COCUK VE OYUN
Oyun; cok farklı anlamlar da kullanılmıştır. Oyun denildiğinde satranc, tavla gibi masa oyunlarından; saklambac, korebe gibi grup oyunlarına; bilgisayar oyunlarından atari oyunlara cok farklı bir yelpaze onumuze acılır. Oyunun tarihi, insanlık tarihi kadar eskidir. Oyunlar; eski din, dil, inancları incelemek icin kaynak oluşturmuş, antropologlar oyunlar yoluyla kultur yayılmalarını ve gocleri incelemişlerdir, kultur bicimlerini sınıflandırıp uygarlıkların niteliklerini saptamışlardır.
Oyunların taklit edilerek doğduğu ve kokeninde rituellerin olduğunu soyleyebiliriz. İlkel insanın cevresini tanıması, oğrenmesi, bilgi edinmesi ve sanatı oyun yoluyla başlamıştır; bu insanın yaşamını var eden kultur, oyundur.
Yetişkinler icin de bircok şeye arac olan oyun cocuk acısından da cok onemlidir. Oyun, cocuğun hayattaki en ciddi işidir.
Oyun kişinin gercek dunyası ile fantezi dunyası arasındaki bir geciş alanıdır. (Winnicott) Kişi cocuk yaşamındaki gercekleştiremediği fantezilerini oyun surecinde tamamlamaya calışır.
Genel de yetişkinler oyunu cocuğun eğlendiği bir aktivite olarak duşunurler hatta bazen boşa gecirilen zaman olarak da duşunebilirler. Ancak oyun cocuk icin dış dunyayı tanıması, kendisini tanıması, catışmalarını cozmesi, olumlu ya da olumsuz duyguları tanımayı oğrenmesi kısaca yaşadığı hayatın bir yansıması ve provasıdır.
Cocuk oyun yoluyla taklit yeteneği artar. Hayal gucu gelişir. Gercek yaşama alışmada beceri kazanır. Ozguven kazanır. Kişiliği gelişir. Kendini tanır. Paylaşmayı oğrenir. Empati duygusu gelişir. Ruhsal gerilimi ve kaygılar azalır. Fiziksel enerjisinin fazlasını harcar. Zaman zaman icine duştuğu caresizlik duygularından, korkularından kurtulur.
Oyun, cocuğun kendi kişiliğini ortaya koymasında ve bazı olumlu ozellikleri kazanmasında da yararlıdır. Ozellikle doğru davranışların pekişmesi oyun vasıtasıyla daha kolay sağlanabilir. Olumlu karakter ozellikleri, uygun oyun ortamında artar ve pekişir.. Bircok cocuk oyun aracılığı ile empati yapmayı, başkalarına saygı gostermeyi, karşılıklı diyaloglarda kendi sorumluluğunu fark etmeyi, sabırlı olmayı, kurallara uymayı, stresle baş etmeyi, problem cozmeyi ve liderlik ozelliklerini pekiştirmeyi oğrenerek karakter ve kişilik gelişimini olumlu yonde pekiştirir.
Oyun yoluyla cocuk birikmiş enerjisini atar ve hareket ederek fiziksel gelişimine katkı sağlar. Bedenini tanır ve psiko motor gelişimine katkı sağlar. Cocuk oyun aracılığıyla dostluk, sevgi, paylaşmak gibi duyguları tanır. Cocuk acıkca ifade edemediği duygularını oyun aracılığıyla aktarır ve rahatlama sağlar. Oyun aracılığıyla kavram bilgisi artar, nesneler ve olaylar arasında ilişki kurmayı ve problem cozebilme becerisini arttırarak bilişsel anlamda gelişim sağlar.
YAŞ GRUPLARINA GORE OYUN TERCİHLERİ
Prof Dr Haluk Yavuzer’in ulkemizde yaptığı araştırma sonuclarına gore;
0-1 Yaş:
yaş arası bebeklerde oyun faaliyeti, temel olarak, cevresindeki insanlara bakmak, yakınındaki objeleri yakalamak, oyuncak ve objeleri cekerek ve carparak onları keşfetmeye calışmaktır.
Orneğin yeni konuşmaya başlayan ve dış dunyayı tanıyan cocuğun oynadığı ‘Ce-ee Oyunu’ ayrılık ve tekrar kavuşmayı temsil eden bir oyundur. Cocuk her kaybolduğunda annesi tarafından bulunmayı ister. Her kaybolduğunda annesi tarafından bulunan cocuğun; annesiyle arasında guvenli bağlanma oluşur.
2-3 Yaş:
2 yaştan itibaren cocuklar kultur ve gunluk yaşamlarını canlandırabilecekleri dramatik oyunlara yonelirler. Bunlar evcilik, meslek gruplarını taklit gibi, kişileştirme ve objeleri kullanmaya yonelik oyunlardır.
2-4 yaş arası aynı zamanda Paralel oyun donemidir. Bu donemde cocuklar aynı ortamda oynarlar, aynı oyuncakları kullanırlar, fakat birlikte oynamazlar ve birbirlerinden bağımsız olarak oyunlarını surdururler. Paralel oyunda cocukların sosyal etkileşimleri cok az olmakla birlikte, bir oyuncağı istemek, duşuncelerini soylemek gibi durumlarda birbirleriyle cok az da olsa etkileşime girebilirler.
4-6 Yaş:
Cinsiyet rollerinin farkına varmaya başlayan 4-6 yaş arası cocuklarda oyun, kız cocuklarının daha cok bebeklerle oynama ve evcilik, erkek cocuklarının seruvenleri grup oyunlarına yansıtması şeklinde gorulmektedir.
Ailelere Oneriler
Cocuklarınıza oyun oynamaları icin zaman ve alan oluşturun. Oyunlarına dÂhil olarak kaliteli zaman gecirmeyi sağlayın. Oynadıkları oyunları size oğretmesine izin verin. Oyun esnasında cocuğunuzu yonlendirmeye calışmayın, bırakın oyununu o yonetsin. Boylece hayal gucunu ve duşunce şeklini de oğrenmiş olursunuz.
Cocuklarınızın oynadığı oyunlar hakkında negatif eleştiri yapmaktan kacının.

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]