Karakter Nedir?
Cocuklar kendilerine has kişilik ozellikleriyle dunyaya gelirler.Her cocuk farklı ozellikler taşır.Aynı ailede buyuyen kardeşler arasında bile kişilik ozellikleri acısından cok buyuk farklar olabilmektedir.Hatta tek yumurta ikizi olan kardeşler bile birbirlerinden farklı ozellikler gostermektedirler.
Sozluk anlamı olarak da kuramsal anlam olarak da aslında aynı şeyleri anlatan karakter:Bireylerin diğer bireylerle arasındaki butun farklılıkların butunudur diyebiliriz.Kişiyi diğerlerinden ayıran ne varsa, karakterinin ozellikleridir.Cabuk kızması ya da sakin olması,guler yuzluluğu ya da melankolik yapısı,ice donuk ya da dışa donuk olması gibi her turlu ozellik karakter başlığı altında toplanabilir.Karakter aslında kişilik,mizac ve huy kelimeleriyle eş anlamlı olarak da kullanılır ve hepsi aynı anlamı ifade eder:Kişiyi diğerlerinden ayıran butun ozelliklerin toplamı…

Karakter Oluşumu
Karakterin bir kişilik yapısı olduğunu biliyoruz ve bu yapı genel hatlarıyla daha doğmadan belirlenmiş haldedir.Sahip olduğumuz pek cok ozellik gibi kişilik ozelliklerimiz de genlerimiz yoluyla belirlenir.Bunun uzerine ilk cocukluk aşamalarında başka bazı ozellikler eklenir ve bireyin karakterinin onemli bir bolumu erken cocukluk donemi olan 6-7 yaşları civarında tamamlanmış olur.
Son yıllarda ozellikle eğitim anlamında cok kullanılan ‘7 cok gec ‘ sloganı bu acıdan cok onemlidir ve cok doğru bir anlamda kullanılmaktadır.Gercekten de bireyin hem kişilik hem de bilişsel ozelliklerinin % 80 ‘i 7 yaşından once tamamlanmış olmaktadır.Dolayısıyla bir cocuğa kazandırılacak ne varsa erken cocukluk olarak tanımlanan 0-6 yaşlar arasında değerlendirilmelidir.

Karakter Oluşumunda Etkenler
Genlerimiz yoluyla belirlenmiş olan karakterlerimiz en gec 6-7 yaşına kadar buyuk bir oranda şekillendikten sonra geri kalan ne varsa ailemiz ve cevremizden gorduklerimizle ,oğrendiklerimizle oluşuyor.
Ozellikle okul oncesi donemde en etkili faktor once aile,sonra okul olarak one cıkıyor.Bu donemler cocuklarda taklit eğiliminin dikkat cektiği donemlerdir. Cocuk ilerde kendisiyle ozdeşleştireceği pek cok davranış bicimini bu yaşlarda, başkalarını taklit ederek oğreniyor.Cocuk kendi davranışlarını ve bu davranışlara karşılık gelen tepkileri değerlendirerek,kişilik oluşumunda onemli adımlar atmaya başlıyor.Toplum icinde kim olduğunu,ondan kim olmasının beklendiğini,hangi davranışlarının kabul gorup hangilerinin reddedildiğini belirlemeye calışıyor.Bu aşamalar sırasında kendi toplumsal kabul değerleri ve beğenileri oluşuyor.Butun bu aşamalar aslında zincirleme olarak birbirini hem etkiliyor,hem de tetikliyor.Bir davranış bir diğerini getiriyor. Burada ailenin ve cocuğun icinde yaşadığı toplumun etkisi cok buyuk.Cocuğun kişiliğinde doğrudan onemli bir pay sahibi oluyorlar.Dolayısıyla sağlam karakterli bir cocuk istiyorsak sağlam temelleri olan toplumlar ve aileler olmak zorundayız.

