İnmemiş testis nedir?
Testis (yumurtalar) bebek anne karnında iken gelişmeye başlar ve hem gelişirken hemde aşağı doğru hareket eder. Anne karnında 7. ayın sonunda karın icerisinden kasık kanalına gecer, 7-8. aylarda kasık kanalında ilerlemeye devam eder ve genelde 9. ayın sonunda kasık kanalındaki gocunu de tamamlayarak skrotuma (testislerin bulunduğu torba) inerler. Testislerin inişi doğumdan sonra ilk 3 ay icinde de devam eder. Testislerin inişinde mekanik, hormonal ya da kendisinden kaynaklanan herhangi bir sebeple duraklama olursa testis goc yolu uzerinde bir noktada takılı kalır ve inmemiş testis meydana gelir.
Hangi bebeklerde gorulur?
Testis gocunu 9 ayda tamamladığından erken doğan bebeklerde gorulme sıklığı da doğal olarak yuksektir. Prematurelerde bu oran %30 olarak bildirilmiş iken, zamanında doğanlarda %2-3 olarak bildirilmiştir. Ama bebeklerin takip edilmesi sonrasında 1 yaşında bu oranın % 0,8 olarak bildirilmiş olması testisin doğumdan sonra da gocune devam ettiğini duşunmuştur.
Tek taraflı inmemiş testis % 60 sağ taraftadır, %30 sol tarafta, %10 ise iki taraflı olur.
Neden aşağı inmez?
Testisin gocu sırasında yol gosterici olarak kabul edilen gubenakulum denilen yapının tam gelişmemesi veya bu yapının gelişmiş olması ama skrotum (torba) yerine başka yere bağlı olması ile de testis torbaya ulaşamadığı duşunulmektedir. Testislerin neden aşağı inmediği konusunda tam bir fikir birlikteliği olmasa da hormonal nedenlerden de kaynaklandığı duşunulmektedir.
Testisin inmediği nasıl anlaşılır?
Yumurtaların elle muayene edilmesinde torbada olmaması ile anlaşılabilir. İdeal bir muayene icin odanın sıcak olması, cocuğa nazik davranılması, ayakların capraz yapılarak karına doğru cekik olması (kurbağa pozisyonu) ve kasık kanalı sıvazlanarak testis bulunulmaya calışılmalıdır. Bazen sıcak suya oturtmak da faydalı olaaktır.
Ne gibi testler yapılır?
Genelde elle muayene yeterli olmaktadır. Bazen testis ele gelmez, bu durumda ultrasonografiden yardım alınabilir. Testisin varlığını ve yerleşim yeri %80 oranında doğru olarak belirlenebilir, ancak ultrasonu yapan kişinin tecrubesi cok onemlidir. USG de saptanamaması durumunda Manyetik Rezonans Goruntuleme (MR) uygulanabilir. Bu yontem % 100 e yakın bilgi verir. Hormon calışmaları yapılabilir ama bu sadece testisin varlığı hakkında bilgi verir, yeri ve yapısı hakkında fikir sahibi olamayız. Ele gelmeyen inmemiş testis vakalarında en guvenilir yontem laparoskopidir. Laparoskopik incelemede testisin varlığı, yeri, boyutu ve yapısı hakkında fikir sahibi olunabilir, aynı seansta testisin skrotuma indirilmesi işlemi de yapılabilir.
Testis torbada değilse (ele gelmiyorsa) nerededir?
Testisin anne karnında iken bobreğin olduğu bolgede gelişmeye başladığını ve aşağı doğru goc ettiğini goz onune alırsak, testis bobrek alt kısmında olabildiği gibi kasık kanalında veya kasık kanalının hemen dış ağzında bulunabilir.
Bunun dışında testis aşağı inmiş ama doğumdan hemen once veya doğumdan hemen sonra kendi etrafında donmesi sonucu (torsiyon) damarları etkilenmiş ve testisler erimiş (atrofi) olabilir, bu vakalarda da ele gelen testis yoktur.
Testis bazen torbada bazen de torbada olmuyorsa bunun adı utangac (retraktil) testistir. Muayene esnasında kolayca torbaya getirilir ve bir sure torbada kalır. Buna bezer şekilde torbaya zorda olsa getirilebilen testis torbada kalmıyor ve hemen yukarı kacıyorsa buna da gliding (kayan testis) denir.
