Son zamanlarda ozellikle tek cocuklu ailelerin evlerinde hayvan beslediklerini gozlemliyoruz. Bu, gerek anne babanın isteğiyle,gerekse cocukların isteğiyle olsun son derece olumlu bir takım sonuclara yol acıyor.Ancak bir ev ortamında ve cocukla beraber bir başka canlının yaşıyor olması hayvan beslemeyi cok isteseler dahi anne babaların kafasını karıştırabiliyor.
Gercekte durum nedir ya da ne olmalıdır diye duşunen anne babaların kafalarındaki kuşkuları ve varsa endişelerini dağıtmak amacıyla konuyu netleştirmekte fayda var.
Cocuklar,hepimizin bildiği gibi doğuştan getirdikleri bir ozellik olarak hayvanlara karşı zaten cok ilgilidirler. Kendilerinden kucuk canlılara,varlıklara ve ozellikle de hayvanlara karşı inanılmaz bir şefkat ve ilgi gosterirler. Hayvanlar da ilginc bir bicimde cocuklara karşı son derece yumuşak başlıdırlar ve canları yansa dahi cocukları incitmezler.
Eğer evdeki temizlik kurallarını duzenleyebiliyorsanız ve ozellikle cocuğun başka bir kardeşi de yoksa biz hayvan beslenmesi olayına sıcak bakıyoruz.Oncelikle cocuğun yalnızlığına ortak olacak,onunla oynayacak ve zaman gecirecek bir başka canlı olması evde cok olumlu bir hava yaratacaktır.Bunun yanında bir hayvanın sorumluluğunu taşımak,bakımıyla ve temizliğiyle uğraşmak,başka bir canlının ne hissettiğiyle ilgilenmek cocukta empati duygusunun gelişimini sağlamak gibi cok onemli başka bazı sonuclar da getirecektir.Butun bunlar bizim zaten cocuklara kazandırmak istediğimiz davranış bicimleri olduğundan evde hayvan beslemenin ve sorumluluğu cocuğa vermenin son derece olumlu katkıları olduğunun bilinmesini isteriz.

• Evcil hayvanlarla birlikte buyuyen bebeklerde davranışsal acıdan farklılık olabilir mi?

İlk bakışta dikkati ceken ayırıcı farklılıklar yoktur ancak hayvan besleyen bir cocukla evde hayvan beslememiş cocuk arasında sevecen tutumlar acısından farklılıklar vardır.
Hayvan sevgisi tatmış bir cocuk cevresiyle daha ilgilidir.Kıpırdayan,hareket eden her şeye karşı daha duyarlı davranır.Ozellikle kucuk yaşlardan itibaren hayatında bir başka canlıya yer vermiş cocuklar,daha ılımlı ve şefkatli davranmaktadırlar.Ozellikle hayvanla iletişim kurmayı oğrenmiş cocuklar diğer canlılara karşı da cok daha dikkatli davranışlar sergilerler ve bir cok kişinin dikkat etmediği ayrıntıları fark edebilirler.
Hayvan besleyen cocukların davranış olarak daha sakin,uyumlu,olumlu ve işbirliğine acık davranışlar sergilediği gozlemlenmektedir.

• Evde beslenen hayvanların cocukların psikolojik gelişimlerine katkıları neler olabilir?

Elbette bir hayvan beslemek cocukların psikolojisinde son derece olumlu etkiler yapar. Oncelikle cocuğun sosyalleşmesini sağlar ve bir başka canlıyla ilişki kurabilmeyi oğretir. En geniş anlamıyla cocuk empati kurma duygusunu bir hayvan besleyerek kolaylıkla kazanabilir.Cocuk gorur ki,eğer hayvanın canını yakarsa hayvan da onun canını yakabilir. Kedisi varsa tırmalayabilir,kopek dişlerini gosterebilir ve onu korkutabilir,bir kuş gagalayarak tepkisini belli edebilir.İnsanlar arası ilişkilerde oğrenmesi zaman alacak bir cok duyguyu sadece hayvan beslemesini sağlayarak bir cocuğa kazandırmak mumkundur. Cocuk bu yolla başka bir varlığa,onun ihtiyaclarına saygı gostermeyi de oğrenir. Dolayısıyla bir cocuk icin sabırlı olmayı,beklemeyi, isteklerini ertelemeyi oğreneceği en sağlıklı yol olarak hayvan beslemesi onerilebilir.Bu aynı zamanda cocuğun sakinleşmesini ve olaylara karşı daha ılımlı ve olumlu tepkiler vermesini de sağlayacaktır.

• Cocuklara hayvanları gezdirme ve mamasını verme gibi işler verilerek sorumluluk sahibi olmaları sağlanabilir mi?

