Soğuk havalarda artış gosteren hastalıklar en cok cocukları etkiliyor. Kış aylarında nezle,grip,soğuk algınlığı, orta kulak iltihabı, sinuzit, bademcik iltihabı, bronşit, zaturre gibi solunum yolu enfeksiyonları ve kızamık, suciceği, kabakulak, menenjit gibi solunum yolu ile bulaşan hastalıkların sıklığı artmaktadır. Bu hastalıkların sıklığının artması sanıldığı gibi havaların soğuması sonucu uşutme ile ilgili değil, insanların bu mevsimde kapalı ortamlarda daha uzun sure bir arada bulunması sonucu mikropları birbirine bulaştırmasıdır. Ozellikle kreş ve okullarda gecirilen zaman da enfeksiyonların yayılması icin zemin oluşturmaktadır. Kış aylarında cocuklarda en fazla virusler ve bakteriler yoluyla bulaşan hastalıklar goruluyor. Virusler enfekte damlacıkların havada asılı kalması ve bunların solunum yoluyla alınması sonucu, bir cocuktan diğerine ya da erişkinden cocuğa kolayca bulaşırlar. Bir metre ve daha yakım mesafeden konuşmakla,hapşırıkla veya oksurukle, sarılıp opuşmekle de virusler insandan insana kolaylıkla gecmektedir. En onemli bulaşma yollarından biri de ellerdir.Virus bulunduran damlacıkların cevredeki cisimlere tutunması sonucunda cocuğun veya cocuğa bakım veren kişilerin elleriyle mikropların vucuda girmesi ve hastalık yaratması kacınılmazdır.
DAHA COK HANGİ HASTALIKLAR GORULUYOR?
SOĞUK ALGINLIĞI: Kış aylarında en sık rastlanan cocuk hastalıklarından biridir.Hafif bir burun akıntısı ve hapşırıkla başlar.Bu şikayetlere boğazda yanma,hafif halsizlik ve oksuruk de eşlik edebilir.Kucuk cocuklarda sıklıkla 2-3 gun suren ateş de buna eklenir.Viral bir enfeksiyon olduğu icin destek tedavisi verilmesi yeterlidir.Ağrı kesici-ateş duşurucu şuruplar, serum fizyolojik burun damlaları, odanın nemlendirilmesi ve bol sıvı verilmesi tedavinin temelini oluşturur.
BADEMCİK İLTİHABI: Halk arasında beta mikrobu olarak bilinen A grubu beta hemolitik streptokokların yol actığı bademcik enfeksiyonları 2 yaş ve uzerinde cok sık gorulmektedir.Yuksek ateş,boğaz ağrısı,boyunda ağrılı bezeler en sık gorulen şikayetler olup buna kol-bacak ağrıları,baş ağrısı karın ağrısı da eşlik edebilir.Bademcik iltihabı olan cocukta mutlaka boğaz kulturu alınmalı, sonuca gore uygun antibiyotik tedavisi başlanmalıdır.Basit ust solunum yolu enfeksiyonlarında gereksiz yere antibiyotik kullanarak, bakterilerin antibiyotiklere karşı direnc kazanmasına zemin hazırlamamak gerekir.Beta mikrobunun yol actığı enfeksiyonlarda uygun antibiyotik tedavisi verilmezse de cocukta akut eklem romatizması denilen eklemleri ve kalbi tutan rahatsızlık oluşabilir.
ORTA KULAK İLTİHABI: Soğul algınlığından sonra orta kulak iltihabı cocuklarda en sık gorulen hastalıktır.Boğaz ve orta kulak arasında bulunan ostaki borusunun tıkanması sonucunda oluşmaktadır.Akut otitis media da adı verilen bu hastalığın belirtileri kulak ağrısı,ateş,bebeklerde beslenme bozukluğu ve kimi zamanda işitme kaybıdır.Sigara dumanına maruz kalan , geniz eti bulunan, yatarak biberon verilen cocuklarda daha sık gorulmektedir.
