Akran zorbalığı cocuk psikolojisini olumsuz etkileyen en onemli problemlerden biridir. Zorbalık, akran zorbalığı bir ya da birden fazla cocuğun, kendilerinden daha gucsuz olanları kasıtlı ve surekli olarak rahatsız etmesi ve diğer cocuğun kendini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık turudur. Zorbalık strese verilen oğrenilmiş bir tepki olup başkaları uzerinde kontrol sağlama ve guc sağlama motivasyonudur.
Psikoterapist Hurley’e gore zorbalık davranışı gosteren cocuğa empati duymak zor olsa da onların bu davranışlarını yaratan nedenleri anlamakta fayda vardır:
EBEVEYN İLİŞKİLERİ
İlgi eksikliği ve ebeveyn yoksunluğu cocukları olumsuz etkileyen en onemli faktorlerdendir. Zorbalık yapan cocukların ebeveynleri coğunlukla aşırı rekabetcidirler ve diğer cocuklardan daha ustun olmaları icin kendi cocuklarını zorlarlar. Ebeveynler on yargılıdırlar, her zaman rekabet edip her ne yol olursa cocuklarının kazanmasına odaklıdırlar.
TUTARSIZ DİSİPLİN
Zorbaca davranan cocuğun evinde tutarsız disiplin gorulmektedir. Ebeveynler sınır koymakta zorlanırlar ve yapılan davranışlarından cocuğu sorumlu tutmakta eksik kalırlar.
ZAYIF AKADEMİK BAŞARI
Bazı cocuklar derslerinde zorlandıkca ve yardım alamadıklarında umitsizliğe kapılılar. Bu durumda cocuklar sıkıntılarını davranışları ile dışarı vurabilirler. Boyle durumlarda cocuk zorbalık yaparak daha başarılı arkadaşlarından intikam almaya yonelebilir.
SOSYAL DESTEĞİN AZLIĞI
Kendilerinin sevilmediğini hisseden, yalnızlık yaşayan cocuklar biraz sosyal kontrol elde etmek icin zorbalığa başvurabilirler. Yanlış bakış acıları onlara cocukları kontrol etmenin arkadaş sahibi olmanın bir yolu olduğunu duşundurur.
ZORBALIĞA MARUZ KALMA
Bircok zorbaca davranan cocuk daha onceleri kendileri zorbalığa maruz kaldıkları bulunmuştur. Zorbaca davranışları taklit ederek sosyal guce ulaşmaya calışırlar.
OZGUVEN EKSİKLİĞİ
Yukarıdaki butun maddeler ışığında zorbalık yapan cocukların duşuk oz guvene sahip oldukları sonucu ortaya cıkmaktadır. Akran zorbalığını uygulayan cocukların en onemli ihtiyacları, diğer cocuklar uzerinde baskınlık kurmak ve kontrolu elinde tutmaktır. Bu cocuklar genellikle saldırgan tutumlar takınarak bir gruba lider olabileceğini erken yaşta keşfetmişlerdir.
Zorbalık uygulayan cocuklar, saldırganlığın gucunu genellikle evlerinde oğrenirler ya da benzer disiplin şekillerine maruz kalarak yetiştirilirler. Ayrıca bu cocuklar, genellikle dışa donuk kişilik ozellikleri sergilerler. Arkadaşlık kurmayı ve surdurmeyi seven, sosyal ilişkilerden hoşlanan yapıları vardır.
COCUĞUNUZUN ZORBALIĞA MARUZ KALDIĞINI NERDEN ANLARSINIZ?
•Arkadaşlarından ve okuldan hic bahsetmemesi
•Eve arkadaş getirmemesi, arkadaşlarına hic gitmemesi
•Partilere, gezilere davet edilmemesi, kendisiyle ilgili onemli toplantılara okul arkadaşlarından kimseyi davet etmek istememesi
•Okula gitmek istememesi, okul değiştirme isteği, sabahları iştahsızlık cekme, surekli karın ve baş ağrısı
• Okul servisini kullanmak istememesi
• Korkulu ruyalar gormesi, uykusunda ağlaması, yatağını ıslatması
• Okuldan eve yırtık dağılmış giysilerle ya da zarar gormuş kitaplarla gelmesi
• Bedeninde acıklanamayan morluklar olması
• Surekli uyumak istemesi
• İce kapanma ve kekeleme gibi durumların ortaya cıkması
• Ne sorunu olduğunu soylemek istememesi
• İntihar girişimi olması
• Okuldan eve harclığı ya da oğle yemeği alındığı icin ac donmesi
• Harclığını surekli kaybetmesi
COCUĞUNUZUN ZORBALIK DAVRANIŞI SERGİLEMESİ DURUMUNDA NASIL DAVRANMALISINIZ?
