Aileler ve cocuklar icin ergenlik, yaşamın en zor donemlerinden biridir. Ergenlik donemine bir de cocuklara onemli sorumluluklar yukleyen sınav surecleri de eklendiğinde, ergenlik donemindeki cocukların fiziksel ve duygusal değişimler yaşanması kacınılmazdır.
Gercekten sınav kaygısı mı?
Ergenlik doneminde cocukların sıkca değişen ruh hallerine, yoğun iniş cıkışlara, saldırgan davranışlara, depresif duygu hallerine sıkca rastlanmaktadır. Bircok aile, ergenliğe rastlayan sınav donemlerinde, ‘Bu aralar cok sinirli, ne desek yanlış anlıyor, sınava girmeden once elleri buz gibi oluyor, bayılacak gibi oluyor, sınavlarda başarısız oluyor’ gibi cumleleri sıkca kullanmaktadır. Bu donemde aileler, ‘Cocuğun yaşadığı şey gercekten sınav kaygısı mı? Sınav kaygısı olup olmadığını nasıl anlarız?’ sorularına yanıt bulmalıdır.
Sınav kaygısı gunluk yaşamı etkiler
Cocuğun aklı gun icerisinde surekli sınavda başarılı olup olmayacağı duşuncesiyle meşgulse, bundan dolayı yoğun bir kaygı hissettiği sonucu ortaya cıkmaktadır. Bu kaygı
cocuğun gunluk yaşam aktivitelerini de etkilemeye başlar. Uyku duzeninde değişiklik olur, yemek yeme duzeni olumsuz etkilenir, sınavlara girmeden once elleri ve ayakları titrer, terlemeler gorulur, sınavlarda heyecandan soruları okumakta zorlanır, baş ağrıları veya kaygıya bağlı hem psikolojik hem bedensel rahatsızlıklar yaşamaya başlar. Tum bu belirtiler, yoğun bir sınav kaygısının gostergesidir.
Aileler cocuklarını iyi tanımalı
Bu donemde aileler; cocuklarının yeteneklerini, başarılarını, farklılıklarını, gercekci bir şekilde değerlendirmeli ve beklentilerini buna gore oluşturmalıdırlar. Cocuklara kapasitesinin ve yeteneklerinin uzerinde beklentiler yuklemekten kacınmalıdır. Bu durum, cocuğun gelecek yaşantısı icin de ozguven eksikliği, başaramama ve değersizlik hissi oluşturacaktır.
Cocuğun hayalleri farklı olabilir
Aileler, cocuklarını kendi hayallerini gercekleştirmede bir arac gibi gormemelidir. Cocukları kendi istekleri ve beklentileri doğrultusunda zorlamamalıdır. Cocuğun kişiliği ve yetenekleri, ailelerin hayallerinden farklı olabilir. Meslek secimi konusunda cocuklar ozgur bırakılmalı ve kararları ne olursa olsun desteklenmelidir. Cocukların fikirlerini ve hayallerini rahatca tartışabilecekleri ortamlar hazırlanmalı, onlara saygı gosterilmeli ve cıkabilecek her duşunce belli bir mantık cercevesinde birlikte değerlendirilmelidir.
Cocuğa değerli olduğu hissettirilmeli
Sınav, belirli bir alanda edinilen bilgi duzeyini belirlemek amacıyla yapılan bir değerlendirme surecidir. Unutulmamalıdır ki, yuksek puan almak cocuğun başarısı ya da kişiliği ile olculemez. Cocukların sectikleri ya da secmek istedikleri mesleklerde başarılı olmaları icin destek verilmeli, yeteneklerini ve kendilerini gostermeleri icin fırsat oluşturulmalıdır. Sonuc ne olursa olsun, cocuğa değerli ve onemli olduğu hissettirilmelidir.
Kaygı icin uzmandan destek alınmalı
Kaygı bulaşıcı bir duygudur. Cocuğun cevresindeki insanların, anne ve babasının kaygılı insanlar olması, ebeveynlerin sınav konusunda yanlış inanclar geliştirmesi ve bunların da cocuk tarafından algılanması, ozdeşim kurması kaygısını daha da artıracaktır. Bu nedenle bu surecte olabildiğince, gerektiği takdirde bir uzman yardımıyla, daha bilincli tavırlar sergilenip, daha sağlıklı bir donem gecirilerek cocuğun da daha yuksek performans gostermesi sağlanabilir. Bu anlamda, bu kritik donemler sadece cocuk icin değil, anne ve baba icin de bir sınav donemidir. Cocukların gecirdiği sınavlar gecici ve telafisi mumkundur. Ancak ailelerin bu sınavlardan alacağı sonuclar, cocukları ve aile ilişkilerini kalıcı olarak etkileyecektir.
Yrd. Doc. Dr. Şaban KARAYAĞIZ
Nuh Naci Yazgan Universitesi Psikoloji A.D. Başkanı



[h=2]Kayseri Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]