Sonucta şempanzelerden bahsediyoruz, yani milyonlarca kişi olmedi. Ancak o gune kadar gorulmemiş bir şekilde insanlarla ortak davranışları olan bu şempanzelerin sistematik olarak ve gerilla taktikleri uygulayarak savaştıkları goruldu. Sonraki yıllarda benzer olaylar olsa da bilim dunyasının hayvanlara bakış acısını kokten değiştiren Gombe Savaşı nedir, neler yaşandı gelin biraz daha yakından inceleyelim.
Şempanze davranışlarını izlemek icin yola cıktılar:
Jane Goodall Bugun yapılan calışmalar ve belgeseller hayranlık uyandırıyor olsa da 1960 ’lı yıllara kadar kimsenin aklına maymunları incelemek gelmemişti. Eğer buyuk maymun davranışlarını incelerlerse insan davranışlarını da temellendirebileceklerini duşunen bir grup bilim insanı, dunyanın farklı noktalarına doğru yola cıktılar.
Jane Goodall, bugun Gombe Ulusal Parkı olan Tanzanya ’daki Gombe Ormanı ’na gitti. Burada yaşayan pek cok şempanze grubu vardır. Goodall tarafından yapılan incelemeler, bugun bile hayvan bilimcilerin calışmalarına ışık tutmaktadır. Ozellikle yaptığı bir inceleme, bilim dunyasının şempanzelere bakışını kokten değiştirmiştir.
Lidersiz kalan bir kabile:
Jane Goodall tarafından yapılan incelemelere gore bu şempanzeler doğa dostu, bir grup hippi gibi takılan sevimli canlılardı. Ne bir şiddet ne bir cinayet yoktu. Elbette, bazı bilim insanları bu raporların yanlış olduğunu ve Goodall ’ın calışmalarına duygusal yaklaştığını soyledi. Haklılardı ama Goodall bile neler olduğunu cok gec anlayacaktı.
15 dişi, 15 erkekten oluşan bir şempanze grubunun lideri olan Leakey 1971 yılında oldu. Ne olacak yeni lider gelsin diyebilirsiniz ancak maymun dunyasında lider olmak kolay değil. Liderler tum dişilerle ciftleşir, grubu yonlendirir, temel davranışları belirler ve en onemlisi grup icindeki guclu erkeklerle ittifaklar kurarak yonetimin sorunsuz bir şekilde işlemesini sağlarlar.
İsyan cıkıyor:
Leakey oldukten sonra lider olan Humphrey iyiydi ama grup icindeki diğer erkeklerle ittifak kuramıyordu. Bunun uzerine Charlie ve Hugh isimli iki erkek kardeş, Humphrey ’in liderliğine karşı cıktılar. İsyan ile birlikte grup kendi icinde bolunmeye başladı. Sonunda Kahama olarak isimlendirilen Charlie ve Hugh grubu başka bir alana giderek Kasakela olarak isimlendirilen Humphrey grubunu geride bıraktı.
Kahama grubu 7 erkek 3 dişiden, Kasakela grubu 8 erkek 12 dişiden oluşuyordu. Vahşi doğada bu tur bolunmeler gorulebilir, ortada herhangi bir sorun yoktu. Ancak yıllar suren ve sonunda ayrılıkla sonuclanan bu gruplaşma bildiğimiz bolunmelerden değildi. Sonrasında yaşanan olaylar gercek bir maymunlar cehenneminine benziyordu.
Bul ve yok et:
1974 yılında, bir grup Kasakela erkeğinin tek başına yiyecek arayan bir Kahama erkeğini takip ettikleri goruldu. Godi adı verilen bu genc erkeği tek başına bulan 6 kişilik erkek grubu onu yakaladı. Gruptan bazıları Godi ’nin ellerini ve ayaklarını tutarken diğerleri onu dovmeye başladı. Son olarak kafasına taşla vurdukları goruldu ve Godi ’den bir daha haber alınamadı. Aldığı yaralar nedeniyle olduğu duşunuluyor.
Olaylar bununla sınırlı kalmadı. Sonraki yıllar boyunca Kasakela erkekleri, tek başına yiyecek aramaya cıkan Kahama erkeklerini tek tek buldular ve doverek oldurduler. Bu tam bir gerilla taktiğiydi cunku şempanzeler pek cok şeyi birlikte yapsalar bile yalnız yemek ararlardı ve Kasakela grubu bunu biliyordu.
Yaşanan bu sistematik saldırılar sırasında Kahama dişilerinden biri yaşadığı yoğun stres nedeniyle kendinin ve grubun yavrularını parcalayarak yediği goruldu. 1977 yılında Charlie ve Sniff adı verilen son Kahama erkeklerinin oldurulmesi ile birlikte sıra dişilere geldi. 3 dişi zorla Kasakela bolgesine goturuldu. Bir tanesi karşı cıkınca ısırılarak ve dovulerek olduruldu. Butun yavrular yok edildi. Yıl 1978 olduğunda Kahama grubu tamamen ortadan kalkmıştı.
Gombe Savaşı neden yaşandı?
Jane Goodall tarafından bizzat gozlemlenen bu olaylar butun bilim dunyasını şoke etti. Primatların bazı insan davranışları sergiledikleri biliniyordu ancak boylesine sistematik bir savaşla ilk kez karşılaşılıyordu. Goodall, uzun sure boyunca uykularının kactığını ve onu en cok rahatsız eden sahnenin, bir Kasakela erkeğinin dovduğu Kahama erkeğinin kanını icmesi olduğunu soyluyor.
Olay hakkında araştırmalar yapan bilim insanları, bu durumun bir anomali olduğunu soyluyorlar. Kaynakların yetersiz kaldığı durumlarda hayvanların bu tur davranışları sergilemelerinin doğal olduğu sonucuna varıldı. Yani bolluk ve bereket icinde yaşayan hicbir hayvan grubu bu tur bir davranış sergilemez.
Fakat 'Temas hipotezi' olarak adlandırılan bir durumu da goz ardı etmemek gerekiyor. İnsanlarda da var olan bu durum, grupların birbirini biz ve onlar şeklinde gorduğunu ortaya koyuyor. Primatlarda da bu tur bir durumun yaşanıyor olması ve gruba bağlılık gorulmesi Gombe Savaşı ’nı cok daha doğru bir şekilde acıklıyor.
Ortalığın maymunlar cehennemine donduğu şempanzeler arasında yaşanan Gombe Savaşı nedir, neler yaşandı gibi merak edilen soruları yanıtladık ve hayvanlar arasında neden boyle sistematik bir savaş yaşandığından bahsettik. Gombe Savaşı hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.