• Cocuğunuzla sakince konuşun, bunu yapma sebepleri ve yaptığı davranışın başkalarında yarata­cağı olumsuz duygular uzerinde durun.
• Bu davranışını onaylamadığınızı kesin ve net bir bicimde belirtin.
• Varsa bu tur davranışlara model olan ailenin diğer uyelerini uyarın.
•Kurallara uyduğunda, sorumlu davranışlar sergilediğinde, olumlu davranışlar gercekleştirdiğinde takdir edin, bunları pekiştirin, odullendirin.
• Okulla mutlaka işbirliği yapın.
Akran zorbalığına maruz kalan cocuklarda, stres belirtileri ve depresyon gibi sorunlar gorulebilir. Ozellikle zorbalık eylemleri surekli hale geldiğinde hedef olan cocukların fiziksel ve zihinsel gelişim sureci bozulabilir. Cocuğun okul başarısında hicbir sebep yokken gerileme yaşaması, arkadaşlarıyla goruşmek istememesi, yatağını ıslatmaya başlaması veya ıslatma sayısında artış olması, kabus ve sayıklamaların başlaması, iştahsızlık gibi durumlar yaşanıyorsa, ebeveynlerin dikkatli olması gerekir.
[h=3]OĞRETMENLER ZORBALIĞI ONLEMEK İCİN NELER YAPABİLİR?[/h]Bir okul yoneticisinin zorbalığı onleme ile ilgili resmi bir gundemi olmasa da, oğretmenler kendi sınıflarını guvenli ve zorbalığın olmadığı bir bolgeye cevirebilirler.
* Oğrencilere saygı ve sevgi gosterme.
*Oğrencilerinizin, onları dinlemek ve onlara yardım etmek icin her zaman ulaşabilir olduğunuzu bilmelerini sağlama.
*Zorbalık konusunda etkinlikler duzenleme.
* Sınıftaki, kitaplardaki, televizyon programlarındaki ya da filmlerdeki zorbalığı belirlemelerine yardımcı olma. Bu zorbalığın etkilerinin neler olabileceğini ve nasıl cozulduğunu/cozulebileceğini tartışma.
*Oğrencilerin zorbalık ve akran ilişkileri hakkında konuşabilecekleri sınıf toplantıları duzenleme.
*Meslektaşlarınızla zorbalığın ne olduğunu tartışın: Bir grup olmak okul ortamını cok daha iyi gozlemlemeyi sağlar. Hem genel olarak zorbalığı hem de belli oğrencilerle ilgili endişeleri konuşmak gerekir..
AİLELERİN UZERİNE DUŞEN GOREVLER
Cocukların, saldırgan davranışlarla istedikleri yerine getirilmemeli
Cocuklara, sosyal olgunluğuna uygun gorevler verilerek kendine guvenin gelişmesi yonunde desteklenmeli
Cocuklar kızgın ve ofkeliyken onlarla tartışmamalı, cocuk sakinleştikten sonra bu durum birlikte konuşularak değerlendirilmelidir.
Aileler cocuklarıyla sorgulayıcı nitelikte değil, paylaşım amacıyla sohbet etmeli
Aileler cocuğun izlediği TV programları, filmler ve oynadığı bilgisayar oyunları, konusunda secici ve dikkatli olmalı.
Aileler cocuklarıyla daha nitelikli zaman gecirmeli, zorbalık davranışlarına karşı dikkatli ve ozenli olmalı.
Aileler cocuklarının diğer arkadaşlarının yanında populer olması yonundeki arzularını, cocuklarına yansıtmaktan kacınmalı.
Aileler, cocuklarının davranışları ile ilgili olarak sıklıkla oğretmenlerinden bilgi almalı ve eğer bir alanda sorun belirtilirse, cocuğuna nasıl yardım edebileceği konusunda oğretmenler ve uzmanlar ile işbirliği yapmalıdır.
KAYNAKCA:
Akran İstismarı / Peer Abuse – Mujgan Alikaşifoğlu
Akran Zorbalığı – Remzi Yıldırım
Unye RAM – Akran Zorbalığı Nedir? Ne Yapılmalıdır?
Okulda Akran İstismarı – Doc. Dr. Taner Guvenir
Akgun, S. (2005). Akran Zorbalıgının Anne-Baba Tutumları Ve Anne-Baba Ergen
İliskisi Acısından Degerlendirilmesi. Yayınlanmamıs Yuksek Lisans Tezi.
Ankara: Hacettepe Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu.
Anlıak S., ve Dincer, C. (2005). Okul oncesi donemde kisiler arası bilissel problem
cozme becerilerinin gelistirilmesi. Egitim Arastırmaları, 20, 122-134.






[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]