ZATURRE: Daha cok kış mevsiminde gorulen zaturre akciğerin bir veya birkac lobunun iltihaplanması şeklinde ortaya cıkan ateşli bir hastalıktır. Ceşitli bakteri ve viruslerin neden olduğu zaturre, ozellikle risk grubu hastalarda olumle sonuclanabilecek ciddi bir akciğer hastalığıdır.Bebeklerde ateş,solunum sıkıntısı, beslenme bozukluğu gozlenirken daha buyuk cocuklarda goğus ve/veya karın ağrısı da bu tabloya eşlik edebilir.
BRONŞİOLİT VE BRONŞİT: Bronşiolit, 3 yaş altı cocuklarda bronşioller adı verilen en kucuk hava yollarının iltihaplanması sonucu ortaya cıkan viral bir enfeksiyondur.Bronşit ise daha buyuk cocuklar ve yetişkinlerde gorulur.Bebeklerde gorulen akut bronşiolit burun akıntısı ve oksurukle başlayıp bir iki gun icinde solunum sıkıntısı,hızlı soluma ve hışıltı tabloya eklenir.Ozellikle premature bebeklerde daha sık gorulur ve daha ağrı seyreder.
BOĞMACA: Damlacık yoluyla bulaşan bu hastalıkta ,1 yaşın altındaki ve ozellikle aşıları yapılmamış cocuklar risk altındadır.Kuru oksurukle başlayıp 1-2 hafta icinde oksuruk nobetleri başlar.Oksuruk nobetleri sırasında cocuk kızarır, morarır,gozlerinde kanlanma,yuzunde basınc artışına bağlı kanamalar ve hatta ağır vakalarda solunumun gitmesi olabilir.Bebeklere boğmaca aşısı 2 aylıkken başlanmasına rağmen koruyuculuğu 6 aydan once başlanmamaktadır..Ozellikle bu hastalığın yakınlarından (anne-baba-buyukanne ve dede ) bulaştığı bilindiğinden , bebek doğmadan once veya doğar doğmaz yakınlarına erişkin boğmaca aşısı yapılması bebeği bu hastalığa karşı koruyacaktır.Boğmaca hastalığı aşının koruyuculuğunun azaldığı ergenlik doneminde de sık gorulmesi nedeniyle ergenlere de boğmaca aşısı yapılması uygundur
GRİP (İNFLUENZA VİRUS ENFEKSİYONLARI): Her yıl yaklaşık dunya nufusunun %20’si grip virusune yakalanmaktadır. Bir grip salgınında en yuksek atak okul cocuklarında gorulmektedir.Soğuk algınlığının aksine hızlı bir başlangıcı vardır. Yuksek ateş, titreme, baş ağrısı, kas ağrısı, oksuruk, boğaz ağrısı, halsizlik belirtileri gorulmektedir .İshal ve kusma da gorulebilir.Grip virusu cok yaygın gorulen bulaşıcı bir hastalıktır.Grip aşısı altı aydan buyuk cocuklara uygulanabilmektedir.Bu aşının Eylul-Ekim aylarında uygulanması onerilmektedir, koruyuculuğu %85 civarındadır.
ROTAVİRUS ENFEKSİYONU: Kış ve bahar aylarında sık gorulur ve salgınlar yapar.Dunyada her yıl milyonlarca cocuk bu hastalığa yakalanmaktadır.3-4 gun suren yuksek ateş,şiddetli kusma ve ishalle seyreder.Ortalama ishal 10 gun surebilir.Ozellikle 2 yaş altında cok ağır seyreder ve hastanede tedavisi gerekebilir.Cok bulaşıcıdır ve hızla yayılır.Kirli su-gıdalar, ellerle bulaşmakla birlikte son yıllarda bezin acılmasıyla havaya sacılan virus partikullerinin solunum yoluyla da bulaştığı bilinmektedir.Bu hastalıkta en onemli koruyucu yontem aşı yaptırmaktır.Ayrıca hijyen koşullarına dikkat etmek de cocuğun bu hastalığa yakalanmasına engel olabilir.
KIŞIN BULAŞAN DOKUNTULU HASTALIKLAR NELERDİR?