Cocuklar genellikle kucuk yaşlardayken bize angarya olarak gelebilecek pek cok işi severek yapabilirler. Orneğin sofraya tabakları koymak,peceteleri getirmek ya da bazı eşyaları yerlerine koymak gibi bazı işleri buyuk bir istek ve hevesle yaparlar.Bir anlamda işe yaradıklarını duşunurler ve bundan dolayı muthiş bir haz alırlar.Cocuklar bu acıdan ozellikle desteklenmelidir.Hele bir de severek, isteyerek,benimseyerek alınan bir hayvan varsa cocuk, o canlının ihtiyaclarını da buyuk bir hevesle karşılamayı kabul edecektir.
Hatta bu işler ozellikle cocuğa verilmelidir.Bu şekilde bir sorumluluk almak cocukta duygusal tutarlılık oluşmasını da sağlar.Severek aldığı bir canlının ihtiyaclarını karşılaması sağlandığında,bunun kendi gorevi olduğu bilinci oluşturulduğunda cocuğun aldığı hayvana duyarsız davranmasının da onune gecilir.Cocuk başka bir canlıya karşı sorumlu olmanın verdiği duyguyla kendisinin onemli olduğunu duşunur,kendisine olan saygısı ve ozguveni ciddi olarak artar.
Bu sorumluklar verilmediği taktirde,bir sure sonra cocuk ‘ben artık bunu istemiyorum, sıkıldım.’ diyebilir ve onun yerine başka bir hayvan alınmasını isteyebilir.Maalesef bazı ailelerde durum tam olarak budur.Cocuğun istediği hayvan eve alınır ve hayvanın ihtiyacları evdeki diğer bireyler tarafından giderilmeye başlanır.Sonucta gelinen noktada hayvan artık ya evde istenmez ya da cocuk hayvanın bakımıyla ilgili asla bir sorumluluk almaz.Dolayısıyla da bin bir hevesle alınan hayvanın cocuğa vereceği fala bir duygu bulunmaz.
Bilindiği gibi sevgi emektir ve emek verdiğimiz şeyleri severiz.Bu cocuklar icin de boyledir.Dolaysıyla bir hayvanın sorumluluklarını alabilen bir cocuk kendi hayatıyla ilgili konularda sorumluluk almanın adımları atmaktadır.Bu anlamda bu tip gorevleri mutlaka cocuğun yapması sağlanmalıdır.

• Evcil hayvanların ozellikle kardeşi olmayan cocuklar uzerinde ne gibi yararları olabilir?

Hayvan sevgisi bilinen bir cok sevgiden farklıdır.Karşılıksız sevmeyi,vermeyi ve paylaşmayı oğrettiği bilinir. Ozellikle cocuk sahibi olamamış ailelerde hayvan beslemek bir cok olumsuzluğu ortadan kaldırabilmektedir. Ustelik bu ailelerin sahip oldukları hayvana en az cocukları kadar sevgi gosterdikleri gorulmektedir.Hal boyleyken tek cocuk olarak buyuyen bir cocuğun kardeşleriyle buyuyen cocuklara oranla paylaşmayı daha gec oğrendiği dikkat cekmektedir.Tek cocuk olmanın avantajlı tarafları yanında olumsuz yonleri de vardır.Bu acıdan kardeşi olmayan bir cocuğun ozellikle kardeş istediği donemler vardır ki aileler bu donemleri mutlaka yaşamışlardır.İşte bu tur donemlerde cocuğun da isteğiyle eve alınacak bir hayvan cocuktaki kardeş isteğini frenleyecek ve dikkatini artık kendisinin sorumlu olduğu canlıya yoneltmesini sağlayacaktır.Onu tanımaya calışacak,isteklerini anlamak icin caba gosterecek ve ihtiyaclarını gidermek icin uğraşacaktır.Burada ilginc bir başka durum gorulmektedir ,tek cocuklar hayvan beslemeye başladıklarında daha cok sosyalleşmekte ve başka cocuklarla ya da bireylerle daha kolay ilişki kurabilmektedirler.En azından artık başkalarına anlatacağı ve onlarla iletişime gecmesini sağlayacak kendisine ait bir canlıya sahiptir ve bu bakımdan her tur bilgi ve duşunce alış verişine acıktır.
Evde hayvan beslemek tek cocuklarda da empati duygusu,paylaşımda bulunma ve toplumsallaşma gibi pek cok duygunun ve kavramın gelişiminde ciddi olarak faydalıdır.

• Evcil hayvanların engelli cocuklar uzerindeki yararları nelerdir?

