Cocuk ve genclerde bilgisayar ve internet bağımlılığı ve cozum onerileri Bilgisayar ve internet kullanımının yaşamımızda sağladığı kolaylıklar saymakla bitmiyor. Ancak bilgi akışını hızlandıran, iletişimi kolaylaştıran sanal alemin, yeni psikolojik, sağlık ve sosyal problemleri de gundeme getirdiği bir gercek.
Ebeveynler, bilgisayar/internet kullanımına cocukları icin yeni eğitim fırsatları sunan heyecan verici bir dunya olduklarını duşundukleri icin ilk başta sıcak bakmışlardı. Ancak coğu ebeveyn, cocuklarının bilgisayarı odevleri veya araştırma icin kullanmadığını fark etti. Bunun yerine, cocuklar arkadaşlarıyla anlık ileti gonderip alarak, cevrimici oyunlar oynayarak veya sohbet odalarında yabancılarla konuşarak saatler gecirmeye başladı. Ozellikle okul cağındaki genclerde oldukca sık gorulen, bilgisayar/internet kullanımının genclerin psikolojik ve bedensel gelişimlerini, sosyal ilişkilerini olumsuz yonde etkileyerek hem akademik hem de kişisel gelişimlerinde negatif sonuclara neden olduğu goruldu.
Tanım olarak 'Bilgisayar/İnternet bağımlılığı' tum dunya icin yeni bir kavram. İnternetin aşırı kullanılması isteğinin onune gecilememesi, İnternete bağlı olmadan gecen zamanın onemini yitirmesi, yoksun kalındığında ise aşırı sinirlilik hali ve saldırgan olunması bilgisayar/internet bağımlılığının en basit tarifi.
.
Avrupa Birliği'nin gectiğimiz aylarda yayınladığı bir rapor da İnternet bağımlılığı kavramını destekliyor. AB araştırmasında, gunde 4 saatten fazla sanal alemde sorf yapan kişilerde tıpkı kumar bağımlılarında olduğu gibi, beyinde insanın kendisini iyi hissetmesini sağlayan adrenalin benzeri bir kimyasal olan dopamin birikmesi meydana geldiği tespit edildi.

İnternet bağımlılığı diğer bazı psikolojik bozuklukları da alevlendirdiğini tum hastalarının en az bir eşlik eden ek hastalığının olduğu saptanmıştır. Depresyon, sosyal fobiler, uyarı kontrol bozuklukları, dikkat bozukluğu en sık gorulenlerdi. Bir cok hastanın diğer bir madde bağımlılığı da mevcuttu.

Daha sosyal bir tanımlama ile bağımlılık; “birey ve nesne arasında bireyin secimi ile başlayan aynılık ve sureklilik ozelliği taşıyan boyutlu bir ilişki” olarak tanımlanmıştır. “Bu ilişki her ne kadar bireyin ozgur iradesi ile başlamış ise de, bireyin ozerkliği zaman icinde ortadan kalkmaktadır. Bağımlılığın gelişmesiyle ortadan kalkmaya başlayan ozerklik, bireyin daha once dağarcığında bulunmayan yeni tur tutum ve davranışlar edinmesine yol acar.”

Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi bağımlılık başlangıcta bireysel olmakla birlikte, sorunların ortaya cıkması ve artması ile icinde bulunulan toplumu da etkilemektedir. Bu noktadan hareketle ozellikle genc yaştaki bireylerin aşırı ve uygunsuz bilgisayar ve Internet kullanımına karşı bilgilendirilmesi, oluşması muhtemel sorunları azaltacaktır.

