konusunda değerlendirip uygulamanızda fayda olduğunu unutmamak lazım.
Tuvalet eğitimi kız cocuklar ve erkekler cocuklar icin daha farklı yaşlarda başladığı bilinmektedir. Kız cocuklarda 2 yaş dolaylarında başlarken, erkek cocuklarda 2,5 yaş dolayları normal kabul edilmektedir.
Cocuğun hem psikolojik hem de fizyolojik acıdan tuvalet eğitimi icin hazır olması, bunlardan once cocuğun zorlanmaması en onemli kısımdır.
Peki cocuğun hazır olduğunu nasıl anlarız?
*Eğilme, comelme gibi kas hareketlerini rahat yapabiliyorsa,
*Dil gelişimi tamamlandıysa, sozel ifade başladıysa,
*Islak, kuru ayırımı yapabiliyorsa,
*Kuru kalkmalar arttıysa, uzun sure altı kuru kalabiliyorsa,
*Islak bezden rahatsızlık duymaya başladıysa,
*Altına bez bağlanmasını istemiyorsa,
Cocuğunuz hazır olduğunun sinyallerini veriyor demektir. Cocuk hazır diye hemen bu surecin tamamlanmasını beklememek gerekir elbette, bu aşamadan sonra en sabırlı ve sakin olmanız gereken evre başlayacaktır…
Cocuğa alternatif oneriler sunarak başlayabilirsiniz, orneğin lazımlıklar, alıştırma kilotları veya tuvalet uzerine takılan oturaklar gosterilerek ve anlatılarak cocuğunda secimin icinde olmasını sağlayabilirsiniz. “Haydi gel beraber lazımlık secelim, hangisini istersin? Bu senin olacak.” gibi…
Bazı cocuklar lazımlık ile daha rahat ederken, bazı cocuklar oturakla daha rahat ediyor, yine kendi cocuğunuza iyi geleni bulmanız gerektiğini unutmayın.
Cocuğunuza uygun yardımcı aparatı bulduktan sonra, cocuğunuz icin o aletin bir oyuncak haline donuşmemesine dikkat edin.
Gunde yemeklerden sonra 5-10 dakika ile başlayıp lazımlıkta/oturakta oturma denemeleri yapın. Cocuğunuz rahatsızlık hissediyor ve istemiyorsa asla zorlamayın.
Bu denemelerde cocuk rahatsızlık hissetmiyorsa, muhtemelen sizde sakin ve huzurlu yaklaşıyorsunuz demektir. Annenin bu tutumu cocuk icin cok guven verici olduğundan, cocuk gereksiz huzursuzluk yaşamaz.
Konuya gereğinden fazla onem atfetmemeye onem gosterin, yoksa cocuk olağanustu bir durum olduğunu duşunup strese girebilir, inatlaşmalar, korkular başlayabilir.
Burada en onemli kısım, cocuğunuzun kendini rahat ve ozgur hissetmesi, bu konunun onun da kontrolunde olduğunu duşunmesi. Bu gelişim doneminde cocuğun en temel arzusu, kendi kontrolunu oluşturmaktır. Yine bu donemde “hayır” ların artması da bu sebeptendir. Dolayısıyla, cocuk eğer direniyor ve “hayır” diyorsa; siz onun her “hayır” ını, “evet” e donduruyorsanız, cocuk kendi sınırlarının onemsenmediğini oğrenmeye başlar. Bu durumda cocuğun mizacına da bağlı olarak, ya inatlaşmaların artmasına, ya da surekli kabul etmesine ama icten ice ofkelenmesine yol acar.
Bu gibi psikolojik gelişimsel sureclerin de goz onunde bulundurulması, cocuğun ileri ki yaşları icin cok onemlidir.
Yine ailelerin en yanlış yaptığı tutumlardan biri de, cocuğun kendi arzusu dışında geceleri zorla yatağından uyandırılarak tuvalete goturulmesi kısmıdır. Cocuk ile onceden konuşulur ve uzlaşılırsa bu davranış sorun teşkil etmez, ancak cocuğun zorla ve ayılmadan, ne olduğunu anlamadan kendini tuvalette otururken bulması bir cok olumsuz algıyı ve davranışları tetikleyecektir.
Ayrıca, gunduz ciş ve kaka tutma cocuk icin daha kolay bir mekanizma iken, gece uykusundan uyanıp tuvalete gitmek cocuk icin daha karmaşık bir mekanizmadır ve aslında aynı yaşta ikisinin birden olmasını beklemek cok anlamlı değildir. Gunduz tuvalet eğitimi başlamış olan cocukla konuşulup, ya gece uyandırılıp tuvalete gidilmesi, ya da geceleri bezin takılması onerileri sunulabilir. Cocuğunda işin icinde bulunması, kendi kontrol duygusunu geliştireceği icin, ozguveninin de gelişmesini sağlayacaktır.
Bazı yaklaşımlarda, mutlaka gece tuvalet eğitimininde gunduz ile aynı zamanda olması gerektiği ve asla bir daha bezin geri takılmaması gerektiği belirtilir. Dinamik yaklaşıma gore bu tutum anlamlı değildir, cunku cocuğun uzerine cişini, kakasını yapması yerine, cocuğun kontrolunde olan bir sistem onun gelişimi acısından daha sağlıklıdır. Ayrıca anne ve babaların acelesi, cocuk icin gecerli değildir. Ustelik gunduz bezden rahatsız olan cocuk, zaten bir zaman sonra geceleri de rahatsızlık duymaya başlayacak ve buna gore cozum aramaya başlayacaktır.
Unutulmamalıdır ki, cocuk er ya da gec bezinden ayrışacaktır, ancak bu sureci en hasarsız, en sağlıklı bir şekilde yurutmek anne ve babanın gorevidir.
Bu donemde uygulayacağınız butun cezalandırıcı, kucuk duşurucu, aşağılayıcı, yasaklayıcı tutumlar ileride cocuğun geliştireceği karakter ozelliklerinde izini bırakmış olacaktır…
Bu surecler her aile icin aynı rahatlıkta veya zorlukta gecmeyebilir, ancak her zaman uzman desteği alabileceğinizi lutfen unutmayın.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]