Tanrı'ya yazılmış mektupları ne yapacağını bilemeyen posta idarelerinin dilemması, bazı filmlere konu bile olmuştur, hakeza Tanrı'nın yetkilerine gecici olarak sahip olan Tom Shadyac karakteri 'Bruce Almighty', en cok duaları 'arşivlemekte' zorlanmıştı da gulmuştuk. Şimdi, mizah dozu duşuk ama bir hayli 'guldurukcu' olan bir enstantane geliyor sahneye, gercek hayattan, Turkiye'den.

Bir internet sitesi var, tıklıyorsun; Oruc Baba, Merkez Efendi ve Eyup Sultan Hazretleri gibi ermiş ve velilerin 'turbe goruntuleri' geliyor ekrana. 'Fatiha gonder' komutu eşliğinde. Fatiha okumak icin fotoğraflara bakmaya ihtiyac duyulması, Hıristiyanlar'ın ettikleri ibadetin icine sinmesi icin bu eylemi mutlak surette hac, İsa ya da Meryem ikonaları ile eşleştirme ihtiyaclarını hatırlatıyor. Ama Allah var, Musluman dunya abdest aldırma makinesinden dijital Kur'an'a ve zikirmatik' e kadar bircok yeni icat ve arayışa yelken acarken, Hıristiyan dunyadan bu nevi haberler calınmıyor kulağımıza. Biz olsak, 'gunah cıkartan dijital hac' i, ya da 'tıkla, Korintiller cebine gelsin'i coktan dolaşıma sokmuş olurduk. Dini teknolojik 'arayuzler' ile yaşama işinde şaşırtıcı derecede hevesli cıktık.

'Aracılar' işinde zaten pek sıkıydık. İslam, Allah'a yakarmak ve affedilrnek icin 'aracılara' ihtiyac olmaelığını defaatle hatırlatan bir din olduğu halde. Aracıların bir iken ikiye, şimdi de uce Cıkmış olması gibi bir durum ile karşı karşıyayız bu turbe işinde. Yani mubarek bir zatın ismi anı1arak, şefaati istenerek dua etmek vardı (aracı!), mubarek zatın
cesedinin uzerine dikilen mezarlık ve turbe kompleksi, mubarek zatın isminin ve kimliğinin de onune gecti (aracı2) İnsanlar 'o muhterem kişi neden bu kadar muhterem olmuş'un bilgisine sahip olmayı dışlayarak taşın-turbenin somut varlığına doğru el acmanın muhim olduğuna inanır oldu. Şimdi ise o taş, beton turbe konseptinin aracılık işlevine 'fotoğrafı' da eklendi (aracı 3). İnternete gir, turbeyi tıkla.

Velilerden şefaat (ote dunya beklentileri icin yardım, manevi destek) beklenmesi, dini kaynakların bir kısmına gore hic de itibar edilebilir bir tutum değildir. Yine de turbe ziyaretlerinin batıl itikat ya da hurafe kapsamına alınmasından yana değilim. Bir şeyin belirli bir yaygınlık kazanması ve kulture donuşmesinde bir lahzada akla gelmeyecek pek cok dinamik vardır. Manevi donanımının yuksek olduğu konusunda belirli bir kanı uyandırmış kimselere saygıda kusur etmek, o kişileri hatırlamak ve hatıralarını yaşatmak 'kulturumuz'un bir parcasıdır. Zira hatıraları yaşatıldığı zaman sozleri ve davranışları da onemli olur; bir damar olarak toplumsal hayatta var olmaya devam eder. Ote yandan bu ziyaretler ve orada sergilenen tutumlar velev ki hurafe sayılacak olsunlar; bir insanın bir Allah dostunu Allah'ın da rızasını kazanmak icin ziyaret etmeye azmederek sarf ettiği caba Allah katında onem ve değer arz edebilir. İşin puf noktası orada yatıp yatmadığı bile belli olmayan bir velinin turbesi değildir de, şimdi Ramazan dolayısıyla hınca hınc dolu olan yerlerde ezilmeyi, itilmeyi, kakılmayı; o yere şehrin en uc noktasından otobuslerle gelmeyi goze almaktır diye duşunurum hep. Bir şeyi ibadete donuşturen niyet ve emektir cunku.

Tam da bu nedenle oturduğun yerden 'fatiha gonder' butonu tıklamayı, inanc ve maneviyatın kulturdeki izduşumlerini dahi teknolojinin sağladığı konfora uleştirme eğilimini buruk bir urkuntuyle karşılıyorum. Ah nerede o rengarenk caputlarıyla video kliplerimize ilham veren surreel ağaclar, adak calıları ... Duygusallığı icinde merak da ediyorum. Bu fatiha gonder.com'ların hac surumu de Cıkar mı? İnternetten hacca bağlanıp, 'ilk tavaf icin tıkla' butonuyla havaya girip, kendini 'yarım hacı' sıfatıyla adlandırmalar da kolaya biner mi? Bizim yerimize 'havaya giren' robotlar da icat edilir, robotuyla gomulrnek isteyen Muslumanlar fetva arayışına girer mi? Ah Douglas Adams neredesin?

Bu arada zekat ve fitrelerin internet uzerinden verilmesine de gıcığım.
Aktuel / Nihal Bengisu Karaca