BEKÂ BİN BATÛ

Irak'ta yetişen evliyÂdan. İsmi, Bek bin Batû IrÂkî'dir. Sıddîkûn denilen evliyÂnın onde gelenlerindendir. Doğum yeri ve tÂrihi belli değildir. HayÂtı hakkında kaynaklarda fazla bir bilgi yoktur. Nehr-ul-Mulk koylerinden NÂnbûs'ta yaşadı. 1158 (H.553) senesi civÂrında, orada vefÂt etti. Kabri bilinmekte ve ziyÂret edilmektedir.

Bek bin Batû, şaşılacak kerÂmetler ve ustunlukler sÂhibi, derecesi cok yuksek bir zÂt idi. EvliyÂnın sultÂnı Seyyid AbdulkÂdir-i GeylÂnî bu zÂtı cok over ve kendisinden hurmet ile bahsederdi.

Bek bin Batû hazretleri, bir gun deniz sÂhilinde oturuyordu. Bulunduğu yere yakın, sÂhilden bir gemi geciyordu. İcinde askerler ve halktan bir grup, bir yere gidiyordu. Gemide bulunan bÂzı kimseler icki icip eğleniyorlar ve yolcuları rahatsız ediyorlardı. Bek hazretleri karada idi. Fakat, keşf hÂli ile onların yaptıklarını anlayıp uzuluyor, rahatsız oluyordu. Denizin kenarından geminin kaptanına seslendi. "Allah'tan kork!" buyurdu ve bÂzı nasîhatlerde bulundu. O azgın kimseler, buna iltifÂt etmediler. Buna daha cok uzulen Bek hazretleri, derhal suya emredip; "Ey uzerindeki gemiyi taşıyan deniz!O gunÂhkÂrları icine al!" buyurdu. Derhal denizin suları yukseldi. Dalgalar coğaldı. Gemi batmaya başladı. Gemidekiler feryÂd ediyorlardı. Bek hazretleri, Allahu teÂlÂnın izni ile su uzerinde yuruyerek, batmakta olan geminin yanına geldi. Gemidekiler, yaptıklarına pişman olduklarını, tovbe ettiklerini acıkladılar. Bek hazretleri su uzerinde namaz kılıp, sonra Allahu teÂlÂya du etti. Daha duÂsını bitirmeden su sÂkinleşti, dalgalar durdu ve gemidekiler kurtuldu. Bu kimseler, bu hÂdise ile Bek hazretlerinin buyukluğunu anladılar. Kendisini sık sık ziyÂret edip, sohbetlerinde bulundular.

ZamÂnında bulunan fıkıh Âlimlerinden ucu, bir akşam Bek bin Batû hazretlerini ziyÂrete geldiler. Yatsı namazını onun arkasında kıldılar. Namazdaki kırÂatini, okumasını, arzu ettikleri gibi bulmadılar. Sû-i zÂnda bulunup, hakkında kotu şeyler duşunduler. O gece, Bek bin Batû hazretlerinin talebelerinin yanında misÂfir olarak kaldılar. Ucu de o gece ihtilÂm oldu. Yakında bulunan nehirde gusletmek icin, tekkenin kapısından cıktılar. Nehre indiler. Guslediyorlardı. Bir de baktılar ki, buyuk bir arslan gelip bunların elbiselerinin uzerine yattı. Soğuğun da cok şiddetli olduğu bir geceydi. Donacaklarını iyice anlamışlardı ki, tam o sırada Bek hazretleri tekkeden cıktı. Arslan onu gorunce hemen yanına koştu. Yuzunu ayaklarına surmeye başladı. O kimseler bu hÂli gorunce kabahatlerini anlayıp, tovbe ve istigfÂr ettiler. Bek hazretleri hakkında yanlış duşunduklerini anladılar. Onun bu kerÂmetini gorunce, ona olan sû-i zanları muhabbete donuştu. Bundan sonra kendisini cok sevdiler. Allahu teÂlÂnın velî kullarından birisi hakkında sÂdece kalpten yanlış duşunen kimseye, buyuk bir arslan musallat olursa, evliyÂya acıktan muhÂlefet ve duşmanlık edenlerin hÂllerinin ne kadar tehlikeli olduğunu duşunmelidir dediler.

Seyyid AbdulkÂdir-i GeylÂnî hazretleri, Bek bin Batû'yu cok sever, kendisini medheder ve; "Diğer evliyÂya verilen derecelerin, yuksekliklerin hepsi olcu ile verildi. Ama Bek bin Batû bundan mustesnÂ. Ona verilenlerin hepsi sayısız, olcusuz verildi." buyururdu.

