BURUN FONKSİYONLARI:

1- SOLUNUM
A - SOLUNUM HAVASININ ŞARTLANDIRILMASI
Solunum'un fizyolojik şartlar icinde ve sağlıklı yapılabilmesi icin, burunun uc ana gorevi vardır:
§ Solunum havasını ISITMA,
§ Solunum havasını NEMLENDİRME ve
§ Solunum havasını yabancı cisimlerden suzerek FİLTRE ETMEK.
Solunum havasını ısıtma, konka adını alan ve burun boşluklarının
lateralinde ust,orta ve alt olarak yukarıdan aşağıya sıralanan uc cift, hipererektil yapıların şişerek, bazen de kuculerek, solunum havasının yuzeylerine temas etmesi ile yuzeylerine surtunen havanın ısınmasını temin eden yapılarca olur.
Konkalara surtunen hava aynı zamanda nemlenir ve icindeki kaba partikullerde filtre edilir. Nemlenme mukoz bezlerin salgısı ve mukoz ortu ile olur. Tozların ve kaba partikullerin tutulması ise burun delikleri cevresindeki kıllar ve nemli mukoz ortu olur.
Bu fonksiyonları gozden gecirecek olursak;
Isıtma:
Nazal kavitedeki kan damarlarının karışık sistemi ve hele konkaların erektil yapı ozellikleri (ki bir radyotore benzetilir) inspire edilen havayı ısıtmada cok onemli rol oynar. Konkadaki kavernoz boşlukların genişleme ve daralma kabiliyeti vardır. Gunde inspire edilen 500 kubik feet havayı ısıtmak icin 700 kalori gerekir. Bu vucutta yapılan total ısının %2.5'u kadardır. Ekspiratuvar hava akımı nazal mukoza ısısının kucuk bir miktarını sağlar veya respirasyonun bu fazında oluşacak ısı kaybını durdurabilir.
Nemlendirme:
Mukus, epitel tabakasındaki Kadeh (Goblet) hucreleri ve lamina propriadaki mukoz ve seroz bezler tarafından salgılanır.
Klinik olarak normal yetişkinlerin nazal pasajında pH 5.5-6.5 dur. Cocuklarda pH 5.5-6.7 dir. Sıcak uygulaması nazal pasajı asit, soğuk uygulaması alkali yapar. Uzun sure istirahat ve uyku nazal pH'ı asit yone cevirir. Nazal sekresyonda mevcut lizozim asit ortamda daha etkilidir. Mukusun % 95'i su olup musin, glikoprotein ve karbonhidrat icerir, ayrıca mukuste lizozim ve immunoglobulin A da bulunabilir. Mukus vestibulumden koanaya ve nazofarenkse kadar butun mukozayı orter. Mukoz ortu, burnun değişik bolgelerinde, değişik oranlarda olmak uzere, siliyalar tarafından geriye nazofarenkse doğru taşınır. Bu hareketin oranı değişik bolgelerde değişik miktarda mukus salgılanmasına bağlıdır.
Burnun on tarafında mukus sekresyonu az miktarda olup geriye doğru atılma hızı saatte 1-2 mm'dir. Koana yakınında her 10 dakikada bir mukus yeniden yapılır ve 10 mm/saat hızla hareket eder. Her hucrede 12-20 silya vardır ve bunlar hareketlerini senkron olarak değil daha ziyade metakron olarak yaparlar.
Siliyer aktiviteyi kontrol eden mekanizma henuz tam olarak anlaşılmamıştır. Ancak noral bir mekanizma da pek sorunlu tutulmaz. Siliyalar her dakika 100'lerce defa cabuk ve kuvvetli bir şekilde hareket eder ve her hareketi yavaş bir geriye donuş takip eder.
Isı, ozmotik basınc ve pH siliyaların fonksiyonlarını etkiler:
§ En iyi gaz değişimi % 85 nemlilikte olur.
§ Nazofarenks havası 33°C ise siliyalar aktiftir.
§ 18 °C dan duşuk, 40 °C dan yuksek ısılarda siliyer hareket yavaşlar.
§ 7 °C dan duşuk, 45 °C dan yuksek ısılarda siliyer hareket durur.
§ pH 7-8 siliyalar icin uygun.
§ pH 6.5'dan az ortamda siliyer aktivite yavaşlar.
§ Oksijen miktarının azalması siliyer hareketi yavaşlatır.
§ Kan oksijeni normal olsa bile oksijen miktarının artması siliyer vurum hızını % 30- 50 oranında arttırır.
Nemin sağlanması mekanizması tartışmalıdır. Bazıları nemin nazal sekresyonla salgılandığını iddia ederken, bazı araştırıcılar mukoz membran damar ve kapillerlerinden cıkan seroz transuda ile sağlandığını iddia ederler. Gunluk nazal sekresyon 1-1.5 lt dir.
Ekspirasyon da neme cok yardım eder. Ekspirasyon esnasında, ısı ve nem mukozayı terk eder. Bu solunum havasından nem kaybolmasına engel olur.
Nemlendirme ve ısıtma mekaniğinde değişmeler sadece nazofarengeal mukoz membranın irritasyon ve kuruluğunu etkilemez. Ust solunum yolunun diğer kısımlarını da etkiler. Kuruluk bircok akut nazal enfeksiyonun başlangıcıdır.
Filtrasyon:
Hava burun kıllarının filtre edici etkileri ve mukoz ortusunun yabancı cisimleri tutucu etkisi sonucu temizlenir. Mikroskopik partikuller burun kılları tarafından tutulurken,15 mikronun altındaki daha kucuk parcacıklar ise burun mukozası tarafından havadan toplanırlar. 4.5 mikrona kadar olan partikullerin %85'i temizlenir, ancak 1 mikron buyukluğundeki partikullerin ancak %5'i burun tarafından tutulabilir.

