Cocuklarda ateş ve tedavisiCocuk hekimlerine en sık başvuru nedenini ateş oluşturmaktadır. Cocuk muayeneleri ve acil servis başvurularının %10 ile %20 sinde esas yakınma nedeni ateştir.

Vucut ısısında yukselme olarak tanımlanan ateş beyinde(hipotalamus)ki bir bolge tarafından kontrol edilmektedir.Vucut ısısı gun icerisinde değişim gosterirsede, hipotalamus vucut ısısını oldukca dar bir aralıkta tutmaya calışmaktadır.Karaciğer ve kaslarda oluşan ısının duzenlenmesi yine aynı bolge tarafından kontrol edilmekte ve vucuttan ısı kaybını sağlayan deri ve akciğerler aynı mekanizma ile duzenlenmektedir.


Vucut ısısında yukselme olarak tanımlanan ateş 3 değişik mekanizma ile ortaya cıkmaktadır.Enfeksiyon,malignensi ve kollagen vaskuler hastalıklarda santral sinir sistemindeki hipotalamik bolgedeki ateş merkezinde ısı yukselmesi olmaktadır.Bu tip ateşlerde ateş duşuruculer ve cevre ısısının duzeltilmesi ile ateş duşurulebilmektedir.İkinci tip ateşte orneğin salisilat zehirlenmesi,hipertroidizm ve cevre ısısının arttığı durumlarda ısı kaybından fazla ısı oluşması soz konuşudur .Ucuncu tip ateş'de ısı kaybında sorun vardır. Bu duruma ornek olarak sıcak carpması,bazı deri hastalıkları ve zehirlenmeler verilebilir.Ateş duşuruculer ikinci ve ucuncu tip ateşlerde etkili değildir.


Ateşin ortaya cıkması oldukca karışık bir mekanizma ile oluşmaktadır.Eksojen pirojenler (Bakteri,virus,mantar enfeksiyonları ve bazı ilaclar)fagositik hucreleri uyarmakta ve endojen pirojenlerin salınımına yol acmaktadır.Bu maddeler prostaglandin E2 uyarmakta ve prostaglandin E2'nin hipotalamusu uyarması sonucunda ateş ortaya cıkmaktadır. Ozette ateş oluşum mekanizması son derecede karışık bir sistemdir.Burada kısaltılarak verilmeye calışılmıştır ve bazı ayrıntılar atlanmıştır.


Yukarıda oluşumun ozetlemeye calıştığım ateş klinikte bazı belirtilerle ortaya cıkmaktadır.Vucut ısısı yukselince başlıca dort evreden bahsedilebilir


1.Evre-Prodromal donem
Hasta kendini iyi hissetmez. Vucut ısısı normaldir.

2.Evre-Titreme donemi
Hasta uşur ve kendini soğuk hisseder vucut ısısı yuksektir.

3.Evre-Kızarma donemi
Hasta kendini daha iyi hisseder ,deri sıcak ve kurudur.

4.Evre-Terleme donemi
Bu evrede ise deri ıslak olup,vucut ısısı duşmeye başlamıştır.

Ateşin tanımı oldukca zordur.Vucudun ceşitli bolgelerinde olculen değerler farklı olduğu gibi,gun icindeki değerlerde de farklılıklar vardır.
Rektal(Anus) 38 ° C

Ağız 37,5 ° C

Koltuk Altı 37,2 ° C

Kulak 38 ° C

Cocuklardaki ateşin başlıca nedeni enfeksiyonlardır.

Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar

Ust solunum yolu enfeksiyonları

Mide-bağırsak enfeksiyonları

Kulak enfeksiyonu

Krup,bronşiolit ve diğer alt solunum yolu enfeksiyonları

İdrar yolu enfeksiyonları başlıca ateş nedenlerini oluşturmaktadır.

Enfeksiyonların dışında aşı uygulamalarından sonrada ateş gorulebilir.Aşılama sonrası gelişen ateş oluşumu ve gorulme zamanı aşının tipine gore değişmektedir.

Fazla giydirilen cocuklarda da ateş yuksek bulunabilir. Cocuğun giysilerinin hafifletilmesi ile ateşin duştuğu gorulur.Diş cıkarma doneminde gorulen ateş tartışılan bir konudur Genellikle diş cıkarmaya bağlı ateş yuksek bir ateş olmayıp kendiliğinden duzelmektedir.


Ateşli cocuğun tedavisi konusunda tartışmalar mevcuttur.Ateşin bir savunma mekanizması olduğu goruşu yanısıra ateş tedavisinin onemli olduğunu vurgulayan calışmalarda vardır. Ateşli cocuklar genellikle başlangıcta aileler tarafından onemsenmez ve evde tedavi edilmek istenirse de ateşli cocuğun değerlendirilmesi ve bu değerlendirmenin hekim tarafından yapılması son derece onemlidir.

