Orucu bozan ve bozmayan durumlar
Sual: Ağzın icindeki curuk dişe konan ilac, orucu bozmuyor da, dil altına konan hap, nicin orucu bozuyor? Vucuttaki sağlam deriye konan ilac emilse bile orucu bozmuyor da, ağızdaki sağlam deriye konan ilac emildiği icin niye orucu bozuyor?
CEVAP
Dilaltındaki deri, vucudun dışındaki deri değildir. Yumuşak, kaygan bir dokudur. Tıpta buna mukoza deniyor. Cok farklı ozelliğe sahiptir. Birbiri ile asla mukayese edilmez. Dişin yapısı da mukozanın yapısından farklıdır.
Bu hususta uzman doktorumuz diyor ki:
Dilaltına ilac konunca, sinir sisteminin uyarısı ile beyne cok acil haber gider. Beyin, dilaltındaki refleksleri otomatik olarak harekete gecirir. Sonra, tukuruk salgı sistemi calışıp, tukuruk uretir, sulandırır. Sulandıktan sonra, reflekslerin uyarmasıyla, kılcal damarlar harekete gecer ve emilerek en kısa zamanda kana karışır. Tukuruk salgısı olmazsa, ilac sadece kılcal damarlar vasıtasıyla kana karışamaz. Cunku ilacın sulanarak kılcal damarlara gitmesi lazım. Vucut derisi mukoza gibi ince olsa bile, tukuruk salgısı olmadığı icin dilaltındaki gibi emilmez. Tukuruk salgısı otomobil, ilac şofor gibi, mukoza altındaki kılcal damarlar da yollar gibidir. Vucutta otomobil ve yollar var, şofor yok. Şofor de gelirse otomobil hareket eder.
Tıbbi olarak, diş de, diş eti de, mukoza değildir, diş ile diş altı farklı ozelliklere sahip iki ayrı organ gibidir.
Bota, cizmeye ve meste mesh etmek caizdir. Ancak mestten cok daha ince olan coraba mesh caiz değildir. İkisi de ayağa giyiliyor ama vasıfları farklıdır. İşte bunun gibi, dilaltındaki mukoza denilen yumuşak doku vucuttaki deriden cok farklıdır.
Dilaltına ilac, hap koyarak yukarıda izah edildiği gibi, kılcal damarlarca emilmesini sağlamak, deriye ilac enjekte edip kılcal damarlara ulaştırmaya benzer, bu yuzden orucu bozar.
Sual: Burnum tıkalı olunca cok rahatsız oluyorum, işlerim aksıyor. Burnun icine sıvı ilac konunca oruc bozuluyormuş. Katı ilac sursem mesela viks sursem orucum bozulur mu?
CEVAP
Burnun icine katı ilac, merhem surmek orucu bozmaz. Sıvı ilac bozar.
Sual: Fransa'dan yazıyorum. Hristiyan eşim, gece kalkıp bana sahur hazırlıyor. Dun gece sahuru yiyip imsak vaktinde yattım. Yarı uykulu idim, ben hicbir şey soylemeden beni sevip, oramı buramı tuttu. Nihayet ben boşaldım. Ama ben hic bir hareket yapmamıştım. Orucum bozuldu mu?
CEVAP
Şoyle yap diye kendiniz emretmediğiniz ve devamında hicbir harekette de bulunmadığınız icin oruc bozulmuş olmaz. Ancak, orucu bozabilecek boyle tehlikeli işlerden uzak durmaya calışmalıdır.
Sual: Ağızdaki yara icin oruclu iken ilacla gargara uygun mu?
CEVAP
Ağızdaki yara, namazda okumaya mani değilse, ilacla gargara mekruh olur. Okumaya mani olursa, ilacla gargara etmek mekruh olmaz. Cunku ozur vardır.
Sual: Nisaiyeci bir kadın doktora muayene olanın, orucu bozulur mu? Bozulursa, kefaret mi gerekir?
CEVAP
Doktor, eldivene herhangi bir ilac, yağ surerse, oruc bozulur, sadece kaza gerekir.
Sual: Ağzıma balgam geliyor, yutuyorum, oruc bozuluyor mu?
CEVAP
Balgamı yutmakla oruc bozulmaz.
Sual: Tukuruğumuz, dudağımızdan aşağı doğru sarksa, onu yalayıp yutsak oruc bozulur mu?
CEVAP
Tukurup tukuruğumuzu yalarsak oruc bozulur, kaza gerekir. Bahsettiğiniz şekilde olursa oruc bozulmamış olur. Sanki bir kısmı daha ağzımızda oluyor.
Sual: Ramazanda bir insan yatsıdan sonra hanımıyla beraber olsa daha sonra gec vakitte uyuyup biraz sonra guslederiz deseler uyandıklarında da guneş doğmuş olsa kefaret mi gerekir?