B - BURUN SOLUNUM HAVASI YOLU
Hava geciş hareketleri nazal kavitenin yapısına bağlıdır. Naresler kucuktur ve konumları yere horizontal durumdadır. Bu havanın, yukarı-aşağı ve konkaların medialine doğru yonelmesine sebep olur.
Koanalar daha geniş ve vertikal pozisyonda oldukları icin havaya karşı direncleri daha azdır. On ve arka burun deliklerinin farklı olması ve burun boşluklarının yapısı, inspiryum ve ekspiryumda, burun icinden gecen, soluk havasında sirkulasyonlar daireler meydana getirir. Bu sirkulasyonlar, inspirasyon ve ekspirasyonda değişiktir .
İki intranazal hava akımı vardır, biri inspirasyon diğeri ekpirasyon esnasındadır. Genel olarak inspire edilen hava burun deliklerinden koanalara duz bir yol izlemez. Burun deliklerinden inhale edilen hava, acıklığı aşağı bakan, yukarı-aşağı ve yuksek, kubbe şeklinde bir yol izler. Olfaktor fissurden ve sfenoidin on yuzunden gecerek posterior koanalarına varır. Sfenoidin yuzu ve konkalar uzerindes, hipertrofik konka, adenoid vejetasyonlar, deviye septumlar, polipler, nazal kavitede ve olfaktor bolgede havanın dağılımını değiştirirler.
Ekspire edilen hava inferior meatuslar yolu ile direkt olarak posterior koanadan nostrillere (burun deliklerine) gelmez, bu gercek değildir. Cunku birkac kucuk sirkulasyonun eklenmesi ile ekspire edilen hava, inspire edilen havanın izlediği yolu izler. Aralarındaki fark, inspiryumda solunum havası nazal kaviteye girişte orta meadan gecmez. Ekspirasyonda ise bir kısım hava orta konkanın arka ucu ile orta meaya doğru yonelir. Sonuc olarak orta meadaki ostiumlar sadece sıcak, nemli havaya maruz kalırlar, fakat inspire edilen soğuk ve kuru hava buraya uğramaz.



[h=2]Bursa Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]