Tuvalet eğitimi nasıl verilir?

“Tuvalet eğitimine cocuğun ve bakım veren kişinin hazır olduğu bir donemde başlanması cok onemlidir. Hatalı bir zamanda ve hazırlıksız başlangıc, cocuğun bu aşamayı sorunsuzca atlatabilmesini engelleyebilir. Cocuk icin tuvalet eğitimine hazır olmak demek; hem fizyolojik olarak kas gelişiminin tamamlanmış olması hem gelişimsel olarak kendini ifade becerilerinin kazanılmış olması hem de psikolojik olarak sağlıklı bir doneminde olması demektir.”
Ebeveynler, cocuğun doğduğu andan başlayarak, her hareketini yorumlamaya calışır. “Guldu”, “Beni tanıdı” gibi daha soyut ve bizim atfettiğimiz gelişmelerin yanı sıra bazı fiziksel, davranışsal ve ruhsal değişimler bebeğin gelişimini gosterir. Başını dik tutması, desteksiz oturması, ilk diş, yabancıları ayırt etmeye başlaması, ilk kelimeleri ve ilk adımları bir duzen icinde bebeğin gelişimini izlememizi sağlar. Cocuğun tuvalet eğitimi ile bezden kurtulması, hem cocuğun kendisi hem de cocuğa bakım veren kişiler icin onemli bir gelişimsel aşamanın tamamlanmasıdır.
Tuvalet eğitimine cocuğun ve bakım veren kişinin hazır olduğu bir donemde başlanması cok onemlidir. Hatalı bir zamanda ve hazırlıksız başlangıc, cocuğun bu aşamayı sorunsuzca atlatabilmesini engelleyebilir. Cocuk icin tuvalet eğitimine hazır olmak demek hem fizyolojik olarak kas gelişiminin tamamlanmış olması hem gelişimsel olarak kendini ifade becerilerinin kazanılmış olması hem de psikolojik olarak sağlıklı bir doneminde olması demektir.
Tuvalet eğitimi annelerin adeta kabusudur. Ne zaman başlaması gerektiği, nasıl davranılması gerektiği konusunda kargaşa yaşanır. Tuvalet eğitimi icin en uygun donem18-24 aylar arasıdır. Daha erken donemde başlamak ve aşırı baskı kurarak bir an once cocuğun temiz kalmasını sağlamaya calışmak, hem fizyolojik olarak yapamayacağı bir şeyi yapmasını istemek hem de ilerde gelişebilecek bazı ruhsal sorunların başlamasına neden olmak demektir. Benzer şekilde hic eğitim vermemeye calışmak, zamanı gelince kendi soyler diye bırakmak da hem cocuğun tuvalet eğitiminin gecikmesine hem de ruhsal acıdan sorunlara neden olur.
Bazı cocuklar ciş kontrolunu, bazılarıysa kaka kontrolunu once oğrenebilirler. Bu durum cocuktan cocuğa farklılık gosterir. Gun icinde tuvaletini kontrol edebilmek, gece kontrol edebilmekten daha once tamamlanır. Tuvalet eğitiminin tamamlanma suresi cocuktan cocuğa değişir. Bircok kaynakta cocuğun cişini soylemesinin 5-5.5 yaşına kadar, kakasını soylemesinin 4 yaşına kadar sureceğini yazmakla birlikte, beklenti 3. yaşta eğitimin tamamlanması olmalıdır. 3 yaş toplumsallaşma ve kreşe başlama yaşıdır. Diğer cocukların yanında bezli olmak, ciş ve kaka kontrolunu sağlayamamak cocuğu rahatsız edecektir. Gece altını ıslatma daha uzun surer ve 5 yaşına kadar devam edebilir. İnatlaşmadan, buyumeye başladığını kabullenebilir ve donemin ozelliklerini bilirsek yeni beceriler kazanan bebeğimizle onları paylaşarak eğlenebiliriz.