-Eğer bebek uc aydan kucuk ve ateşi 38° C ise

-Uc aydan buyuk bir cocukta ateş 38° C veya daha yuksek ve cocuğun gorunumu iyi değilse

-Uc ay-otuz altı ay arasındaki bebek cocuklarda ateş 38,9° C ve ustunde ise

-Herhangi bir yaştaki cocukta ateş 40° C ve uzeri ise

-Cocuğun oykusune ateşli havale mevcutsa

-Ateşle birlikte dokuntuleri mevcutsa

-Cocukta kronik hastalıklar orneğin;kalp hastalığı,kanser,lupus ve orak hucreli anemi tanısı ile takip ediliyorsa bu durumda cocuğun mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir.


Ateşli cocukta yapılacak oncelikle yaklaşım ateşin duşurulmesidr.Bu durumda;

-Cocuğun giysileri cıkarınız veya azaltınız

-Cocuğun bulunduğu odayı serinletiniz

-Sıvı almasını artırınız

-Ilık suyla banyo yapmasını sağlayınız.

Oda ısısının 22-23 °C ve banyo su ısısının 29.4 °C ve 32.2° C arasında olmasına dikkat ediniz.Ateş yukarda belirttiğim işlemlerde duzelmez ve ateş yukselmeye devam ederse bu durumda Dr ile goruşunuz ve ateş duşuruculere başlayınız.Cocuğunuzun dinlenmesini sağlayınız.

Ateş duşuruculer(antipiretik)ajanlar ne şekilde etki etmektedir yan etkileri soz konusumudur ve veriliş yolları
(Tablo 1ve Tablo 2) de ozetlenmiştir.

Tablo1:Ateş duşurucu ajanların etkileri.
Ateş duşurucu Ağrı kesici Odem cozucu
etki etki etki
(Antipretik) (Analgezik) (Antinflamatuvar)
uuSalisilatlar : ++ + +


Parasetomol : + + sınırlı


İbuprofen : ++ + +


Ketoprofen : + + +


Nimesulid : ++ + +



Tablo2:Ateş duşurucu ajanların toksik etki,yan etki ve veriliş yolları.



Toksik etki Yan etki Veriliş Yolu




Salisilatlar : Reye sendromu Mide-barsak kanama Tablet


Parasetomol : Karaciğer ve bobrek _ Şurup
Tablet


İbuprofen : Akut bobrek yetmezliği Az Şurup
Tablet


Ketoprofen : Akut bobrek yetmezliği ? veya az Şurup
Tablet


Nimesulid : Akut karaciğer ve + Şurup
bobrek yetmezliği Tablet




*Aspirin 18 yaşından kucuk cocuklarda verilmesi;nadir ve ciddi bir komplikasyon olan Reye sendromu nedeniyle onerilmemektedir.

*Ulkemizde cocuklarda Nimesulid kullanımına 2002 yılından sonra kısıtlama getirilmiştir.


Cocuklarda ateşin duşurulmesi son derece onemlidir.Ailelerin ateş duşurme konusunda eğitilmelidir. Ateş bir savunma mekanizması olmakla beraber ateşin oluşturduğu yan etkiler onemlidir.


Ateşin oluşturduğu en onemli yan etki febril konvulziyon diye adlandırdığımız ateşli havalenin oluşumudur.Febril konvulziyon vucut ısısının artması ile ortaya cıkar. Cocuklarda gorulme sıklığı %2 ile %5 arasında değişmektedir. En sık gorulme aralığı 6 ay -5 yaş olup 18.ayda pik yapmaktadır.Basit,Komplike Epileptik formda febril konvulziyonlar gorulebilir.Onemle uzerinde durulması gereken bir nokta febril konvulziyon ile epileptik nobetlerin karıştırılmamasıdır.


Febril konvulziyonlu cocuklarda ateş nedenini saptamak ve tedaviyi planlamak esastır. 6ay-5 yaş arasındaki hastaların oykulerinde bir veya birden fazla febril konvulziyon oykusu mevcut olsa bile,tedavide antikonvulzan ilacların onerilmesi soz konusu değildir.


Ateşli cocukta ateşin duşurulmesi son derece onemlidir.Yukarıda belirttiğim ateşin duşurulmesi metodların yanı sıra ateş duşuruculer de bu amacla kullanılmaktadır.Ateş duşurucu ilaclar arasında en cok kullanılan parasetamol ve ibuprofendir. Ancak bir cok hastada bu ilacların tek başlarına kullanılmalarının yeterli olmadığı gorulmektedir. Bu durumda ardışık antipiretik tedavi gundeme gelmektedir. Ardışık antipiretik tedavisi konusunda bazı tereddutler olduğu şuphesizdir.Sonucta oldukca karışık bir mekanizma ile ortaya cıkan ateşte ateşin duşurulmesi ve ateş nedeninin saptanması icin hekime muracaatın en doğru yaklaşım olduğu unutulmamalıdır.


[h=2]İstanbul Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]