Bek bin Batû hazretleri buyururdu ki: "Fakr hÂli odur ki, kalbden Allahu teÂlÂdan başka her şey ile olan bağ koparılmalı, duny sevgileri oraya girmemelidir. Boyle bir sevgisi varsa, silmeli, cunku bu sevgi, bircok meşgûliyyetler cıkarır. EvliyÂlık yolunda bulunmaya mÂni olan sebebler meydana cıkarsa ve herhangi bir kimsenin kalbi, o maddî ve gecici mulklere bağlanırsa, o kimse bu yolda bulunamaz. Kalpten, mulk sevgilerinin ayrılmış olduğunun alÂmeti, hicbir hÂlde kulda bir değişiklik olmamasıdır. YÂni bir kalpte duny muhabbetinin bulunup bulunmadığının alÂmeti, bir şeyin olması ile olmaması arasında fark bulunmamasıdır. Bu şeylerin varlığı veya yokluğu onda değişiklik yapmamalıdır. Mulklerin varlığı onu şımartmamalı, yokluğu ise onu harekete gecirmemelidir. Hal boyle olunca, hicbir tehlikeli hÂl ona tesir etmez. Hatt bunun hÂli oyle olur ki, bir mulke sÂhib ise, onun hÂli, mulku yok gibi olur. ŞÃ‚yet bir mulke sÂhip değil ise, onun hÂli, sanki dunyÂya sÂhipmiş gibi olur. Gorenler boyle hissederler. Boyle bir kimse, duny ve Âhirette kendisi icin bir makam gormez. HÂline bakar ve kendini bir şey gormeyen, bir talepte bulunmayan kimseye benzetir. Kulun, Allahu teÂlÂya kavuşmak yolunda bulunması, yukarıda bildirilen bu sıfatların hakîkatine vardıktan sonra başlar. İşte bu hÂllerin sÂhipleri, yuksek derece ve makam sÂhibidirler."

"Kendisinden daha aşağı derecede olan birinin nasîhatini kabûllenmek, yuksek derecelerden birine sÂhib olmaya işÃ‚rettir."

"Bir kalp, insanları kotulukten cekmek ve onlara faydalı olmak icin cırpınmıyorsa, o kalp virÂnedir."

"Nefsine karşı Allahu teÂlÂdan yardım istemeyen kimse, nefsine yenilip mağlûb olur."

"Bir kimse, evliyÂlık yolunun bidÂyetinde (başlangıcında) bu yolda bulunanların edebleri ile edeblenmezse, onun bu yolda nihÂyete varması nasıl duşunulebilir."

HEPSİ PİŞMÂN OLDULAR

İsmi Bek bin Batû, Irak'ta yetişmiştir,
Bin yuz elli sekizde, orada vefÂt etmiştir.

Seyyid AbdulkÂdir-i GeylÂnî hazretleri,
Bu zÂtı cok sever ve medhederdi ekseri.

Bir gun de buyurdu ki: "MÂnevî yukseklikler,
Her velîye olculu, olmuştur hep muyesser.

Bek bin Batû ise, bunlardan mustesnÂdır,
Onun nîmetlerine, yoktur olcu ve sınır."

Bu zÂt bir gun sÂhile, inmiş dinleniyordu,
O sırada uzaktan, bir gemi geciyordu,

BÂzısı icki icip ve nÂralar atarak,
Rahatsız ederlerdi, herkesi boyle nÂ-hak.

Bek bin Batû ise, uzaktan firÂsetle,
Buna vÂkıf oldu ve kederlendi gÂyetle.

Denizin kıyısından, seslendi ki: "Ey kaptan!
Sustur şu insanları, korkmaz mısın Allah'tan?"

Bek hazretlerinin, sesini cenÂb-ı Hak,
İşittirdi kaptana, olsa da hayli uzak.

LÂkin o edepsizler, yine devÂm edince;
Allah dostu bu velî, gadablandı bir nice.

Buyurdu ki: "Ey deniz, izni ile Allah'ın,
İcine al hepsini, şu Âsi insanların."

Yukselmeye başladı, o an deniz suları,
Birden olum korkusu, sardı o insanları.

Dalgalardan o gemi, yuz tutunca batmaya,
Başladı o insanlar, feryÂd-u figanlara.

LÂkin hazret-i BekÂ, etti yine merhamet,
Onların bu hÂline, acıdı yine gÂyet.

Denizden yuruyerek, o geminin yanına,
Gidince, o insanlar, hayretle baktı ona.

HatÂlarını bilip, hepsi tovbe ettiler,
Bek hazretlerinden, cok ozur dilediler.

O ise su ustunde, kılarak once namaz,
Kurtulmaları icin, eyledi duÂ, niyÂz.

Dedi: "PişmÂn oldular, bu kullar y İlÂhî,

Onları boğulmaktan, halÂs eyle sen dahi."

Du bitmemişti ki, dalga durdu Âniden,
Gemideki insanlar, kurtuldular olumden.

Az once icki icip, nÂra atarken hepsi,
Oldular bu velînin, hÂlis bir talebesi.

Bir gun nasîhat edip, buyurdu: "Ey insanlar!
Kalpten duny sevgisi, ancak sohbetle cıkar,

YÂni kim bu sevgiyi, etmişse kalpten ihrac,
O zÂtın sohbetidir, bu derde asıl ilÂc.

Onların bir sohbeti, kalp derdine devÂdır,
Onların sozlerinde, rabbÂnî tesir vardır.

O zÂtlardan birine, rastlarsa biri eğer,
Kalbine girmek icin, gostersin turlu huner.

Cunku o buyuk zÂtlar, dostudurlar Allah'ın,
Onlar sevilmedikce, kurtuluş zordur yÂrın.

Kimin ki yeri vardır, o zÂtların kalbinde,
Kurtulur Cehennem'den, Âhiret Âleminde."

Bu buyuk evliyÂnın, hurmetine İlÂhî,
Onların sevgisini, ihsÂn et bize dahi.

1) CÂmiu KerÂmÂt-il-EvliyÂ; c.1, s.367
2) TabakÂt-ul-KubrÂ; c.1, s.147
3) KalÂid-ul-CevÂhir; s.105
4) NesÂyim-ul-Mehabbe; s.349
5) İslÂm Âlimleri Ansiklopedisi; c.6, s.141