CEVAP
Kaza da gerekmez. Yani orucları bozulmuş olmaz. İhtilam olanın da orucu bozulmuş olmaz. Fakat namaz kılmak icin ilk fırsatta yıkanmak gerekir. [Daha onceden tedbir alıp cunup olarak sabahlamamalı.]
Sual: Ramazanda sahurda yatmadan once dişlerimizi fırcalıyoruz. Ağzımızı yıkamamıza rağmen tadı ağzımızda hissediliyor, bu durum orucu bozar mı?
CEVAP
Hayır bozmaz.
Sual:Ciklet ciğnemek orucu bozar mı?
CEVAP
Evet, bozar. Gunumuzun cikletleri eski tabii sakızlar gibi değildir. Şimdikiler ciğnenirse, tadı veya bazı parcalar yutulabilir ve oruc bozulur.
Sual: Karşı tarafın ağız salgısını yutmak orucu bozuyor mu?
CEVAP
Karşı tarafın tukuruğunu, salgısını yutunca oruc bozulur. Eğer bu sevdiğimiz bir kimse ise sadece kaza değil, kefaret de gerekir.
Sual: Oruclu iken alışkanlıktan dolayı rujumu yalıyorum, oruc bozuluyor mu?
CEVAP
Rujun oruca zararı olmaz. Fakat yenirse oruc bozulur. Kaza gerekir.
Sual: Oruclu olduğunu unutup taharette mubalağa ederek iceriye su kacsa oruca zarar verir mi?
CEVAP
Unutulunca mahzuru olmaz. Unutarak yiyip icmek de orucu bozmaz. Oruclu olduğunu bilerek taharette mubalağa eder ve iceri su kacarsa oruc bozulur ve kaza gerekir.
Sual: Balıkların suyunu temizlerken boğazıma ister istemez su kactı orucum bozuldu mu?
CEVAP
Ağza kactı ise bozulmaz, boğazdan iceri girmişse oruc bozulur, kaza gerekir.
Sual: Oruclu iken kalbim ağrıyınca trinitrin alsam kaza mı gerekir?
CEVAP
Evet.
Ağızdaki yaşlığı yutmak
Sual: Orucluyken ağza gelen tukuruğu yutmanın mahzuru olur mu?
CEVAP
Hayır, mahzuru olmaz. Hatt abdestten sonra ağızdaki yaşlığı da yutmak orucu bozmaz.
Sual: Yaraya konan ilac orucu bozar mı?
CEVAP
Yaraya surulen merhemin, sindirim yoluna gittiği bilinmezse oruc bozulmaz.
Sual: Oruclu iken esans koklamak orucu bozar mı?
CEVAP
Cicek, esans koklamakla oruc bozulmaz, mekruh da değildir.
Sual: Makata konan pamuğun bir kısmı dışarıda kalsa orucu bozar mı?
CEVAP
Bozmaz, hepsi iceri girerse bozar.
Sual: Diş cektirmek orucu bozar mı?
CEVAP
Diş cektirmek orucu bozmaz. Eğer diş cektirilirken iğne vurulursa, oruc bozulur. Dişten cıkan kanı yutmakla da oruc bozulur. Ramazan orucunu tutarken iğne vurduranın veya dişinden cıkan kanı yutanın orucu bozulur, gunune gun kaza gerekir, kefaret gerekmez.
Sual: Damardan serum verilmesi, sadece imam-ı a'zama gore orucu bozduğu soyleniyor. Diğer mezheplere gore bozmuyor mu? Serumla gıda ve deva verilebiliyor. İhtiyacı olan suyu, gıdayı ve ilacı serumla alan kimsenin orucu bozulmaz mı? Oructa gaye, yiyip icmeyi terk etmek olduğuna gore, ağız yolu ile değil de, damar yolu ile yiyip icenin orucu nicin bozulmaz?
CEVAP
Dort mezhepte de, sağlam deriye konan ilac, gıda ve deva, emilip iceriye nufuz etse de oruc bozulmuş olmaz. Mesela kalb hastalığında, goğus uzerine nitroderm ihtiva eden bir ilac [TTN] konur. Bu deriden iceriye emilir. Sağlam deriden iceri girdiği icin dort mezhepte de orucu bozmaz. Bunun gibi, sağlam deriye konan nikotin yakısı da, vucut tarafından emildiği halde, dort mezhepte de orucu bozmaz. Tabii menfezlerden [deliklerden] giren şeyler orucu bozar.
Şafii'de, kulak tabii menfezdir. Kulağa konan sıvı-katı her şey, mideye girmiş gibi orucu bozar. Şafii'de idrar yolu da tabii menfezdir. Buraya ilac, hatta pamuk konsa bile orucu bozar.
