Cocuk ve ergenlerde depresyon sıklığı gun gectikce artmaktadır. Depresyon ergenlik oncesi donem cocukların %2’sinde, ergenlik doneminde %5-10’unda gorulebilmektedir. Cocuk ve ergenlerde depresyon cocukluk doneminde kız ve erkeklerde eşit oranlarda, ergenlik doneminde kızlarda 2 kat daha fazla gorulmektedir.
Cocuk ve ergenlerdeki klinik bulgular her zaman erişkinlerdeki tipik depresyon bulgular gibi olmayabilir. Cocuklardaki ilgi kaybı, uyku-iştah bozuklukları, mutsuzluk, eskiden keyif aldığı aktivitelerden keyif alamama, sosyal faaliyetlere katılmak istememe, kendine olan guvende azalma, dikkat suresinde azalma, karın-baş ağrısı, idrar-kaka kacırma, okul başarısında duşmenin yanı sıra soz dinlememe, ofke patlamamaları, hiperaktivite gibi dışaatım davranışları da sıklıkla gorulebilmektedir. Ergenlik doneminde davranım bozukluğu, sigara, alkol ve bağımlılık yapıcı madde/ilac kullanımının altında da bir depresyon olabilir.
Depresyonu olan ergenlerin %50’sinden fazlasında kaygı bozukluğu gibi en az bir tane ek ruhsal bozukluk birlikte bulunabilir.
Genellikle cocuk ve ergenlerdeki depresyonun risk etmenleri olarak; ailede depresyon oykusunun olması (ozellikle 1. derece akrabalarında), daha once en az bir kez depresyon atağının gecirilmesi, aile ici ve akran ilişkilerinde yaşanan sorunlar, akademik sorunlar, cocukta kronik bir fiziksel hastalığın olması, cinsel kimlik bocalamasının olması gorulur.
Gelişim donemlerine gore depresyonun belirti ve bulguları
Bebeklik donemi
Depresyon bebeklik doneminden itibaren gorulebilir. Anaklitik depresyon (hospitalizm, yuva hastalığı, marasmus) olarak tanımlanan depresyon bebeklik doneminde (yaşamın ilk yılının ikinci yarısında) anne kaybı/yokluğuna bağlı olarak gelişir. Bebeklik donemi depresyonunda dindirilemeyen ağlamalar, sustuklarında yuzlerinde yorgun ve kuskun ifade (protesto donemi), zamanla iştahsızlık ve kilo kaybı, psikomotor gelişimde duraksamalar, kusma, ishal gorulebilir. Depresyonun ikinci ayından itibaren cocuğun duygusal tepkileri giderek azalır, duygusal kuntluk gelişir. Cevreye ve yakınlarına ilgisiz kalır (ice kapanım donemi). Eğer anne 3 ay icinde geri gelir ise bebek eski haline donebilir, depresyondan cıkabilir. Ancak ayrılık sureci 3 ayı gecer ise bebeğin depresif donemden geriye donuşu cok zor, bazen de imkansız olabilir. Aynı bulgular cocuğun yaşamının ilk yıllarında ailelerinden ayrılıp yurtlara verilen ya da uzun sure hastanede kalan bebeklerde uyarı eksikliğine bağlı olarak gelişebilmektedir. Bu bebeklerde genellikle mutsuz ve apatik bir yuz gorunumu, oturulan yerde sallanma, parmak emme, geviş getirme, kafa sallama, vurma hareketleri gibi bedensel haz kaynaklarına baş vurulur. Yurume, konuşma, tuvalet eğitimleri geriler, boyları ve kiloları kronolojik yaşın altında olur ve kalıcı zihinsel gerilik gelişebilir. Bu cocuklarda hastalanma ve olum oranları da cok yuksektir.
Okul oncesi donem
Bu donemde en onemli stres faktorleri; aileye yeni bebeğin katılması, sevilen birisinin kaybı, ebeveynlerin boşanması, cevre değişikliği gibi cocuğun yaşamındaki ani değişiklikleridir. Depresyon belirti ve bulguları olarak sosyal geri cekilme, ilgi ve etkinlikte azalma, huzursuzluk, apati, regresyon (onceki gelişim donemlerine geri donuş; parmak emme, enurezis, enkoprezis gibi), yalnız yatamama, gece korkuları gibi uyku bozuklukları, baş ve karın ağrısı gibi bedensel yakınmalar gorulebilir. Tıbbi bir durum ile acıklanamayan gelişim gecikmesi veya gerilemesi durumlarında da depresyon akla gelmelidir.
Okul donemi
Bu donemde depresyonu olan cocuklarda; uzgun, huzursuz ve/veya depresif duygudurumu, huzunlu ağlamaklı yuz ifadeleri, hareketlerinde yavaşlama veya hiperaktivite, ofke patlamaları, ses tonlarında tek duzelik, okul başarısında duşme, sosyal faaliyetlere katılmada isteksizlik, baş-karın ve/veya goğus ağrısı, ayrılık kaygısı gibi kaygı bozuklukları, uykusuzluk, kendine zarar verici davranışlar, ozkıyım duşunceleri, duşuk benlik saygısı, sanrılar gibi bulgular gorulebilir.
Ergenlik donemi
Ergenlik 12-22 yaşlar arasında onemli fiziksel, sosyal ve ruhsal değişikliklerin gercekleştiği bir gelişme donemidir. Ergenlerde depresyona sebep olan faktor, genellikle erişkin depresyonlarındaki gibi kayıp yaşantısıdır. Cocukluk donemindeki depresyon belirti ve bulguları erken ergenlik doneminde de gorulebilir. Ergenlik donemi depresyonunun ozellikle erken doneminde fazla uyuma, aşırı yorgunluk hissi, iştah ve kilo artışı gibi tipik olmayan belirti ve bulgular da izlenebilir. Ergenlik doneminde yaş ilerledikce, depresyonun klinik belirti ve bulguları erişkin donemdeki depresyonun belirti ve bulgularına benzemeye başlar ve ilgi azlığı, iştahsızlık, sıkıntı, başağrısı gibi depresyonun klasik belirtileri daha sık gorulur. Ergenlik doneminde depresyon ile birlikte distimik bozukluk, bağımlılık yapıcı ilac/madde kullanımı, davranım ve kaygı bozukluğu gorulme oranı daha fazladır. Psikotik bulgular depresyonu olan ergenlerin 1/3’unde meydana gelir, genellikle kendilerini eleştiren sesler şeklinde işitsel varsanılar şeklindedir.

[h=2]Mersin Cocuk Psikolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]