ABDULLAH BİN AVN

Peygamber efendimizin arkadaşlarını goren buyuk velîlerden. İsmi Abdullah bin Avn bin ErtabÂn el-Muzenî'dir. İbn-i Avn diye de bilinir. Basra'da doğdu. Doğum tÂrihi bilinmemektedir. Hadîs-i şerîf mutehassısı olarak Basra'da şohret buldu. 768 (H.151) senesinde vefÂt etti.

Abdullah bin Avn, devrinin buyuk Âlimlerinden okudu. Hadîs-i şerîf ilminde zamÂnın onde gelen Âlimleri arasına girdi. SemÂme bin Abdullah bin Enes, Muhammed ibni Sîrîn, İbrÂhim en-Nehaî, ZiyÂd bin Cubeyr bin Hayve, KÂsım bin Muhammed, Hasan-ı Basrî, Şa'bî, MucÂhid ve başkalarından hadîs-i şerîf rivÂyet etti.

Hadîs-i şerîf oğrenmek icin Mekke, Medîne, Kûfe, Basra ve daha pek cok yere seyahat etti. İmÂm-ı A'meş, DÂvûd bin Ebî Hind, SufyÂn-ı Sevrî, Şû'be, Ebû Yahy el-KattÂn, Abdullah ibniMubÂrek, Vekî bin CerrÂh, MuÂz ibni MuÂz, Muhammed bin Abdullah el-EnsÂrî ve başkaları kendisinden hadîs rivayet ettiler.

Buyuk Âlim Kurre (rahmetullahi aleyh) der ki:

"Biz İbn-i Sîrîn'in verÂsına, haram ve şuphelilerden sakınmasına hayrÂn idik. Fakat Abdullah ibni Avn, onu bize unutturdu. O bu hususta cok ileri mertebelerde idi."

BikÂr bin Abdullah es-Sîrînî anlatır:

"İbn-i Avn'ın kimseyle alay ettiğini gormedim. Cunku o, kendi hÂlinde ve nefsiyle meşguldu. Gunden gune olgunlaşıyor, tasavvufta git-gide yukseliyor ve derecelere kavuşuyordu.

Abdullah bin Avn hazretleri her gun sabah namazını talebeleri ile kılar, kimseyle konuşmadan, kıbleye karşı oturur, Allahu teÂlÂyı zikrederdi. Bu hal guneşin doğmasına kadar surerdi. Talebeleri de aynı şekilde yapardı. Guneş doğduktan sonra onlara donup, derse başlar ve nasîhat ederdi.

Bir defÂsında; "Akıllı bir kimse bir hat işlediğinde ne yapalım?" diye kendisine soruldu. Buyurdu ki:

"Akıllı bir kimseyi, işlediği hat icin azarlamak yakışmaz. Şu zamÂnımızda da durum budur. Kim birini incitirse, daha şiddetli azarı bir başkasından kendisi duyar."

Abdullah bin Avn, boş ve faydasız şeyler konuşmaz, insanların hayrına olan şeyleri anlatırdı. Bulunduğu yerde kendisinden cok guzel koku yayılırdı. Temiz ve guzel giyinirdi.Belli zamanlarda evine kapanır, sukût ve tefekkurle vakit gecirirdi. İyi işlerini gizler, belli etmezdi. Ana ve babasına iyiliği coktu. Onların yediği kaptan hic yemek yemezdi. Bu sebeple kendisine sordular: "Ey Allahın sevgili kulu nicin boyle yapıyorsun?" CevÂben buyurdu ki:

"Korkarım, yediğim kaptaki bir lokmada, onların gozu olur da farkına varmadan alıp yiyebilirim."

Bir gun annesi cağırdı. Biraz sert bir şekilde cevap vermişti. Sonra bu hÂline cok uzuldu. Hemen gitti ve bu hareketine keffÂret olsun diye, iki kole ÂzÂd etti.

Evlerinin hepsinde muslumanlar parasız otururdu. İsteyeceği ucret onlara cok gelebilir duşuncesiyle hic kira almazdı. Diline sÂhib olup, hicbir zaman kotu soz soylemezdi. Yaptıklarından pişman olmayan akl-ı selîm sÂhibiydi. Kur'Ân-ı kerîmi cok okur, cemÂate devÂm ederdi.

İbn-i Mus'ab'a; "Abdullah bin Avn hakkında ne dersin?" denilince;

"Avn oğlu ile yirmi dort sene berÂber kaldım. Her şeyine dikkat ettim. Her hÂliyle dînimize uygun yaşayışının netîcesinde meleklerin ona bir hat yazmadığı kanÂatine vardım." cevabını verdi.

Yahy el-KattÂn da;

"Avn oğlu Abdullah'ın ustunluğu, insanlar arasında dunyÂyı en fazla terketmiş olması bakımından değil, diline sÂhib olması bakımındandır. O, insanlar arasında diline en fazla sÂhib olanlardandır."

İbn-i MubÂrek onun icin; "Onun gibi namaz kılan gormedim." dedi. Âlimlerden Ravh ismindeki bir zÂt da; "Ondan daha ibÂdet edici birisini gormedim." buyurdu.

Abdullah ibni Avn hic kızmazdı. Bir gun birisi kendisini kızdırmak istedi, ona donup; "Allahu teÂl sana iyilikler versin." cevabını verdi ve du etti.

Muhammed bin Fudale anlatır:

Peygamber efendimizi ruyÂda gordum. "İbn-i Avn'ı ziyaret ediniz. Cunku Allahu teÂl ve Resûlu onu cok seviyor." buyurdu.

BikÂr binAbdullah es-Sîrînî, onun bir gun oruc tutup bir gun tutmadığını soyler.

İbn-i MubÂrek'e; "İbn-i Avn ne ile bu dereceye yukseldi?" diye sorulunca; "Doğrulukla." cevabını verdi.

Abdullah ibni Avn vasiyetlerinde;

"Ey kardeşlerim! Sizin icin uc şeyi seviyorum. Kur'Ân-ı kerîmi gece-gunduz okumanızı, cemÂate devÂmınızı ve kotu işlere mÂni olmanızı." buyurdu.

1) Hilyet-ul-EvliyÂ; c.3, s. 37
2) Tezkiret-ul-HuffÂz; c.1, s. 156
3) El-A'lÂm; c.4, s. 111
4) Tabakat-ul-KubrÂ; c.1, s.64
5) Tehzîb-ut-Tehzîb, c.5, s. 346
6) İslÂm Âlimleri Ansiklopedisi; cild 2, s.91