Cocukluk Cağı Akıcılık Bozuklukları
Akıcı konuşma; Konuşmanın surekli, eforsuz kabul edilebilir bir hızda olmasıdır. Cocukluklarda en sık gorulen akıcılık bozuklukları kekemelik ve hızlı bozuk konuşmadır.
Kekemelik Nedir?
Konuşmanın akışına normalin ustunde sıklıkta ve uzunlukta engel cıkartılmasıdır. Normali belirlemek zordur. Cunku kekemelik tanımı 2 acıdan bakılarak yapılmalıdır. Dinleyicinin algıları ve takılması olan bireyin kendisi ve takılmaları ile ilgili algıları. Bu aşamada normali tanımlamak belirlemek guctur ancak engeller tanımlanabilir.
Tek heceli sozcuklerin tamamının tekrarları
Ses ve hece tekrarları
Ses uzatmaları
İşitilebilir ya da sessiz bloklar
Takılmalar ile başa cıkmada fiziksel gerilimler
Burada normal takılma ile normal olmayan takılmaları belirlemek gerekir. Her insan konuşurken takılabilir. Normal gelişim gosteren cocuklarda da takılmalar olabilir. Ozellikle 2-5 yaş arası. Bu cocuklara tanı koymadan once beklemek gerekir. Ailesinde kekemelik oykusu olan cocuklar, 6 aydan fazla devam eden takılmalar, dil ve konuşma bozukluğu yaşayan cocuklar, olumsuz cevresel ve aile deneyimleri yaşayan cocuklar risk grubudur.
İkincil Davranışlar
Takılmalar konusunda cocuklar ve yetişkinler farkındalık oluşturduktan sonra, kendilerini kekeme olarak algılamaya ve bu durumdan kurtulmak icin ise bazı davranışlar geliştirmeye başlarlar. Bu davranışları kurtulma ve kacınma davranışları olarak ikiye ayırabiliriz. Kurtulma davranışları kişinin takıldıktan sonra kelimeyi bitirebilmek icin yaptıklarıdır. Burun deliklerini acma, el-ayak vurma, goz kırpma, ilgili başka yone cekmek icin boğaz temizleme gibi. Kacınma davranışı ise kişinin takılmadan once takılma kaygısı ise yaptıklarıdır. Belli sesleri ve kelimeleri kullanmamak icin kelime değiştirme, sozcuğun etrafında dolaşarak o sozcuğu kullanmama, belli durum ve ortamlardan kacınma bunlardan bazılarıdır. Cocukta ikincil davranışlar goruluyor ise beklenmeden bir dil ve konuşma terapistine başvurulmalıdır.
Kekemeliğin Sebepleri
Takılmaların bir cok sebebi olabilir. Genetik ve norofizyolojik sebeplerde bunların icindedir. Her cocuğun kekemeliğinin ortaya cıkış nedeni kendine ozgudur. Ancak bu konuda genel kanı ebeveynlerin tutumları tek başına kekemeliğe neden olmadığıdır. Aile tutumu cocuğun kekemelikle başetmesini zorlaştırır ya da kolaylaştırır. Aynı şekilde cevresel etmenlerde tek başına takılmaların sebebi olarak gosterilmez; fakat takılmaları arttırabilir. Ozellikle hızlı yaşam, stres, aile beklentilerinin yuksek olması cocuğun takılmalar ile başa cıkmasında olumsuz etkene sahiptir. Cocuğun mizacının tek başına kekemeliğe sebep olup olmayacağı konusunda ise farklı goruşler vardır.
Cocuğun dil ve konuşma gelişimi de takılmalara sebep olabilecek bir diğer faktordur. Cocuğunun yaşının altında ve cok ustunde dil becerilerin sahip olması takılmalar ile başetme surecini de olumsuz etkileyecektir.
Kekemeliğin Azaldığı Durumlar
Yalnızken
Cok rahat ve dinlenmiş iken
Koro halinde bir şey soylerken
Hayvana ya da bebeğe konuşurken
Ritmik uyaranla konuşurken
Şarkı soylerken
Aksan değiştirince
Kufur ederken vb.
Sıklığı
Takılma başlama donemi olarak 2 yaş ile ergenlik arası donem rapor edilir. Kekemelik başlama oranlarına bakacak olursak %75’i 2-5 yaş arasıdır. Sıklığı toplumdan topluma farklılık gosterir. Sosyoekonomik duzeyi iyi olan ulkelerde daha fazla goruluyor. Yine de ortalama bir oran vermek gerekirse tum toplumda %1 -2 arasıdır. Cinsiyet bakımından erkeklerde daha fazla ve gecen zaman yine erkeklerin aleyhine işliyor. Yapılan calışmalarda erken donem kekemelik erkeklerde kızlara gore 3 kat fazla iken ilerleyen yaşlarda bu oran 5 katına kadar cıkıyor. Yani kızlarda iyileşme daha fazla goruluyor.
Kekemelik Terapisi
Kekemelik terapisi cok ozel bir terapidir ve sadece bir kişi hazırlanır. Bu terapi sadece bu konuda uzman bir dil ve konuşma terapisti tarafından yurutulmelidir. Kekemelik terapisinin bir recetesi yoktur, kişinin ihtiyaclarına, aile ve kulturel yapısına, cevresine, ilişkilerine vb. ozellikleri goz onune alınarak hazırlanır. Bu acıdan bakıldığında her birey tektir ve ozeldir. Hazırlanan her kekemelik terapisi de tektir.
Kekemelik terapisi bir ekip işidir, cocuk/birey ve aile bu terapinin en onemli parcalarıdır. Terapi planlaması yapıldığında bu durumun cocuğun hayatını nasıl etkilediğine bakılmalı ve buradan başlanmalıdır. Değerlendirmede alınan bilgilere dayanarak cevre, aile ilişkileri ve ozellikleri gibi durumlar terapi planlamasında goz onune alınmalıdır. Secilen terapi yontemi cocuğa ve aileye uygun alınmalıdır.
Okul oncesi kekemelik terapisinde cocuk kekemeliğe dair olumsuz duygularını ifade edemeyebilir. Klinisyen bu durumu gozlemeli; olumsuz tutumlar azaltılmaya ve ortadan kaldırmaya calışmalıdır. İkincil davranışlara mudahale ise cok bıcak sırtıdır ve cocuğa uygun secilen terapi tekniğinde bunlar kendiliğinden azalacaktır. Okul oncesi donemde terapi doğrudan ve dolaylı olarak iki şekilde yapılır. Hangisinin secileceğine cocuğun takılma ozelliklerine, takılma suresine, genetik yatkınlığına, iletişim ozelliklerine, dil becerilerine, aile ve cevresel ozelliklerine bağlı olarak karar vermek gerekir.





[h=2]Edirne Konuşma Terapisti uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]