Dort mezhepte de ve butun imamlara gore, yaraya konulan ilac, cevfe [iceriye] giderse oruc bozulur. Şafii mezhebinde, dimağ [beyin], karın, bağırsak, mesane birer cevftir. Mesela, baştaki kemik yarılsa, buradaki yaraya konulan ilac, cevfe, yani beyne gideceğinden oruc bozulmuş olur.
Şafii'de karna bıcak saplansa, bıcağın ucu mideye, yani cevfe girdiği icin oruc bozulur. Sağlam deriden bıcak cevfe girince oruc bozulduğu gibi, iğne ile adaleyi veya damarı yırtarak verilen ilac, cevfe ulaşınca oruc bozulmuş olur. Hanefi'de ise, bıcak tamamen midenin icine girerse oruc bozulur.
Bugun tıpta, serumun mesaneye, dimağa ve vucudun her yerine gittiği kesin olarak bilinmektedir. O halde serum, dort mezhepte de orucu bozar. Sadece kaza gerekir. (Serum veya enjeksiyonla verilen ilac, cevfe, [yani dimağ ve mesane gibi yerlere] gitmez) demek, cok yanlış olur, ilme ters olur.
Butun doktorlar, damardan veya adaleden verilen ilacın, dimağ ve mesaneye gittiğini bildiriyorlar. O halde, işin aslını bilmeyenlere kanıp da, enjeksiyonla orucu telef etmeyelim.
[Buradaki Hanefi mezhebi ile ilgili bilgiler, TahtÂvi, Mebsut, Bedayi ve benzeri kitaplardan, Şafiilerle ilgili bilgiler ise, Mecmû, Muğnil muhtac, Tuhfe, EnvÂr, KummesrÂ, BÂcuri, Şerh-i İbni BÂcuri gibi muteber eserlerden alınmıştır.]
Sual: Oruclu iken kulaktan iltihap akması orucu bozar mı?
CEVAP
Bozmaz. Oructa genelde cıkan şeyler orucu bozmaz, mesela kan aldırmak orucu bozmaz. Ama isteyerek ağız dolusu kusulursa orucu bozulur. Oructa genelde iceri giren şeyler bozar. Mesela enjeksiyonla kan verilenlerin orucu bozulur.
Sual: Dudağımda ucuk vardı ve ben de patlamasın diye krem surmuştum. Maalesef akşama doğru ucuk patladı. Orucum bozuldu mu?
CEVAP
Bozulmadı.
Sual: İftar icin yiyecek bir şeyler hazırlarken parmağımı kestim. Birkac damla aktı. Orucum bozuldu mu?
CEVAP
Hayır kan cıkmakla, kan aldırmakla oruc bozulmuş olmaz.
Sual: Dirseğimde cıkan iltihaplanmadan dolayı dirseğimin ustunden ve altından birer cm uzunluğunda kestiler ve iltihabın akması icin bir hortum sokup uclarını dışarı cıkardılar. Dun yapılan muayenede bir merhemi usten sıkıp alt uctan dışarı akıttılar. Niyetli olduğumdan dolayı şupheye duştum acaba orucum bozuldu mu?
CEVAP
Orucunuz bozulmadı.
Sual: Hastanede test icin kan verirken enjektoru sokmadan once deriye alkol suruyorlar ve cıkarttıktan sonra iğne deliğinin uzerine alkollu pamuk koyuyorlar. Bunun oruca bir zararı var mıdır?
CEVAP
Hayır oruca zararı olmaz
Sual: Deriyi cizerek yapılan cicek aşısı orucu bozar mı?
CEVAP
Bozmaz. Tenturdiyot gibidir.
Sual: Sigara icilen odaya girip, uzun muddet cıkmasak oruc bozulur mu?
CEVAP
Luzumsuz kalıyorsak bozulur, vazifemiz varsa bozulmaz.
Sual: Şevval orucunu tutuyorum. Bugun abdest alırken (burnuma su cekerken) unutarak ve istemeyerek genzime veya boğazıma sanırım su kacırdım. Orucum bozuldu mu?
CEVAP
Unutarak yiyip icince veya bozulup bozulmadığını kesin bilmedikce oruc bozulmuş olmaz.
Sual: Hac icin hastaneden kan aldılar fakat kan şırıngaya geldi dışarı cıkmadı, sonra tekrar iceri koydular. Abdestim bozuldu mu, orucuma bir zarar geldi mi?
CEVAP
Hem abdestiniz hem de orucunuz bozuldu. Kan cıkmakla abdestiniz, kan iceri girmekle orucunuz bozuldu. Şırıngaya cıkmakla dışarı cıkmış oldu. Kendi kanınız da olsa vucudunuza kan verildi.
Sual: Mideye ucu dışarıda kalan alet sokulursa, oruc bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz.
Sual: Deri altına tuberkuloz testi yapılıyor. Orucu bozar mı?