Bilgisayar kullanımının yarattığı sağlık sorunları:
Uzun sureli bilgisayar kullanımın neden olduğu sağlık problemleri az cok tum kullanıcılarda gorulmektedir. Bircok kişi bilgisayar kullanırken nasıl oturduğunu coktan unutmuş, gozleri ekrana kilitlenmiş, sırt one eğilmiş, eller klavye ya da fare ustunde saatlerini bilgisayar başında gecirmekte; sonunda gozlerde yanma, boyun kaslarında ağrı ve sertleşme, elde uyuşukluk, genel yorgunluk gibi şikayetler ortaya cıkmaktadır. Bu aşırı bilgisayar kullanımı ve calışma alışkanlıkları sonucu bazı bedensel bozukluklar ve sorunlar gelişir. Bu bozukluk ve sorunlardan belli başlıları şunlardır.

El Bileği Sendromu: Klavyeyi veya fareyi kullanırken yapılan kucuk hareketlerin hastalığa yol acması şaşırtıcı gelebilir. Fakat cok sayıda tekrarlandığı ve aylar, yıllar boyu surdurulduğu icin kucuk el hareketleri sonucu, zamanla, ozellikle el bileği hizasındaki yapılarda bozulmalar meydana gelir. En sık goruleni el bileği sendromudur. El bileği sendromunda median sinir el bileği hizasında icinde gectiği el bileği kanalında sıkışır, yapısı bozulur ve işlevini yapamaz. Median sinir, kucuk parmak ve yuzuk parmağının dış yarısı haric, elin ic yuzunun duyarlılığı ve el ayası icindeki bazı kasların ve baş parmağı hareket ettiren bazı kasların calışmasını sağlar. Median sinir gorevini yapmayınca elde uyuşukluk ve ağrı, başparmak hareketlerinde ve el sıkma gucunde azalma ortaya cıkar, el becerisi bozulur, incelik gerektiren el işleri yapılamaz. Eldeki ağrı nedeniyle kişi geceleri uyanır, elini sallayarak ve silkeleyerek ağrıyı bir oranda azaltmaya calışır. Olay bir kere geliştikten sonra tedavisi guc bazen de imkansız olduğundan hastalık hakkında onceden bilgi sahibi olup ortaya cıkışını onlemek en iyi yoldur.

Boyun kaslarında tutulma: Belli bir duruşta uzun sure kalmakla boyun kasları kasılır. Bu durum boyunda, bazen boyunla beraber başın arka kısımlarında ağrı sertlik ve uyuşmaya yol acar. Calışırken kişinin stresli olması, monitorun baş hizasından yukarıda olması, aynı baş duruşunu değiştirmeksiniz uzun sure surdurmek boyun tutulmasını kolaylaştırır.

Uyku saatlerinin azalması: Bilgisayar tutkunları, birazdan kalkacağım diyerek gece gec vakte kadar otururlar. Oysa sabah kalkıp işe gideceklerdir. Televizyon uyutur; bilgisayar, ozellikle internet kişilerin aktif katkısına ve ilgisine bağlı olduğundan uyanık tutar. Bilgisayar tutkunu gecenin gec saatlerine kadar bilgisayar başındadır. Uyku azlığı sonucu surekli olarak kendini yorgun hisseder, cabuk sinirlenir, konsantrasyon gucu azalmıştır, iş verimi duşer.

Gozlerde yorulma
Sabit bir noktaya surekli bakmak gozleri yorar. Gozlerin hareketi goz kuresini hareket ettiren 6 değişik kasla sağlanır. Ayrıca gozler yakına ve uzağa baktığında, goruntunun retinaya odaklaşmasını sağlamak icin, goz merceğini bombeleştirip yassılaştıran goz icindeki kaslar calışır. Sabit bir noktaya surekli bakmak gozleri yorar. Ayrıca ekrandaki goruntu ve ışık ayarının iyi yapılmamış olması, monitor ışığının titreşimli olması da goz yorgunluğunda etkili olur. Bunlara uykusuzluk da eklenince uzun sure bilgisayar kullanan kişilerin gozlerinde yorgunluk hissi, kızarıklık ve yanma ortaya cıkar.