Karakter Oluşumunda Ailenin Onemi
Cocuğun her turlu gelişimde en temel faktor ailedir.Ozellikle aileleri gozlemlediğimizde tipik bazı ortak tutumlar goruyoruz:
• Aşırı Koruyucu Aile Tipi: Anne babanın aşırı koruyucu ve kollayıcı olduğu bir aile icinde başkalarına bağımlı ve kendine guvensiz cocuklar yetişmektedir.
• Aşırı Hoşgoru ve Aşırı Ozen Gosterme: Her tur doğru ya da yanlış davranışında kayıtsız şartsız hoş goruyle cevap alan bir cocuk bencil olacak ve herkesin her ortamda dikkatini cekmeye,butun ilgiyi uzerinde toplamaya calışacaktır.
• Reddetme: Bazen bir cocuk ailesi tarafından bir takım sebeplerle reddedilir.Fiziksel ve psikolojik olarak ihtiyacları ya karşılanmaz ve gormezden gelinir ya da duşmanca davranışlarla karşılaşır.Gelecekte kendisi de her şeye ve herkese karşı duşmanca davranacak cocuklar bu tip ailelerde yetişmektedir.
• Baskı Altına Alma: Cocuğun her yaptığı,her soylediği surekli eleştirilerek cocuk uyarılır ve dışlanır.Boyle bir ailenin cocuğu isyankar bir yapıda ve aşağılık kompleksine sahip olarak yetişecektir.
• Cocuğun Her Dediğini Kabul Etme: Cocuğun mutlak egemenliğinin olduğu boyle bir aile yapısında yetişen cocuklar zamanla cevrelerindeki diğer insanlar uzerinde de ustunluk kurmaya calışırlar.
• Cocuklar Arasında Kıyas Ya da Ayrım Yapma: Maalesef bazı aileler cocuklar arasında tercih yapmakta ya da birbirleriyle kıyaslamaktadırlar. Bu tip bir davranış cocukta yetersizlik ve aşağılık duygularına yol acmaktadır.
• Hoşgoru ve Kabul Etme: Her şeyde olduğu gibi burada da abartıya kacmayan bir hoş goru ve cocuğu kabul etme,onu butun ozellikleriyle kabul etmek anlamına gelir.Yanlışlar elbette yine olabilir ama ailenin tutarlı ve anlayışlı tavırlar icinde olması doğru yonu belirlemede cok onemlidir.Kendine guvenen, yapıcı, olumlu,sosyal ilişkileri sorunsuz cocuklar bu tip ailelerde yetişirler.
Bu acılardan bakıldığında cocukların karakterlerinin oluşumunda temel belirleyicinin aile olduğu daha ney olarak gorulmektedir.

Karakter Oluşumunda Okulun Onemi
Okul aileden sonra en onemli eğitim yuvasıdır ve bir cocuk icin sosyal cevreye acılan ilk kapıdır.Dolayısıyla da cocuğun kişiliğini bicimlendiren onemli bir sosyal kurumdur.Burada da cocuk işbirliğini,kuralları ve kurallara uymayı, paylaşmayı,uretmeyi,hem bir birey olmayı,hem de bir birey olarak topluma ait olmayı oğrenerek, butun bunları kişiliğinde harmanlama becerisi geliştirecek ve kendi olmaya calışacaktır.
Gunumuzde eğitimin en onemli amacı,bireyi yetişkin rollerine hazırlamak ve kendisini yonetebilme becerilerini geliştirmesine yardımcı olmaktır. Bu da ancak cocuğa bağımsız duşunme becerisini kazandırmaktan gecer.

Okul donemi cocuklar acısından aynı zamanda bir gruplaşma cağıdır.Cocuk bir takım gruplara katılarak hem onların davranışlarını ve duşuncelerini benimser ya da reddeder,hem de kendi duşunce ve davranışlarını onların kabulune sunar.Toplumsal onay almaya calışır.Burada kabul goren her davranış cocuğun kişilik ozelliği olarak ve davranışları olarak netleşecektir.Okul donemleri cocuk icin arkadaşlık,paylaşmak, kimlik arayışları gibi pek cok farklı alanda olgunlaşmasını da sağlayan bir eğitim kurumu olduğundan onemli bir etkiye sahiptir.