Hazır olduğunu nasıl anlarız?
· Yuruyebiliyorsa,
· Basit emirleri yerine getirebiliyorsa,
· İsteklerini kelimelerle konuşarak anlatabiliyorsa,
· Kendi kendine basit giysileri cıkarabiliyorsa,
· Genellikle gun icinde 2-3 saat kuru kalabiliyorsa,
· Tuvalete cıktığı saatlerin bir rutini oluşmuşsa,
· Altının ıslaklığından rahatsızlığını ifade eder hale gelmişse tuvalet eğitimine başlama zamanları gelmiş demektir.

Bazı durumlar yaşı gelmesine karşın tuvalet eğitimini zorlaştırabilir. Bu belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
· Henuz cocuğun saydığımız belirtileri gostermiyor olması,
· Devamlı kabızlık problemi yaşaması,
· Son donemde hayatında onemli bir değişiklik olması (yeni bakıcı, yeni kardeş, taşınma, olum vb.)
· Tuvalet eğitimini verecek olan kişinin gergin, sinirli olması, yeterli zaman ayıramayacağını duşunmesi ve
· Birden fazla kişinin farklı şekillerde cocuğa tuvalet eğitimi vermeye calışıyor olması.

Tuvalet eğitiminde anne-babanın rolu

Herhangi bir sağlık problemi olmadığı surece erişkin olup hala tuvalet alışkanlığını kazanamamış hic kimse yoktur. Bu yuzden eğitimin nasıl verileceğine, cıkabilecek sorunlara yoğunlaşarak, eğitimi bir endişe nedeni, bir sorun gibi algılamamak gerekir. Unutulmamalıdır ki tuvalet eğitimi doğal surecin bir parcasıdır. Bu nedenle cocuğun eğitim surecindeki davranışlarına aşırı tepkiler vermemek gerekir. Tuvalet eğitiminin evin icindeki en onemli konu, cozulmesi gereken bir surec şeklinde algılanması, eğitimi hem cocuk hem aile acısından zorlaştıracaktır. Sabır bu donemin anahtar sozcuğudur. Bir adım ileri, bir adım geri gidilmesi en sık rastlanan durumlardan biridir. Her defasında sabırla karşılamak ve ofkelenmeden tuvalet eğitimine devam etmek gerekir. Eğer cocuk aşırı tepkiler veriyor ve tuvaletini yapmayı kesinlikle reddediyorsa eğitim surecine cocuk hazır olana kadar ara vermek, aşırı ısrarcı olup bu sureci inatlaşma ile gecirmemek son derece onemlidir.
Tuvalet eğitimi surecini, tamamıyla sizin kontrolunuzde ve sizin verdiğiniz eğitime gore tamamlanacak bir surec gibi gormeniz sizi aşırı yuk altında bırakır. Aslında bu surec sizden cok cocuğunuzun kontrolundedir. Dolayısıyla bir ebeveynin gorevi; sorumluluğu tamamıyla almak değil, cocuğuna mumkun olduğunca destek olmak, yureklendirici davranmaktır. Bu surec tam olarak siz hazır olduğunuzda değil, siz ve cocuğunuz hazır olduğunuzda tamamlanacaktır.
· Tuvalet eğitimine başlamadan once cocuğun tuvalete veya lazımlığına alışmış olması onemlidir. Her gun belirli aralıklarla tuvaleti olsun olması tuvalete ya da lazımlığa oturarak alıştırmalar yapmak alışkanlık edinmeyi kolaylaştırır.
· Cocuğunuzu iyi gozlemlemeniz ve cişini ya da kakasını yaparken nasıl davrandığının farkında olmanız, onu uygun zamanlarda tuvalete yonlendirmeniz icin uygun olacaktır. Orneğin yuzunun şekli değişebilir ya da yururken bir anlığına durabilir. Bu tur durumlarda, onu tuvalete ya da lazımlığa yonlendirmek eğitimi başlatmak icin işinize yarayacaktır.