KIZAMIK: Kızamık virusunun neden olduğu bu hastalıkta aşı ile korunmak mumkundur.Ulkemizde son 2 yıldır kızamık salgını gorulmesi nedeniyle Sağlık Bakanlığının da onerisiyle kızamık aşısı 9 ve 12 aylık olmak uzere 2 kez yapılmaktadır.Hastalık yuksek ateş,, burun akıntısı, gozlerde sulanma ve kuru oksurukle başlayıp buna yuz,ve govdeye yayılan pembe kırmızı dokuntuler eşlik eder.Hastalığın bronşiolit, zaturre, orta kulak iltihabı,ensefalit adı verilen beyin iltihabı gibi ciddi komplikasyonları bulunmaktadır.
SU CİCEĞİ: Varisella Zoster virusunun neden olduğu hastalık ateş, halsizlik, ici sulu ve kaşıntılı dokuntuler ile başlar.Bu dokuntuler 1 hafta icinde kabuklanarak duzelir.Su ciceği 10 metre mesafeden bile kolaylıkla bulaşan bir hastalıktır.Ulkemizde 1 yaşında yapılan suciceği aşısının koruyuculuğu yuksektir ve genellikle aşı sonrası hastalık gecirilmez veya hafif gecirilir.
ALTINCI HASTALIK (EGZANTEMA SUBİTUM): 3 yal altı cocuklarda sık gorulen viral bir enfeksiyondur.Ani başlayan ve 39-40 dereceye kadar yukselen direncli ateş hastalığın en onemli belirtisidir.Ateşin yanında genelde eşlik eden şikayet yoktur ve fizik muayenesinde boğazında hafif kızarıklık dışında bulgu da gozlenmez.Ateş 3-4 gun icinde duştukten hemen sonra vucutta ve yuzde kırmızı renkli kaşıntısı deri dokuntusu olur ve 3-4 gun icinde duzelir.
HANGİ COCUKLAR DAHA COK RİSK ALTINDA?
Hem viral hem de bakteriyal hastalıklar acısından kalabalık ortama giren cocuklar daha cok risk altındadır. Ozellikle kreşe ve okula giden cocuklar, kreşe-okula giden kardeşi olan bebekler, kalabalık ailelerdeki cocuklar daha cok risk altındadır. Premature doğan, anne sutu almayan, evde sigaraya maruz kalan, belenme bozukluğu kalp hastalığı, astım, şeker hastalığı, kronik akciğer hastalığı olan,kanser tedavisi goren cocuklar risk altındadır
KORUNMA YOLLARI
1-NORMAL VAJİNAL DOĞUM: Bebeğin enfeksiyonlara karşı korunması daha doğumla birlikte başlamaktadır. Ozellikle normal vajinal doğumla doğan bebekler anneden faydalı bakterileri alarak hayata 1-0 onde başlamaktadır.
2-ANNE SUTU: Cocukları enfeksiyonlara karşı koruma anne sutu vermekle devam eder. .Anne sutu alan bebeklerin orta kulak enfeksiyonu, zaturre,ishal gibi pek cok hastalığı gecirmediği veya daha hafif gecirdiği kanıtlanmıştır.Doğumdan itibaren ilk 6 ay tek başına ,daha sonra tamamlayıcı gıdalarla beraber 2 yaşına kadar anne sutu verilmesi bebeğin hastalıklara karşı direncli olmasını sağlayacaktır.
3-BESLENME: Anne sutu yanında bebek ve cocuk beslenmesi vucut direncinin sağlanması ve enfeksiyonlara yakalanmanın azaltılması acısından cok onemlidir. Bebek ve cocuk beslenmesinde yağ, protein, karbonhidrat ve vitamin-mineral ve eser elementler yonunden her yaşa uygun dengeli bir beslenme cok onemlidir. Her yaş grubu cocuk icin mutlaka her gun sut –sut urunleri, yumurta, et, meyve-sebze, tahıllar ve baklagillerin tuketilmesi onem taşır. Ozellikle yumurta en değerli protein kaynağı olup cocuk beslenmesinde cok onemlidir ve gunluk tuketilmelidir. Et urunlerinden kırmızı et ve balık vazgecilmezdir. Ozellikle soğuk su balıkları (somon,hamsi,mezgit,uskumru) bol miktarda omega 3 balık yağı icerdiklerinden haftada 2 kez tuketilmesi uygun olacaktır. Omega 3 balık yağları cocuklarda vucut direncini artırmanın yanı sıra beyin ve goz gelişimi icinde cok onemlidir. Yeterli balık tuketmeyen cocuklarda omega 3 balık yağı iceren preparatlar verilebilir.
