Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), cocuklarda en sık gorulen psikiyatrik durumlardan biridir. Etiyoloji, klinik, tedavi ve seyir hakkındaki bilimsel bilgilerin araştırmalarla artması, DEHB’nin klinikte izlemini yıllar icinde değişmiştir. DEHB’nin son yıllarda yaşam boyu bir durum olarak kabul edilmesine ve değerlendirme, tedavi ve idame icin uluslararası protokoller olmasına rağmen hala bircok genc, yetişkin hayata tanı konmamış DEHB ile başlamaktadır. Bu da cocukluk cağında tanının gozden kacırıldığı ya da yanlış tanı konulduğunu gostermektedir. Aynı zamanda bu genclerin, yaşadıkları belirtiler ve ilişkili sorunları icin en uygun tedaviyi almadıkları anlamına da gelmektedir. Bircoğu sahip oldukları potansiyele ulaşamamakta, bazıları da bu yuzden belirsiz bir geleceğe doğru ilerlemektedir. İyi haber, DEHB icin geliştirilmiş olan mudahalelerin tedavi etkinliklerinin geniş olması ve DEHB’ye her yaşta mudahale edilebilmesidir. Ancak DEHB’si olan cocukların psikolojik olarak sağlıklı ve yaşam kalitesi yuksek, kendine guvenli bireyler olarak yetişkinliğe erişmelerini istiyorsak, mumkun olduğunca erken teşhis ve mudahale edilmelidir.
Bazı bireylerde yaşla birlikte belirtiler azalır (en sık hiperaktivite ve durtusellik belirtileri), bazı bireylerde ise belirtiler ısrarcıdır ve yetişkin donemde belirtilere bağlı bozulmalar gorulur. DEHB’nin gorulme sıklığı cocuklarda %5, yetişkinlerde %2.5 olarak saptanmıştır. Cocukluk cağında kızlara oranla 4 kat daha fazla erkek DEHB tanısı alırken, yetişkinlikte kadınların tanı alma oranları erkeklerle hemen hemen aynıdır. Bu durum, erkek cocuklarının kızlara oranla daha fazla hiperaktivite gostermesi ve boylece fark edilme ve değerlendirmeye yonlendirilme olasılıklarının daha yuksek olmasından kaynaklanıyor olabilir.
Cocuklarda okul oncesi donemde var olan ancak bir şekilde idare edilen bazı sorunlar bu donemde gun yuzune cıkabiliyor. Bunlardan birincisi oğrenmeyle ilişkili problemler; ozellikle dikkat, derse adaptasyon, konsantrasyon ve oğrenme ile ilgili sorunlar cocukların akademik başarısını olumsuz yonde etkileyebilir. Sınıf icerisinde oturmakta, sınıf kurallarına uyumda sorun yaşama ile kendini gosteren hiperaktivite ve durtusel davranışlar ise davranış bozukluğu ile kendini gosterebilir. Bu tarz davranış ve sorunlar sadece cocuğun akademik yonden olumsuz etkilenmesine yol acmaz, bunun yanında arkadaşları tarafından dışlanmasına ve etiketlenmesine ve bu etki yoluyla ozguven sorunları ve depresyona neden olabilir.
Bu cocuklarda gorulen belirtiler; dikkat eksikliği, derse odaklanma ve dikkatin surdurulmesinde problem, unutkanlık, eşya kaybetme, dış uyaranlarla (gurultu, kalabalık gibi) dikkatin cabuk dağılması, kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi gorunme, dikkatsiz hatalar yapma, ders sırasında konuşma, sınıfta oturmakta gucluk cekme, surekli yerinden kalkma isteği, sonucunu duşunmeden yapılan hareketler, sabırsızlık ve lafa dalma olarak sıralanabilir.
DEHB tanısı alan bir cocukta bu belirtilerin hepsinin bir arada bulunmayabileceğini, “Bu hastalık icin alt tipler tanımlanmıştır. Birinci grupta ‘sadece dikkat eksikliği’ gorulmektedir. Bu cocuklar sessiz ve sakin oldukları icin genellikle okuldan hic şikÂyet gelmez. Ancak dalgın olduklarından okuldan akademik bir kazanc sağlayamazlar ve genellikle hiperaktif olan gruba gore daha gec tanı alırlar. İkinci grup ‘hiperaktivitesi olan ancak dikkatte bozulma gorulmeyen grup’tur. Ucuncusu ise ‘hem dikkat eksikliği hem de hiperaktivitenin bir arada gorulduğu mixt tip cocukların oluşturduğu gruptur. Tanı icin, DEHB ile ilişkili davranış ve zorlukların kişinin işlevselliğini onemli olcude etkiliyor olması gerekir.
Oncelikle bir cocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanı tarafından mutlaka cocuk ve gencin DEHB olup olmadığı belirlenmelidir. Tedavi cocuğu hayati risk taşıyabilecek kazalardan koruyabilmek, gercek akademik performansını ortaya koyma şansını sunmak, aşırı hareketlilik ve durtuselliğinin kontrol altına alınması, tedavi edilmediğinde oluşabilecek riskli durumlardan korumak icin gereklidir.

[h=2]Ankara Cocuk Psikolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]