Cocuklarda sosyal fobi nedenleri?Sosyal fobinin gorunme nedenleri ve sıklığı:
Yapılan araştırmalar sosyal fobinin hem cevresel hem de belli olculerde kalıtımsal etkiler tarafından belirlendiğini gostermiştir. Sosyal fobi aile ve ikiz calışmalarında sosyal fobisi olan bireylerin yakınlarında da sosyal fobi bulunma oranı %16,6 olarak bulunmuştur. (Fyer ve arkadaşları 1993)
Kendler ve arkadaşlarının yaptığı ikiz calışmalarda cevresel etkenler kontrol edildiğinde genetik etkenlerin rolu sosyal fobi icin %30 bulunmuştur.
Gelişimsel sosyal fobi risk surecleri:
* Sosyal fobi genelde ergenlik doneminde tanı alır ama belirtileri cocuklukta başlar.Cocuk 6 ay ile 3 yaş arası yabancılardan ve anne babadan ayrıldığı zaman kaygı geliştirir bu doğaldır. Bu kacınma davranışı bir sosyal fobi olarak değerlendirilmemelidir. Cocuk ancak 4-5 yaş itibari ile cevresindeki bireyleri kendisinden ayrı bir sosyal birey olarak algılar, kendine has ozellikleri belirir, cevresi ile etkileşimi artar ve utanma duygusu gelişir.
* 4-5 yaşında aile dışındaki sosyal ortamlarda aşırı utangac sessiz kalan ve konuşmayan cocuklar secici konuşmamazlık (selective mutism) tanısı alırlar. Bu cocukların tedavi edilmedikleri takdirde ileri donemde sosyal fobi tanısı almaları yuksek olasılıktır.
* 8 yaş itibari ile başkalarının kendisi hakkındaki duşunceleri onu rahatsız eder. Bu yaş itibari ile şaka kaldırmaz eleştiriye tahammul edemez. Arkadaşlarının kendisini sevmediğini duşunur. Ve 8 yaş civarında gorulen kaygılı ve cekingen davranışlar tedavi edilmezse ileri ergenlik ve yetişkinlik doneminde sosyal fobi icin kacınılmaz bir risktir.
* Yapılan araştırmalar tanıdık olmayan ortamlara, insanlara ve nesnelere aşırı korku duymanın ileri donemde sosyal fobi icin oncul olduğunu one suruyor.
Sosyal fobi oluşumunu destekleyen anne baba tutumları:
Erken cocukluk donemindeki anne baba tutumlarının sosyal fobi gelişiminde etkisi buyuktur. Kişilik olarak cekingen ve utangac yapıda olan bir cocuğun ailesinin olumsuz tutumları bu gelişimi destekler:
*Anne babanın utangac, cekingen ozellikler taşıması sosyal ortamlardan cekinmesi
*Anne babanın cocuğunu surekli azarlaması, cezalandırması
*Anne babanın kaba, baskıcı, saldırgan tutumlar gostermesi ve cocuğunu dovmesi
*Anne babanın cocuğunu koşullu sevmesi veya reddetmesi veya terk etmesi
*Anne babanın aşırı mukemmeliyetci olması cocuğunu surekli eleştirmesi yaptığı hicbir işi beğenmemesi, cezalandırması
*Anne babanın cocuğun kişilik ozelliği ile alay etmesi
*Anne babanın cocuğunu aşağılaması
*Anne babanın cocuğunu başkaları ile surekli karşılaştırması ve kıyaslaması
*Anne babanın cocuğunu yuk olarak gormesi erken cocukluk doneminde anne ile cocuk arasında bağlanma bozukluğu yaşanmış olması.
Sosyal fobiden korunma yolları:
*Okul oncesi donemden itibaren cocuğunuzla birlikte sosyal ortamlara girin. Bu ortamlarda ona model olun. Karşınızdaki kişi veya cocuğunuzla ile konuşurken goz teması kurun.
Konuşmayı ilk siz başlatın.
*Okul oncesi eğitim almasını destekleyin.
*Ben yapamam duşuncesinin oluşmaması icin bazı şeyleri başarmasına fırsat verin, vesile olun. Sık sık yaşına uygun olan gorev ve sorumluluklar verin.
*Bircok konu hakkında kendi fikrini ifade etmesini sağlayın, ne duşunduğunu sorun ve soylediği şeylere onem verdiğinizi ona hissettirin.
*İyi yonlerini ve başarılarını takdir edin. Ve onu odullendirin.
*Sosyal ortamlara girmesini ve arkadaşlıklarını destekleyin evinize misafir cağırın.
*Cekingen, utangac şeklinde kişiliğini eleştirmeyin. Ve başkalarının yanında onun cekingen ve utangaclığından bahsetmeyin.
*Sosyal fobik cocuklar başkalarının kendileri hakkındaki duşuncelerini zaten olumsuz yorumladıkları icin onları başkaları ne der diyerek, ayıp diyerek eğitmeyin.
*Mukemmeliyetci olmayın, neden daha iyisi olmadı diye sormayın, unutmayın surekli eleştirilen cocuk kendini yetersiz ve guvensiz hisseder.
*Kardeşleri ve arkadaşları ile onu kıyaslamayın. Ondan tamamen dışa donuk olmasını beklemeyin.
*Yaptığı her kucuk sosyal adımı destekleyin.
*Okulda oğretmeninizden destek alın. Sevgi, şefkat ve sabırla; attığı her sosyal adımı destekleyin. Unutmayın zamana ihtiyacınız var.
Aslında toplum olarak sosyal fobi gelişimini destekliyoruz. Korkuyu disiplin aracı olarak kullanan bir toplumuz. Cocuklarımızın hep itaatkÂr, bizim dediklerimizi yapan bir birey olarak yetişmesini istiyoruz. Onların duşuncelerini sormuyor, onları kucumsuyor, ‘‘Sen sus, sen cocuksun’’ diyoruz. Onların birey olmalarına fırsat vermiyor, aşırı sevgi ve şefkatten her işlerini biz yapıyoruz. Unutmayalım onlar bizim cocuklarımız ve bize emanet yani bize ait değiller. Onları tum kişilik ozellikleriyle ayrı bir birey olarak duşunmeliyiz. Ayrı bir birey olmalarına, kendilerini ifade etmelerine, kendilerini gercekleştirmelerine izin vermeli onların istek ve duşuncelerini onemsemeli, kişilik yapılarına uygun secimlerde bulunmalarına vesile olmalı ille de bizim dediklerimizi kabul etmelerini beklememeliyiz. Cocuklara başarmaları icin fırsat vermeliyiz. Bize duşuncelerini rahatlıkla soyleyebilmeliler. Ve biz de onları dinlemeliyiz. Belki bazen de yanlış yapmalarına goz yummalıyız. ‘’Ben sana soylemiştim’’ifadesini kullanmamalı, ‘’Bu tecruben sana ne kazandırdı?’’ diye sormalıyız.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]