Mukemmelliyetciliğin ne olduğunu ve ozelliklerini bir onceki yazımda yayınlamıştım. Bu yazıda nasıl mukemmelliyetci olunduğuna yonelik hipotezlere değinmek istiyorum. Ceşitli araştırmalara gore mukemmeliyetcilik cocuklukta gelişmeye başlamaktadır. Mukemmeliyetciliğin cocuk ustundeki ebeveyn baskısı ve ebeveyn rollerinde değer kaybı ile ilgili olduğuna değinilmiştir. Bu konuda en cok araştırmayı yapan bilimadamı Gordon Flett’e gore cocuklukta mukemmeliyetcilik oluşumuna dair dort farklı model mevcuttur. Bunlar: sosyal beklentiler modeli, sosyal oğrenme modeli, sosyal reaksiyon modeli, ve endişeli yetiştirme modelleridir. Sosyal Beklentiler Modeli Cocuk buyumesi sırasında kendisi mukemmel olduğunda ebeveynlerinden daha cok kabul gorduğunu tecrube eder. Cocuklarda ebeveynlerinin beklentilerini karşılayamayacak durumda ise cok duşuk benlik saygısı geliştirmektedir. Bazı ebeveynler cocuklarından karşılayamayacakları yuksek standartlara uymalarını isterler. Ebeveynlerinin istek ve beklentilerini karşılayamayan cocuklar kendilerini caresiz ve yardıma muhtac şekilde hissederler. Sosyal olarak belirlenen mukemmeliyetcilikte bu durum gorulmektedir. Bazı durumlarda ise cocuk uzerinde sadece ailesinin değil aynı zamanda başkalarının da baskısı olmaktadır ki bu durum sosyal olarak belirlenen mukemmeliyetcilik ile de ilgilidir. Ebeveynlerin aşırı baskısı ve yuksek duzeydeki beklentiler bir yana hicbir beklentilerinin de olmaması cocuk icin iyi değildir. Bazı cocuklar ebeveyn ilgisi yokluğu ile başa cıkmak icinde bir tur mukemmeliyetcilik geliştirmektedirler. Bu gibi durumlarda cocuklar standart yoksunluğu ve diğer belirsizlikler ile başa cıkmak icin kendilerince yuksek standartlar belirlemektedirler. Obsesif kompulsif yapıda ailerler bu modele uygundur. Sosyal Oğrenme Modeli Ebeveynleri mukemmeliyetci olan cocuklar onları taklit ederek mukemmeliyetci olmaktadırlar. Yani mukemmeliyetciliği anne ve babalarından oğrenmektedirler. Sosyal olarak oğrenme ayrıca ebeveynlerinin idealize edilmiş bir modeline sahip cocuklarda da ortaya cıkmaktadır. Bu gibi cocuklar anne ve babaları gibi mukemmel olmak istemektedirler. Cocuklar başkalarının kendilerinin değerlendirme modellerinin taklit eder ve bunlara sahip cıkarlar. Sosyal Reaksiyon Modeli Bazı durumlarda cocuklar yetişirken kotu koşullar ile karşılaşmaktadırlar. Bu tip cocuklar ozellikle fiziksel saldırıya maruz kalırlar. Sevginin geri cekilmesi gibi ruhsal travma, utandırılma ve kaotik aile yaşamında yetişen cocuklarda belli bir tepkisellik oluşur. Bu tip cocuklar yetiştirilme koşullarına kendileri mukemmeliyetci olarak tepki verirler. Bu bir ceşit başa cıkma mekanizmasıdır. Cocuk maruz kaldığı kotu davranışlardan kacınmak icin mukemmeliyetci olabilir yada maruz kaldığı utanc ve hakaretten kacınmak icin mukemmeliyetci olabilir. Bu durumu daha cok narsisistik kişilik yapısındaki mukemmelliyetcilerde gormekteyiz. Cocuk “mukemmel olursam kimse bana zarar veremez” algısı oluşturur. Aile uyelerinin ya da diğer bakıcıların tepkilerinin tutarsız olması bu modeli desteklemektedir. Sosyal beklentiler ve sosyal reaksiyon modeli arasında belirli bir ortak ozellik var gibi gorunse de bu iki model birbirleri ile faklıdırlar. Bir durumda cocuktan belli standartlar uyması beklenirken diğer tarafta kotu davranışa maruz bırakma vardır. Bir tarafta ebeveyn kontrolu varken diğer tarafta duşmanca tavırlar, sıcaklık eksikliği ve cezalandırıcı yontemler vardır. Kaygılı Yetiştirme Modeli Bazı ebeveynler cok endişeli yetiştirme tarzına sahiptiler. Hatalara cok fazla takılırlar ve cocuktan hata yapmaması istenir. Hata ve hatanın sonucları cok onemlidir. Bu tip ebeveynlerin mukemmel olamama ya da cocuklarının mukemmel olmaması gibi korkuları bulunmaktadır. Cocuktan sıklıkla olası hatalara ve bunların cocuğun hayatını gelecekte etkilemelerine dikkat etmesi istenir ve bu hataların başkaları tarafından nasıl olumsuz bicimde değerlendirileceği de hatırlatılır. Bu tip yetiştirme modeli hatalardan korkmayı ve onlara dikkat etmeyi icerir ve ayrıca gelecekte de bu hataların ne tip sorunlar doğurabileceğine dikkati ceker. Anksiyete bozukluğunda gorduğumuz aile modeline benzer modeldir. Mukemmeliyetci kimselerin aileleri kargaşalı, kontrolcu, başarıya gore değerlendirmeci, ahlakcılığı abartan ve dini uğraşlara duşkundur. Aile ortamlarında kendini ifade etme ve bağımsızlık azalmıştır.

[h=2]İstanbul Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]