Davranış; organizmanın bir durum karşısında bilişsel, psikomotor ve duyuşsal alanda gosterdiği tepkidir.
Davranış problemi ise, organizmanın farklı durumlar karşısında sosyal yaşamını etkileyecek boyutta gosterdiği olumsuz davranışlardır. Bu tanımdan da anlaşılacağı uzere, bir davranışın problem olarak kabul edilebilmesi icin sosyal yaşamını etkileyecek boyuta gelmiş olması gerekmektedir.
Cocuklarda en sık karşılaşılan davranış problemlerinden birisi yalan soylemektir. “Yalan” ceşitli nedenlere bağlı olarak doğrunun soylenmemesi veya saptırılması halidir. Yalan soyleme davranışı 3-5 yaş grubu cocuklar icin normal kabul edilebilir. Cunku, 3-5 yaş grubu cocuklar gercek ile gercek olmayanı tam ayırt edemezler, hayal dunyaları cok geniştir. Yani, olumsuz gibi gorduğumuz bazı davranışlar cocukların gelişim evrelerinin birer parcası olabilirler. Cocuklar başlarına gelmeyen bir olayı kurgulayıp anlatabilir, hatta gercekte sahip olmadığı hayali bir arkadaş edinebilirler. Cunku hayal dunyasını oyunla zenginleştirmiştir. Ancak, 5 yaş sonrasında cocuğun sıklıkla yalan soylediği gozlemleniyorsa, bunu sorun olarak gormeye başlayabiliriz.
Peki, “yalan soyleme” davranış problemine donuşmuş ise kok nedenleri ne olabilir?
Cocuk korktuğu icin yalan soyleyebilir, cunku korku yalanı doğurur. Cocuk doğruyu soylediğinde bir kac kez cezalandırıldıysa, benzer konulardan kacınmak icin yalan soyleyebilir.
Bir diğer neden ise, yalanın oğrenilmiş bir davranış olması durumudur. Ebeveynlerin birbirlerine yalan soylediğini goren cocuk bu davranışı oğrenir. Orneğin; annenin komşusuna, babanın patronuna yalan soylediğini gozlemleyen cocuk bunu icselleştirip kendi yaşantısında bir davranış olarak sergileyebilir.
Yalan soyleme davranışının en onemli kok nedeni ise; ozguven eksikliğidir. Cevrelerindeki insanlardan bekledikleri takdiri goremeyen, kendilerini hep olumsuz bir bakış acısıyla değerlendiren cocuklar ozguven eksikliği yaşarlar. Dikkat cekmek icin hic yaşamadıkları bir hayatı tasvir edebilir, olduklarından farklı gorunerek takdir goreceklerine inanabilirler. Bu durum onları mevcut yaşantılarından uzaklaştırır. Bazı cocuklar ise, bilincli olarak soyledikleri yalanlarla toplumda fark edilmeyi amaclar.
Yalan soylemeyi alışkanlık haline getiren cocukların oncelikle neden yalan soylediği tespit edilmeli ve uygun cozumlerle hareket edilmelidir.
Yukarıda sozu edilen kok nedenler sonucu oluşan yalan soyleme davranışı, problem bir davranış haline donuşmuş olarak kabul edilir. Cocuğun yakın cevresinin yanlış bir tutum sergilemesi yalan soyleme davranışını pekiştirebilir.
Yaş ozelliğinden kaynaklanan hayali bir oyun oynama durumu var ise, cocuğu hayal dunyasına surukleyici sorular sormadan sadece dinlemekte yarar vardır. Aynı zamanda cocuğa, yalan soylediğini anladığınızı fark ettirerek bu davranışının sizi hayal kırıklığına uğrattığını soyleyebilirsiniz. Onun sozlerine inanmak istediğinizi dile getirirseniz, sizi incitmemek icin davranışını tekrarlamaktan vazgecebilir. Aşırı tepkiler vererek cocuğu 'yalancı' kelimesiyle etiketlemekten kacının. Yalan soylemeye itecek korku veren baskı yada şiddete başvurmayın. Yukarıda da belirttiğim gibi, korku cocuğun yalan soylemesine neden olabilir. Cocuklar ailelerinin ve yakın cevresinin aynasıdır, olumlu ornek olmaya ozen gosterilmesi gerekir. Hatasından utanmaması icin ona ozguven aşılayıcı konuşmalar yapabilir ve yaşına uygun sorumluluklar verebilirsiniz. Bir işi başardığı duygusu cocuğun ozguvenini arttırır. Her fırsatta ona guvendiğinizi ve ne olursa olsun sevdiğinizi dile getirmeyi lutfen ihmal etmeyin.

[h=2]İstanbul Pedagog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]