Son yıllarda probiyotik ve prebiyotikli gıdalar cok gundemdedir. Nedir bu probiyotik ve prebiyotik? Probiyotik, yeterli miktarda alındıklarında sağlıklı yaşayabilmemizi , hastalıklardan korunmamızı sağlayan ve tedavide bize yardımcı olan bakterilerdir.Barsaklarımızdaki faydalı probiyotik bakteri sayısı vucudumuzdaki toplam hucrelerin 10-100 katı kadardır. Prebiyotik gıdalar ise barsakdaki faydalı bakterilerin kullandığı ve sayılarının artmasını sağlayan gıdalardır. Barsakdaki faydalı bakteriler ozellikle yaşamın ilk 2 yılı icinde şekillenmektedir.İlk 2 yaşta 5 ve uzerinde antibiyotik kullanmanın bu bakteri yapısını bozduğu, vucut direncini duşurduğu,erişkin donemde obezite ve kronik barsak hastalıklarının arttığı bilinmektedir. Bu yuzden cocuklarda antibiyotiklerin indikasyonları dışında gereksiz kullanılmaması, cocukların vucut direncleri ve gelecekleri acısından cok ama ve cok onemlidir. Antibiyotik kullanmanın gerekli olduğu durumlarda ise probiyotik ilacların antibiyotik kullandığı surece (antibiyotik ile aynı saatte olmamak koşuluyla) verilmesi yararlı olacaktır. Cocuklarımıza probiyotik iceren kefir ve yoğurt, prebiyotik iceren muz, soğan, sarımsak,kereviz,pırasa vermeye gayret edelim.
4-EL YIKAMA: Solunum yolu hastalıklarının ozellikle kreşe ve okula giden cocuklarda kış doneminde sık gozlenmesi nedeniyle hijyen kurallarına dikkat etmek ve ozellikle cocuklara el yıkama alışkanlığının kazandırılması cok onemlidir.Virusleri ve bakterilerin vucuda en kolay geciş yolu ellerdir.Ozellikle yemek oncesi ve tuvalet sonrası el yıkama alışkanlığı cocuklara kazandırılmalıdır.
5-SİGARADAN KORUMA: Evde sigara icilmemeli ve cocuklar sigara icilen ortamlarda bulundurulmamalıdır.
6-AŞILAR: Aşılama cocukları enfeksiyonlardan koruyan en onemli silahtır.Rutin aşılar dışında Rotavirus (ishal aşısı ) aşısı, grip aşısı ,meningokok aşısı (bir menenjit etkeni) ve ergenlerde boğmaca ve rahim kanseri aşılarının yapılması cok onemlidir.
7-D VİTAMİNİ: Ozellikle kışın gozden kacan bir durum da Dvitamini eksikliğidir.Ulkemizde 1 yaşa kadar olan cocuklar duzenli Dvitamini almasına karşın daha sonra Dvitamini kullanılmamaktadır.Son yıllarda D vitamininin sadece kemik ve diş yapısını guclendirmediği aynı zamanda eksikliğinde ust ve alt solunum yolu enfeksiyonlarının arttığı saptanmıştır.D vitaminin en onemli kaynağı guneştir.Gunde en az 15 dakika kolların ve yuzun direk guneş alması (cam yada perde arkasından alınması faydalı değildir) yeterlidir.Ancak kışın bu mumkun olmadığından D vitamini eksiklikleri ortaya cıkmaktadır.Gunluk 400-800 unite Dvitamininin damla olarak alınması cocuğunuzu D vitamini eksikliğine karşı koruyacaktır.Cocuğunuz sık ust ve alt solunum yolu enfeksiyonu geciriyorsa kanda D vitamini duzeyine bakılarak uygun tedavi verilebilir.

[h=2]Ankara Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]