Engelli cocuk bilindiği gibi engelleri olan cocuk demektir.Engeller zihinsel,bedensel ya da her ikisi birden olabilir.Engelli bir cocuk da diğer her cocuk gibi ozellikle toplumsal bir birey olarak ilgi ve sevgi gorme ihtiyacı icindedir.Hatta bazı acılardan diğerlerinden daha fazla bu duygulara ihtiyac duymaktadır.
Yapılan araştırmaların sonuclarına gore hemen hemen her tur engele sahip cocuklarda ve ozellikle zihinsel engelli cocuklarda hayvan beslemenin ciddi yararlar sağladığı ortaya konmuş durumda.Cocuklar hem fiziksel hem psikolojik hem de zihinsel olarak rahatlayarak,dokunma ve paylaşma duygusunun sağladığı bir cok hormonun etkisiyle son derece sakin,cevreyle ve kendisiyle uyumlu ilişkiler kurabilen kişilikler geliştirebilmektedir. Kedi,kopek gibi dokunarak sevebileceği hayvanlarla beraber olmak cocuk icin tam bir terapi olmakta ve bu cocuklarda kendini kontrol,empati,ilişki kurma,kendini ifade etme gibi duygularda cok onemli gelişmeler kaydedilmektedir.
Hayvanların canları ozellikle ve ısrarla acıtılmadıkca saldırganlaşmadıkları bilinir. Hayvanlar buyulu bir bicimde cocuklarla cok kolay ilişki kurarlar.Kabullenici ve uyumlu davranırlar.Kendilerini sevdirirler. Yargılamazlar,eleştirmezler ve bazı davranışları zorla değiştirmeye calışmazlar.Bu nitelikleri goz onunde bulundurulduğunda hayvanlar cocuklar icin biz yetişkinlerin ve uzmanların verebileceklerinden daha fazlasına sahiptirler.

• Cocukların hayvanlardan zarar gormelerini onlemek, birbirlerini kıskanmamalarını ve dostca gecinmelerini sağlamak icin nasıl davranılmalıdır?

Hayvanlar evdeki bireyleri ve ozellikle cocukları kıskanabilir.Kedi kopek gibi hayvanlar biraz daha saldırganlaşmaya eğimlidirler.Kucuk yaşlardaki cocuklarla hayvanların ilişkisini dikkatle gozlemlemek gerekir.Cunku hayvanlar da ilgi isterler ve ilginin başka birine yoneldiğini fark ederlerse ona karşı hırcınlaşabilir ve saldırgan davranabilirler.Eğer cocuk da hayvana karşı sert davranırsa cocuğun hayvan tarafından ısırılma ya da darbe alma tehlikesi bulunmaktadır. O nedenle hayvanın cocuğa alışması surecinde evdeki bireylerin camaşırları koklatılmalı ve ailedeki yetişkinlerin gozlemleri altında birlikte olmalarına calışılmalıdır.Yatak odasına hayvanın sokulmasına en azından cocuk buyuyene kadar izin verilmemelidir.
Ustelik zarar verme davranışı her iki taraftan gelebilir.Cocuk da hayvanın canını acıtabilir ve bu tehlikeli sonuclara yol acabilir.O nedenle cocuklar iki yaşına gelmeden evde kedi,kopek turu hayvan beslenmemesini ama evde daha onceden hayvan varsa da mutlaka kontrol altında olmasını oneriyoruz.Bunu sağlamanın yolu ailedeki yetişkinlerin bu konuda bilincli olmalarıyla sağlanabilir.Cunku kıskanclık da diğer duygular gibi doğal bir duygudur ve bunun onune gecmek her zaman mumkun olmayabilir.

• Evcil hayvanın hastalığı ya da olumu karşısında cocukla nasıl iletişim kurulmalıdır?

Evde hayvan beslemenin bir cocuğa katacağı en onemli değerlerden biri budur.Cok istenmeyen,korkulan ama doğanın doğal dongulerinden olan yaşam ve olum duygularını dolayısıyla yas duygusunu verir.Hayatının daha sonraki evrelerinde cocuğun karşılaşabileceği aile bireylerinin kaybına karşı daha donanımlı olmasını sağlar. Sozle ifade edemeyeceğimiz olum duygusunu tanımasına,sevilen bir varlığın hayatının sonlanmasına dair yaşayabileceği uzuntuleri anlamasına imkan tanır.
Eğer cocuğun sahip olduğu evcil hayvanı olduyse yapılacak en yanlış hareket,bu olayı geciştirmek ve durumu hafife almaktır.’Aman boşver,yenisini alırız’ gibi sozler cocuğu daha cok yaralamaktan başka bir işe yaramaz. Uzuntusunu daha cok artırmanın dışında aile bireyleriyle bağlarını koparmasına yol acabilir.Oysa bu tur kayıplar cocuk icin bizim yakınlarımızı kaybetmemiz kadar onemli ve uzucudur.Dolayısıyla ona yas suresi tanımak, anlayışla karşılamak,uzuntusunu paylaşmaya calışmak gerekir.Uzuntusunu hafifletir duşuncesiyle hemen yeni bir hayvan arayışına girmek de cocuğun acısına saygısızlık olur.Onun istediği zaman da onun istediği bir hayvan secmek en doğrusudur.Kaybın hemen arkasından bu turde teklifler yapılmamalı ve yas tutması icin zaman tanınmalıdır.
Cocuk yaşadığı uzuntuyle ilgili olarak konuşmak istediği her sefer sabırla dinlemek ve aynı uzuntuyu paylaştığınızı belirtmek onemlidir.Zamanla bu donemi atlatacaktır ama olum konusunda bir fikir sahibi olarak hayatın en onemli donemlerinden birine tanıklık etmiş olmanın verdiği olgunlaşmayı kazanacaktır.Butun mesele bu donemde cocuğa karşı anlayışlı ve sevecen olabilmektir.


[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]