Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), yaşamı tehdit eden bir olaya maruz kalma ya da tanıklık etme ile birlikte korku, caresizlik, dehşete duşme gibi deneyimler sonucu ortaya cıkan, olayı yeniden yaşama, travmayı hatırlatacak her şeyden kacınma, hatırlandığında da tepkisiz kalma ya da aşırı tepki vererek kaygı duzeyinde artma gorulen bir stres bozukluğudur.
Cocukluk cağında gorulen travmatik yaşantılarda caresizlik, dehşete kapılma ve korku yerine huzursuzluk, tepkisellik, anlamsız ve yerinde olmayan, kendisinden beklenmeyen davranışlar şeklinde gorulebilir. Olayın detayları kabuslarla kendini gosterebileceği gibi tam anlaşılmayan karmaşık ve tuhaf ruyalar ile de yaşanabilir. Yine olayın bazı kısımlarını hatırlayamama gibi hafıza boşlukları gorulebilir.

TSSB’ si olan cocuk ve ergenler olayı hatırlatan duygu, duşunce ve davranışlardan bilincli olarak kacmaya başladıkca sosyal cekilme gorulebilir ve okul başarısını duşurecek kadar etkin hale gelebilir. Daha once başarılı olduğu aktivitelerde duşme, yeni aktivite kazanmada isteksizlik ve gerici, rahatsız edici duşuncelerle uğraşı sonucu aşırı ofkeli, tepkisel davranışlar sergileyebilir. Parmak emme, yeni tikler geliştirme, altına kacırma, tırnak yeme, yabancılara aşrı tepki verme ya da kacma gibi guvende hissetmeme davranışları gorulebilir.

Uyku bozuklukları, gece teroru, uykuda yurume, karanlık korkusu, her şeye irkilme, gergin, dikkati toplayamama sık gorulen belirtilerdir.

Tek ve birden gelişen travmaya bağlı yeniden olayı yaşantılama aşırı uyarılmışlık, hatırlatıcı durumlardan kacınma gorulurken coklu ve sistematik uzun sureli travmalarda kendini ifade etmede gucluk, duygularını yaşamada kısıtlılık, cevreden kopma, cokkun ruh hali genelde uzuntulu bir gorunum kazanır.

TSSB gelişebilecek travmalar arasında fiziksel ve psikolojik şiddet, cinsel istismar, taciz, tecavuz, deprem, sel gibi doğal afetler, trafik kazası, teror, ani ebeveyn kaybı, saldırıya uğrama, kacırılma, kaybolma, zorlu ameliyat, ya da korku uyandıracak olaylara şahit olma ornek verilebilir.

Cocuk ve ergenlerin yapılan bir araştırmada 18 yaşına kadar %40’ının TSSB geliştirecek kadar onemli travmatik olayla karşı karşıya kaldığı saptanmıştır. Travmanın buyukluğu ile hastalığın belirtileri her zaman parelellik gostermese de fiziksel ve psikolojik şiddetin, can guvenliğini tehdit eden olayların TSSB’ye sıklıkla yol actığı bilinmektedir.

Cocuklarda gorulen davranım bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu geliştirmeye daha yatkın, aile ici ilişkilerin zayıf ve şiddet iceren bir ortam olması ise yine TSSB yatkınlığı icin onemli faktorlerdir.

TSSB’nin uzun surede gidişatı cevresel faktorler, cocuğun kişilik ozellikleri ve stresle baş etme mekanizmalarının etkinliği travmanın ağırlığı ile ilişkilidir. Ailenin cocukla iletişimi ve soruna cozum bulma yolları cocuğun ruh sağlığını korumasında etkili olacaktır. Toplumun da olaya bakışı, sivil toplum orgutlerinin olaya yaklaşımı ve desteği uzun surede gelişecek olumsuz sonuclara karşı engelleyici bir guc olacaktır.

TSSB’nin tedavisinde ise psikolojik desteğin uygun terapi yontemleri ile yerinde ve hızlı mudahalede kronikleşmeden olumlu sonuclar alındığı bilinmektedir. Ailenin duyarlılığının terapist-aile işbirliği ile cocuğun veya ergenin travmayı aşmasında cok onemli bir etken olduğu unutulmamalıdır.

TSSB’de hızlı goz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme yani EMDR TERAPİSİ cok hızlı ve kalıcı tedavi icin gunumuzde sık kullanılan bir psikoterapi olarak yerini almıştır.

Yaşanılmış olumsuz anılar ve travmatik olaylar beynimizin korku-kaygı merkezinde parcalı işlenmemiş şekilde olumsuz hisler, olumsuz duygular ve hoş olmayan bedensel duyumlarla (carpıntı, titreme, terleme, ağrı, uyuşma, bulantı, kusma, kasılma, dona kalma vs..) surekli tetiklenip tekrarlayan yeni olaylarla kısır donguye girmektedir. EMDR ile bu olumsuz anı ağının tekrardan işlenip duyarsızlaşmasıyla gecmişteki olayların stresi kaldırılırken ileride yaşanacak olaylara karşı guclu, koruyucu bir baş etme mekanizması geliştirilmiş olacaktır.

Psikiyatrist Uzman Dr. Zengibar Ozarslan

[h=2]İstanbul Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]