Aile ilişkilerinde aksama
İnternet tutkunu, cocuğuna, arkadaşlarına, eşine vereceği zamanı sanal dunyaya verir. Ev işlerini ihmal eder. İşinde, okulda bilgisayarla ilgili hayaller kurar. Sanal dunyayı gercek dunyadaki ilişkilere tercih eder. Bilgisayar tutkunluğu nedeniyle cevreden eleştiri ve uyarılar alır. İstediği halde bilgisayara olan ilgisini sonlandıramaz ve ayrı kalamaz. Bilgisayardan ayrı kaldığında sinirlilik, cokuntu, neşesizlik gibi durumlar ortaya cıkar.

Verim azlığı ve başarısızlık
İnternet tutkusu nedeniyle mektuplar acılmaz, gazeteler okunmaz, dergiler birikir, gunluk kucuk duzenlemeler yapılmaz, ev işleri ihmal edilir. Oğrenci vaktini ders calışma yerine bilgisayar başında gecirir. Uykusuzluk, yorgunluk bunlara eklenir, İş ve okul başarısı duşer.

İnternet bağımlılığının belirtileri
Her gun Internet'e bağlanmak, bağlı iken zamanın farkında olmamak, sorulduğunda ise inkar etmek,
Herkese mail adresi, ICQ numarası, sohbet odası adları vs. vermek veya dağıtmaya calışmak.
İnternet dışı uğraşlara ilginin kaybolması
Sosyal faaliyetlerde azalma, dostları tarafından anlaşılamama duygusu, Spor faaliyetlerinden uzaklaşma ve kondisyon kaybı
İş verimliliğinin duşmesi
Surekli uykusuz kalma ve yorgunluk
Alışverişlerin Internet uzerinden yapılması
Aile fertlerine yeterli zamanı ayıramama nedeni ile aile bağlarının zayıflaması
Gunluk yaşamdaki diğer iş ve kişilerin, online yaşama engel olduğu duşuncesi
Bilgisayar kullanımı nedeniyle eşler arasında anlaşmazlık ve sorun cıkması

En onemli on uyarı sinyali"ni aşağıda sıralanmıştır. Aşağıdaki belirtileri gosteren kişilerin dikkatli olmaları, bu sorunların kişinin yapmakta olduğu iş, calışma ortamı, yaşı, oğrenim duzeyi, kullanım gerekleri ve duzeyi goz onune alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir:

v Yalnızca birkac dakika harcamaya niyetli olduğunuz halde, bilgi aramak icin saatler harcadığınızı fark ediyorsunuz
v Calışma arkadaşlarınıza, ozel hayatınızdaki arkadaşlarınıza ya da eşine bilgisayar başında gecirdiğiniz zaman hakkında yalan soyluyorsunuz
v Monitorun başında her oturuşta saatlerce kaldığınız icin fiziksel sorunlardan mustaripsiniz
v Surekli olarak bir sonraki İnternet oturumunu iple cekiyorsunuz
v Aradığınız bilgiyi bulmaya hep "bir adımcık" kaldığını duşunuyorsunuz
v Anonim bir kişiliğe burunmek size heyecan veriyor, insanlarla İnternet uzerinden konuşmayı yuz yuze konuşmaktan daha kolay buluyorsunuz
v E-postanızda bir şey var mı diye bakmak icin zorlayıcı bir istek duyuyorsunuz
v İnternet'e girmek icin yemek oğunlerinize, derslerinize ya da randevularınıza boş veriyorsunuz
v Bilgisayarınızın başında bu kadar fazla zaman gecirdiğiniz icin sucluluk duyma ve buyuk bir zevk alma arasında gidip geliyorsunuz
v Bilgisayarınızdan uzak kaldığınız zaman canınız bilgisayar cekiyor ve yoksunluk semptomları gosteriyorsunuz

Okul cağındaki cocuklara bakıldığında bilgisayar ve Internet'in uygunsuz kullanılışı; şiddet iceren oyunlar, uzun sureli kullanım, uygun olmayan sitelerin gezilmesi, uygunsuz ve gereksiz sohbetler ve bunların getirdiği yorgunluk, uykusuzluk, dikkat bozuklukları, cevreye ilgisizlik, gercek hayattan kopma, ekonomik zorluklar olarak sıralanabilir.