Testis normal gocu esnasında farklı bir rotaya doğru yonelmişse buna da ektopik testis denilir. Testis torba dışında penis kokune doğru, torbanın dış kenarına bacağa doğru, perine de (makata yakın) olabilir ama en sık formunda kanaldan cıkmış buna karşın torbanın ust kısmına yerleşmiştir ve hicbir şekilde torbanın alt kısmına kadar getirilemez.
İnmemiş testis tedavi edilmezse ne olur?
İnfertilite (kısırlık): Ozellikle 2 yaşını gecirmiş olmasına rağmen tedavi edilmemiş hastalarda daha fazla onem arz etmektedir. Cunku testisteki değişiklikler 6. aydan sonra başlar ancak onemli değişiklikler 1. yaştan sonra meydana gelir, 2 yaşından sonra bu değişiklikler artık geri donuşumsuz bir hale gelmektedir. Cocuk sahibi olma olasılığı normal populasyonda %85 olarak bulunmuşken, zamanında ameliyat olmuş tek taraflı inmemiş testislerde bu oran %84, zamanında tedavi edilmiş iki taraflı inmemiş testisli olgularda %53 olarak bildirilmiştir. Buna karşın tedavi edilmeyen 2 taraflı testislerde cocuk sahibi olma şansı % 0 lere yakındır.
Malignite (Kanser olma riski): İnmemiş testislerde kanser gorulme oranı %1’dir. Sebebi anne karnında bulunduğu zamandan beri tesisin yuksek ısı ve basınca maruz kalmasıdır. Tek taraflı hastalarda 15 kez, iki taraflı olgularda ise 33 kat daha fazladır. Ameliyatla testisin indirilmesi kanser riskini azalmadığı ama buna rağmen tanının erken donemde konmasında yardımcı olduğu bilinmektedir.
Kasık Fıtığı: İnmemiş testislerle beraber % 80 oranında kasık fıtığı bulunur. Fıtığa bağlı sorunlar ortaya cıkar.
Testis Torsiyonu: İnmemiş testislerde testisin etrafında donerek kan dolaşımının bozulması oranı normal testislere gore daha yuksektir.
Travma Riski: Kasık kanalında testis fiziksel travmaya daha acıktır, daha kolay ezilebilir. Torbada serbest hareket edebildiğinden travmadan daha kolay kurtulur.
Psikolojik Etkiler: Testis yokluğunun psikolojik etkilerinden korunmak icin.
İnmemiş testisin tedavisinde hormon verilirse duzelir mi?
Gercek inmemiş testiste hormon tedavisinin yeri yoktur. Ancak retraktil testislerde ve torbaya yakın yerleşimli testislerde bazı merkezlerde kullanılmaktadır. Bu amacla HCG ve LHRH gibi hormonlar kullanılmış, uzun donemde etkinliğinin cok yuksek olmadığı gorulduğunden terkedilmiştir. Ayrıca HCG’ ye bağlı bazı yan etkiler bulunmaktadır. Kemiklerde buyume plaklarının erken kapanması, kıllanma artışı, testis ve penis boyutunda gecici buyume ve cocukta huzursuzluk bu yan etkilerin en bilinenleridir. Hormon tedavisi alan hastalarda plasebo ile karşılaştırıldığında anlamlı bir fark gozlenmemiştir.
İnmemiş testisin ameliyatı ne zaman yapılmalıdır?
İnmemiş testis saptanması durumunda cerrahi olarak testis skrotuma yerleştirilmelidir. Bu işle icin ideal yaş aralığı 6-18 aydır. 2 yaşından sona inmemiş testisli olgularda, testisi oluşturan hucrelerin etkilendiği ve kayba uğradığı bilinmektedir.
Operasyon sonrası nelerle karşılaşacağız?
Genelde gunubirlik operasyon olarak yapılmaktadır. Operasyondan 2-3 saat sonra cocuklar taburcu edilir. Ama az oranda olsa da ameliyat yerinde iltihap, kanama, hematom olabilir. Testis, testisin sinir ve damarları, sperm taşıyan kanal hasar gorebilir.

[h=2]Muğla Cocuk Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]