Ozguvenin gelişiminde ozellikle cocukluk doneminin ilk yıllarında (3-4 yaş) ana-baba tutumları, yetiştirme bicimi bireyin kendisi hakkındaki duygularının oluşumunda ve ozguvenin derecesinde son derece onemlidir. Daha sonra arkadaş ve sosyal cevreden aldığı tepkiler de cok onemli bir rol oynar. Cocuk cevresinden aldığı tepkiler doğrultusunda kendine ilişkin olumlu ya da olumsuz bir benlik algısı edinir. Cocuklar, arkadaş veya sosyal cevre icinde bazen haksızlık ve istismara maruz kalabilirler. Bundan ne yonde ve ne derece etkilenecekleri aileden aldıkları temel guven duygusunun yeterliliğiyle doğru orantılıdır. Aile icinde sevildiğini, değerli bulunduğunu hisseden bir cocuk, cevreden gelecek olumsuz tepkilerden pek fazla etkilenmeyecek, etkilense bile cok kısa surede bunu atlatacaktır.
Ebeveynlerden biri ya da her ikisi, aşırı derecede eleştirel ve yuksek beklentili, mukemmeliyetci ise ya da aşırı korumacı ve bağımsızlığı engelleyiciyse, cocuğun kendine ilişkin duygu ve yargısı; yeteneksiz, yetersiz ve değersiz olduğudur.
Ebeveynler, aşırı korumacı tavırlarıyla cocuklarını koruduklarını, onlara iyilik ettiklerini duşunurler. Cocuğunu aşırı sevgi ve ilgiye boğan, zorluk yaşamasın diye her şeyi kendisi yapan ve fazlaca kontrol eden ebeveyn tutumu; sorumluluk alamayan, anne babaya bağımlı, problem cozme becerisi, ozetle ozguveni gelişmemiş cocuklar oluşturur. Oysa ebeveynler, cocuğun girişimlerini destekler, gelişimini alkışlar, hata yaptığında doğrusunu bulmasına/yapmasına yardımcı olur, onu bu haliyle sevmeye ve kabullenmeye devam ederlerse cocuk da kendini kabul etmeyi, sevmeyi ve kendine guvenmeyi oğrenir.
Yapılan bir başka yanlış tutum ise cocuğu bir başka cocukla kıyaslamadır. Kardeşi, kuzeni ya da komşu cocuğuyla kıyaslanan cocuk; kendini yetersiz hissettiği gibi başarmayı kendisi icin değil diğer cocuğu gecmek icin ister hale gelip bir yarış atına donuşur.
Ozetle; buyukleri tarafından sevgi goren, gereksinim duyduğu ilgi ve yakınlığı bulan, fikirlerine değer verilip ve onemsenen, guven duyulan ve sorumluluk verilen, iyi yaptığı şeyler icin ovulen, gurur duyulan, yaptığı hatalarda doğruya uygun bicimde yonlendirilen ve sahip olduğu ozellikleriyle kabul edilen cocuğun ozguveni gelişir.
Ama sevildiğini, onemsendiğini hissetmeyen, beklediği yakınlık ve ilgiyi goremeyen, surekli eleştirilen ve olduğu gibi kabul edilmeyen, surekli başkalarıyla kıyaslanan cocuk kendini değersiz hisseder ve ozguveni gelişmez. Bu cocuklar; yaşadığı aile, cevre, okul ve toplum icinde ceşitli sorunlara neden olur.
Cocuklarda Zayıf Ozguvenin Gostergeleri
Ozguveni zayıf cocuklar; duygusal, sosyal ve akademik konularda zorluklar yaşarlar. Bu durum okulda ve yaşamın diğer alanlarında kendini ceşitli şekillerde belli eder. Cocuk ya aşırı kontrol kullanarak, duygusal anlamda aşırı kırılgan ve hassas, yeni deneyimlere kapalı, cekingen bir kişilik geliştirir ya da aşırı kontrolsuzluk ile zorba davranan, asi, otoriteyle catışan, surekli problem yaratan tutum ve davranışlar sergilerler.
a. Aşırı Kontrollu Davranışın Gostergeleri
Anne ve babaya bağımlı
Utangac ve icine kapanık
Yeni aktivitelere girmekte isteksiz
Başka cocuklarla kaynaşmakta sıkıntı ceken
Yeni durumlarla karşılaştığında urkek davranan, uyum sağlayamayan
Davranışlarının olumlu bicimde duzeltilmesinden bile hemen incinen, rahatsız olan
Kendini aşağı gorme alışkanlığı edinmiş
Yanlış yapmaktan ve başarısızlıktan cok korkan
Surekli diğerlerini memnun etme cabası icinde olan
b. Aşırı Kontrolsuz Davranışın Gostergeleri
Saldırgan ve zorba
Ofkeli, kızgın
Sık sık okuldan kacan
İşbirliğine yanaşmayan
Yardım almak isteyen
Surekli sevilip sevilmediğini soran
Hoş gorulmeyeceğini bile bile derslerini ihmal eden
Kendi hataları icin surekli başkalarını suclayan
Gorevlerini yerine getirirken ozensiz davranan
Sorumluluklarının bilincinde olmayan
Herkesten ustunmuş gibi davranan
Yalan soyleyen
Kendisine ve başkasına ait eşyaları hor kullanan
Aşırı kontrolsuz davranışlar gosteren cocuklar, kendilerine, başkalarına zarar verdiği ve cevreyi rahatsız ettiği icin daha fazla dikkat ceker, ailesi ya da oğretmenleri tarafından surekli olarak uyarılır, cezalandırılır. Bu cocuğun guvensizliğini daha da pekiştirir.
Aşırı kontrollu cocuklar, kimseyi rahatsız etmedikleri icin bu tutumları onemsenmez, sorun olarak gorulmez, ancak bu da aynı bicimde etki yaparak cocuğun ozguven yetersizliğinin pekişmesine neden olur.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]