Olumsuz Karakter Ozellikleri
Karakter aslında kişiliğimiz demektir ve insan kişiliği sadece iyi yonlerden oluşmaz.İnsan turunun ilk evrimleşmesinden bu yana genlerimize bile kodlanmış saldırganlık gibi bir durtumuz de var.Bu her canlı turunde var olan bir hayatta kalma ve yaşama tutunma icgudusunden kaynaklanır.Bu yonuyle doğaldır.Ancak uygarlıkla beraber artık bu saldırganlık durtumuzu torpulemeyi de oğrendik.Bazı ozelliklerimizi one cıkarıp bazı ozelliklerimiz bastırmak zaman icinde başarabildiğimiz bir eylem.
Bazen oncelikle aileden gelen genlerin etkisiyle ya da sonradan oluşabilen başka bazı faktorler sebebiyle bir cocuğun karakter ozellikleri cok olumlu olmayabilir. Orneğin ice donuk ya da dışa donuk saldırgan ozelliklere sahip olabilir. Kimi cocuk cok konuşkan,kimisi konuşmayı sevmeyen yapıda olabilir.
Yetiştiği aile ortamının da etkisiyle kendine guven sorunu yaşayan bir cocukla karşılaşmak da mumkun,ya da gozu kapalı her tur tehlikeye davetiye cıkaran bir kişilik ozelliği ile karşılaşmak da.Bunlar eğer doğuştan getirdiğimiz genetik ozelliklerin de etkisiyle huy dediğimiz bir bicimde yerleşmişse değiştirmek mumkun değildir.Zaten karakter dediğimiz şey kişinin ta kendisidir.
Bir atasozumuz der ki ‘İnsan 7’sinde neyse 70’inde de O’dur’.
Olabilecek olumsuz yonlerimizi toplumsal yaşamda bizi ve cevremizi rahatsız etmeyecek hale getirmek,sivri noktaları torpulemek mumkundur.Eğer bir cocuk hem kendisine hem de cevresine zararlı davranışlar sergiliyorsa,bunlar kişiliğiyle ozdeşleşmişse,o zaman ciddi olarak uyum ve davranış bozuklukları var demektir ve durum ayrı bir konu olarak incelenmelidir.O zaman buyuk bir olasılıkla bir uzman desteğine ihtiyac vardır ve gerekli onlemler ancak bu şekilde alınabilir.Ancak anne baba olarak bizden farklı duşunuyor diye,ya da farklı yapıda ozellikler sergiliyor diye cocuğumuzu değiştirmeye calışmak hic bir işe yaramayacağı gibi, cocuğumuzun bizden daha fazla uzaklaşmasına yol acabilir.

Oneriler
Cocuğun karakter oluşunda ilk ve en temel kurum olarak aile cok onemli ir etkiye sahip.Bu konuda İngiltere’de bir araştırma yapılmış ve ortaya cok ilginc sonuclar cıkmış: Yaklaşık olarak 3 ay suren bir anket calışması sonucunda 800 aileyle goruşulerek 1100 cocuk gozlemlenmiş.Butun bu araştırmanın ortaya koyduğu sonuca gore 6 yaş ve altı cocuklarda karakter oluşumunda en onemli olanın sevgi,ilgi ve birlikte oyun oynamak,paylaşımlarda bulunmak olduğu gorulmuş.Ustelik kaş catmanın,sert bakışın ve kotu sozun cocukların karakterlerinde ve zekalarında inanılmaz olumsuz etkilere yol actığı da anlaşılmış. Onerilen şey şu ki,cocukla iletişim kurulurken gulerek sağlanan goz teması cok onem taşıyor.
Gozlemlemeler sonucunda anne ve babası duzgun konuşan,sevgiyle buyuyen cocukların ruhsal ve fiziksel gelişimlerinin de sağlıklı olduğu goruluyor.Ozguvenli ve derslerinde başarılı cocuklar oluyorlar.Aynı şekilde cocukla olan tensel temasın,onu kucaklamanın ve opmenin cok olumlu etkileri var. Yine başka bazı araştırmalara gore,anne ve abasından eşit duzeyde ilgi ve sevgi goren cocukların daha sağlıklı ve olumlu karakter yapılarına sahip oldukları anlaşılmış.Orneğin 6 yaş ve oncesinde fiziksel şiddete uğrayan ve korkuyla buyuyen cocukların genclik yıllarından itibaren topluma uyum sorunları yaşadıkları gorulmuş.
Butun bunlar aslında cocuğun karakterinde cok onemli izler bırakıyor ve bu izlerin ne kadar erken yaşta konulduğu da buradan anlaşılıyor.
Gorulen o ki sadece ve tek başına sevgi bile pek cok olumsuzluğun onune gecebilecek gucte. Karşılıksız,kayıtsız şartsız sevmek ve sevgimizi herhangi bir koşula bağlamamak cok onemli.Bir de unutmamak gerekir ki ‘Armut dibine duşermiş.’ Eskiler cok doğru soylemişler ve aslında onlar konunun ozunu cok onceden beri biliyorlarmış.Biz nasılsak ve cocuğumuza nasıl davranıyorsak o şekilde ve o yapıda cocuklarımız olur.Bu da once kendimize ve davranışlarımıza dikkat edeceğiz demektir.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]