Okula başlama, cocuğun aile bireylerinden uzun sureli olarak ilk ayrılma ve aynı zamanda dış dunya ile ilk karşılaşma donemi olması acısından oldukca onemlidir. Erken cocukluk doneminde, ortalama 5-7 yaş aralığında ilk defa okula başlayan cocukların buyuk coğunluğu okula uyum surecini sağlıklı bir bicimde atlatmaktadır. Fakat; bazı cocuklar icin okula başlama ve devam etme sureci, tum aileyi etkileyen bir kaygı kaynağı olmaktadır.
Erken cocukluk donemindeki (0-8 yaş) , cocuklarda okul reddinin coğunlukla “Okul Fobisi” ya da “Ayrılık Kaygısı”na yonelik sorunlardan kaynaklandığı gorulmektedir.
Okul fobisi, okula devam etmede veya bir okul gunu boyunca okulda kalmada cocuktan kaynaklanan guclukler olarak tanımlanmaktadır.
Ayrılık Kaygısı ise, ozelikle kucuk cocukların anneden ya da bağlandığı kişiden (guvenli insan) ya da evden (guvenli ortam) okul aracılığıyla uzaklaştırılmaktan dolayı yaşadığı tedirginlik ve huzursuzluk halidir.
Bağlanma kuramcılarından Bowlby okul reddi olan cocukları “Gercek okul durumundan korkma ve kacınmadan cok, bağlı oldukları kişinin yokluğu veya kaybından ya da guven duydukları ortamdan (ev vb.) uzak kalmaktan korkan cocuklar” olarak tanımlamaktadır. Okul fobisi olan cocuklar, okula olan isteksizliklerini tipik bir bicimde bedensel yakınmalarıyla dile getirmeye calışan, bu nedenle kendilerini evde tutma yolunda anne-babalarını ikna etmeye calışan cocuklardır.
Okul oncesinden lise donemine kadar gorulebilen okul reddi, kaygı ya da fobiye bağlı olarak ozellikle anaokulu ve ilkokul cocuklarında daha sık rastlanmaktadır. Yapılan calışmaların coğunda, okul fobisinin yuz cocuktan beşinde gorulebileceği, kız ve erkek cocuklarda aynı oranda gorulduğu saptanmıştır.
Okul reddinde cocukta gozlenen davranış ozellikleri
Anne/baba ile evde kalma isteği yuzunden okula gitmeyi istememe ya da reddetme
Okula gitmek icin evden ayrılacağında ya da okuldan donduğunde surekli şikayet etmek ve belirgin duygusal stres yaşantısı( ağlama, ofke krizleri, okula gitmemek icin ebeveynlere yalvarmak gibi)
Okula gitmek ile ya da okulda bulunakla alakalı sureclerde artan bedensel yakınmalarda bulunma (baş ağrıları, mide bulanması, karın ağrısı gibi).
Okula gitmek icin evden ayrılacağında ya da okuldan donduğunde anne/babanın peşini bırakmama veya saklanma
Okulla ilgili sık sık olumsuz soylemlerde bulunma ya da okula gitme zorunluluğu hakkında surekli şikayet etme
Eğer okula giderse felaket, olum, anne-baba ayrılığı gibi gercek dışı korku soylemlerinde bulunma
Anne-babadan ayrı kalmak ve okula gitme korkusunun etki ettiği tedirginlik ve ozguven yetersizliğini tanımlayan ifadelerde bulunma
Okula gitmeyi reddetmekle birlikte akademik başarısızlıkla alakalı anlamsız, endişeli, başarısızlık iceren ifadelerde bulunma
Tanımadığı kişilerle uzun sureli goruşmeler yapmaktan aşırı derecede kacınma
Ayrılık Kaygısı / Okul Fobisi yaşayan cocukların benzer ozellikleri
Bu cocuklar genellikle sosyal ilişki kurmakta gucluk ceken, ice kapanık, utangac cocuklardır.
Anne ya da babada da gozlenebilen kaygıya yatkın mizacları vardır.
Ev icinde uyumlu, sakin kendisini fazlasıyla kabul ettiren ve aşırı onay bekleyen yapıları vardır.
Bu cocuklar anne ya da babaya ozellikle annelerine bağımlıdırlar.
Anne ve babaları olmadan bir yere gitmek, bir şey yapmak istemezler
Bebeklik donemine yonelik bağlanma problemi yaşamış olabilirler.
Yabancı ortam ya da kişilere yonelik alışma surecleri akranlarına gore daha uzun olabilir.
Anne-Babanın yapması gerekenler
Cocuğu kolundan tutup zorla okula goturmek cozum değildir.
Suclamadan, azarlamadan, hırpalamadan ona değer vererek, onu dinleyerek soruna neden olan faktorleri bulmak, cozum icin ilk adım olmalıdır.
Okul ve oğretmeniyle hatta sınıf arkadaşları ile işbirliği sağlanmalıdır.
Olumsuz aile tutumlarının değiştirilip yerine olması gereken davranışlar konmalıdır.
Sabırlı, tutarlı ve kararlı bir tavır icinde olunmalıdır . Sorunu gormezlikten gelmek ve bir sonraki yıla havale etmek ancak cozumu zorlaştırır.
Cocuğun guven duyduğu insanla okula gitmesi teşvik edilmelidir.
Okulda olduğu zamanların yani ayrılığın gecici olduğunu anlatılmalıdır.
Anne/babanın kendi gununun nasıl gectiğini anlatması, olayın rasyonelleşmesini kolaylaştıracaktır.
Ayrılık sureci basamaklandırılarak yaşatılmalıdır.
Cocuğun cantasına ailesini hatırlatacak kucuk bir obje ya da resim koymak ve ozlemini giderebileceği soylemek faydalı olacaktır.
Psikiyatrist/Psikolog tarafından değerlendirilmesi, okul- aile ve cocuk işbirliği sağlanması, yaş dilimine gore aile/cocuğun terapiyle desteklenmesi sorunun cozumunu hızlandıracaktır.


[h=2]Ankara Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]