· Cocuklar tuvaletlerini birkac dakikadan fazla tutamazlar, o nedenle tuvaletlerinin geldiğini soyledikten ya da siz fark ettikten sonra en hızlı şekilde tuvalete goturmek onemlidir.
· Lazımlık cocuğun rahatlıkla ulaşabileceği bir yerde olmalıdır. Cocuk lazımlığına eğitim surecinden once kıyafetleriyle oturtturularak alışması sağlanabilir.
· Sifon sesinden korkan, tuvaleti yalnızca pis bir yer olarak tanıyan cocukların eğitim surecleri daha zor olmaktadır. O nedenle zaman zaman cocuğun sifonla oynamasına, tuvalete girmesine aşırı tepkiler vermemek gerekir.
· Tuvalet eğitimine dar zamanlarda başlamamak onemlidir. Suresi cocuktan cocuğa değişmekle birlikte bu eğitimin tamamlanması zaman almaktadır.
· Kız cocuklarının anneyi, erkek cocuklarının babayı model almaları, onları izleyebilmeleri sureci kolaylaştırmaktadır.
· Cocuğun daha rahat hareket edebilmesi ve lazımlığa oturabilmesini kolaylaştırmak icin mumkun olduğunca kendisinin cıkarabileceği turden kıyafetleri giydirmeye ozen gosterilmelidir.
· Tuvalet eğitimi verilmeye başlanıldığı zaman bez artık kullanılmamalıdır. Bez kullanmaya devam etmek eğitimi uzatacaktır. Genellikle anneler uşuyeceğini duşunerek, kış aylarında bez cıkarmaktan endişe duymaktadır. Ama cocuğun doğduğu zamana gore, yazın gelmesini beklemek gecikmeye neden olabilir. Her cocuk tuvalet eğitimi surecinde ara sıra altına kacırabilir. Bu durumda cocuğa kızılmamalı, ayıplanmamalı, cezalandırılmamalıdır.
· Cocuğa sık sık tuvaleti olup olmadığını sormak yerine, belli aralıklarla tuvalete birlikte giderek kontrol etmek daha uygun olacaktır. Kakası icin, her yemek oğununden sonra tuvalete oturtmak eğitimi kolaylaştırır. Ancak oturma sureleri uzun olursa, cocukla inatlaşma artar ve eğitim gecikir.
· Tuvalet eğitimde en buyuk odul “aferin” dir. Tuvaletini artık bezine yapmıyor olmasını buyuk odullerle, aşırı tepkilerle karşılamak zaman zaman altına kacırdığında kızmak kadar yanlıştır. Alkışlamak, cok onemsemek, oduller vaat etmek, tuvalet zamanını adeta bir toren haline getirmek eğitime ve sonraki surece zarar verecektir.
· Cocuk lazımlığa ya da tuvalete oturduğunda onun yanında kalıp, oyalanması sağlanabilir. Onu tek başına bırakıp gitmek, oturma suresini kısaltacağı icin eğitimi gucleştirir.
· Cocuğa “aferin” demek icin tum gorevi yerine getirebilmesi beklenmemelidir. Orneğin tuvalete yetişememiş bile olsa tuvalete gitmiş ve pantolonunu cıkarmış olması da ovulmelidir.
· Cocuk tuvaletini yaptığında onu cişinden ya da kakasından tiksindirecek, yaptığı şeyden utanmasına yol acacak sozler soylenmemelidir (ay ne pis, koktu vb.)
· Cocuğun tuvalet eğitimini kısa surede tamamlayabilmesi ya da tamamlayamaması, hicbir zaman cocuğun genel başarısı ya da başarısızlığı olarak yansıtılmamalıdır. Tuvalet eğitimi gelişimin doğal bir surecidir.

[h=2]Bursa Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]