Bu sorunların cozumunde ise her zaman olduğu gibi okul aile işbirliği ile ailelerin ve cocukların bilinclendirilmesi, okulda bu konuda aile ve oğrenciler icin seminerler ve toplantıların yapılması, bilgisayar ve Internet'ten yararlanma yollarının oğretilmesi uygun olacaktır.

İnternet bağımlılığından kurtulmak isteyenlere gunluk İnternet kullanım saatlerini değiştirmek, orneğin bir mutfak saati yardımıyla bilgisayarı kapatmasını hatırlatmak, haftalık İnternet kullanımı hedefi cizelgeleri yapıp bunları kaydetmek, İnternet orucuna girmek, kucuk hafıza kartlarına İnternet'in faydaları ve zararlarını yazmak, destek grupları ya da aile terapisi gibi yontemler onerilebilir.

Cocuklarınızın Internet kullanımı ile diğer etkinlikler arasında sağlıklı bir denge kurmasına yardımcı olmanın bazı yolları aşağıda verilmiştir:

Internet bağımlılığı belirtilerini arayın. Cocuğunuzun Internet kullanımının okuldaki performansını, sağlığını, ailesiyle ve arkadaşlarıyla ilişkilerini etkileyip etkilemediğini kendinize sorun. Cocuklarınızın cevrimici ortamda ne kadar zaman gecirdiğini belirleyin.

Yardım alın. Cocuğunuz Bilgisayar/Internet bağımlılığı belirtileri gosteriyorsa, profesyonel bir danışmana başvurun. Saplantılı Bilgisayar/Internet kullanımı, depresyon, ofke ve ozguven eksikliği gibi başka sorunların belirtisi olabilir.

Kendi cevrimici alışkanlıklarınızı inceleyin. Kendi Internet kullanımınız diğer etkiliklerinizle dengeli mi? Unutmayın, cocuğunuzun ornek alacağı ilk kişi sizsiniz.

Internet kullanımını yasaklamayın. Coğu cocuğun sosyal hayatının onemli bir parcasıdır. Bunun yerine, cocuklarınızın cevrimici olarak ziyaret edebileceği sitelere ve neler yapabileceklerine yonelik internet kullanımıyla ilgili aile kuralları belirleyin. Bu kurallar şunları icerebilir; Her gun belirli bir sure cevrimici olma, odevleri bitirinceye kadar Internet'te gezinememe veya anlık iletileri kullanamama, sohbet odalarına veya cevrimici yetişkin icerikli sitelere girememe.

Bilgisayarı acıkta tutun. Bilgisayarı cocuğunuzun odasına değil, evin ortak kullanım alanlarından birine kurun.

alternatifler sunun. Cocuğunuz yalnızca cevrimici video oyunlarıyla ilgileniyorsa, en sevdiği oyunla ilişkili cevrimdışı bir etkinlik onerin. Arkadaşlarına sosyal ortamlarda daha fazla zaman ayırmaları
sağlanmalıdır. Sosyal aktiviteler sinema, tiyatro, muze, sportif faaliyetlere zaman ayırması icin ortam hazırlanmalı. Arkadaşları ile internet dışı yollarla iletişim kurması ozendirilmelidir.
Genclere daha fazla (kaliteli) zaman ayırın ve sorunları ile ilgilenin

Okul ve arkadaş cevreleri hakkında bilgi almak uzere gencle sohbet etmeli hoşlandığı, ilgi duyduğu konular ile kaygı ve sorunlarını aile ile konuşması icin teşvik edilmelidir.Genclerden aile sorumluluklarını paylaşmaları istenmeli, belirli gorevleri yerine getirmeleri sağlanmalıdır.

[h=2]İstanbul Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]