CEVAP
Evet.
Sual: Kulaktaki pamuk, delik zardan iceri girse, orucu bozar mı?
CEVAP
Hayır.
Sual: Gırtlağa cıkan tukuruğu kusarak cıkarmak, orucu bozar mı?
CEVAP
Hayır.
Sual: Mahalli bir yazar diyor ki:
(Her yıl aynı yazılar yazılıyor ve fitil ve benzeri şeylerin orucu bozup bozmayacağı hususunun orucla ne ilgisi var, İslamiyet bu mu?)
CEVAP
Yazar, İslamiyet'i bilmediği gibi, nelerin orucu bozacağını da bilmiyor. İslamiyet her yıl değişmez. Bu sene İslam'ın şartı beş denmişse, gelecek sene bu altı olmaz. Azalmaz da, coğalmaz da. Bu sene, (hastaya serum vermek orucu bozar) denmişse, gelecek sene (bozmaz) denilemez. Aslında değişik yazan varsa, o tenkit edilmelidir! Hep aynı şeyi yazan tenkit edilir mi? Şimdi mahalli yazara soruyoruz, İslamiyet bu değilse nedir? Her yıl değişmesi mi gerekir?
Yazar, orucun ne olduğunu, orucu nelerin bozduğunu bilmiyor ki, (vucuda giren şeylerin orucu bozup bozmayacağından bahsedilmez) diyebiliyor. Once oruc nedir ve neler orucu bozar, kısaca bir tarifini yapalım:
Oruc, fecrin ağarmasından, guneş batıncaya kadar, yiyip icmeyi ve orucu bozan diğer şeyleri terk etmektir. Diğer bozan şeyler nelerdir? Yaradılışta bulunan deliklerden iceri giren şeyler orucu bozduğu gibi, vucuttaki yaraya konulan ilac, sindirim yollarına sızarsa, yine oruc bozulur. İğne [enjeksiyon], serum orucu bozar. Cunku bunlar sindirim yoluna gider. (Tahtavi)
Hastalık icin kullanılan fitiller, tabii deliklerden verilir. Ağrı kesici, ateş duşurucu fitiller olduğu gibi, romatizma, mantar, bulantı, hemoroid ve kabızlık onleyici fitiller de vardır. Serum yolu ile de ilac ve gıda verilebilir. Tabii deliklerden ilac olmayan maddeler de girerse yine oruc bozulur. Bunları sormak ve bunlara cevap vermekten tabii ne olabilir?
Sual: KBB mutehassısı bir doktor diyor ki:
Dinde reformcu bir grup, yeni bir kitap yazıp, Âlimlerden farklı, yeni ictihadlar yapacaklarmış. Kulağa damlatılan ilacın orucu bozmayacağı yonunde bizden bilgi istiyorlar. Hanefi ve Şafii'ye gore, goze, kulağa ve burna damlatılan ilac, orucu bozar mı, bozmaz mı?
CEVAP
Fıkıh kitaplarındaki hukum şoyle:
Hanefi'de goze damlatılan veya diş cukuruna konan ilacın tadı boğazda hissedilse bile orucu bozmaz. Kulağa damlatılan ilac, burna konan sıvı ilac orucu bozar.
Şafii'de ise, goze damlatılan ilacın tadı boğazda hissedilse bile bozmaz. Fakat kulağa konan her şey orucu bozar. Burna konan sıvı ilac da bozar.
Hanefi'de ve Şafii'de, sağlam deriye surulen ilac, emilip iceriye nufuz etse de oruc bozulmuş olmaz. Mesela kalb hastalığında, goğus uzerine nitroderm ihtiva eden bir ilac [TTN] konur. Bu deriden iceriye emilir. Sağlam deriden iceri girdiği icin Hanefi'de de, Şafii'de de orucu bozmaz.
Hadis-i şerifte (İceri giren şeyler orucu bozar) buyuruluyor. Şafii'de, kulak tabii menfezdir. Kulağa konan sıvı-katı her şey, mideye girmiş gibi orucu bozar. Hanefi'de, kulağa giren katı şey ve su orucu bozmaz. Fakat yağ ve ilac bozar. Yağ ve ilac emilse de, emilmese de, sindirim yoluna gitse de, gitmese de bozar.
Goz, menfez kabul edilmediği, aynen sağlam deri hukmunde olduğu icin, goze konan ilac, sağlam deriye surulen ilac gibi ceşitli kanallarla sindirim yoluna gitse de hicbir mezhepte orucu bozmaz. Fakat boğaza, beyne ve mesaneye acılan yara yolu ile ilac verilirse, Hanefi'de de, Şafii'de de oruc bozulur.
Reformcu grup ne yapmak istiyor? Kendileri muctehid olsalar bile, ictihadla ictihadın nakzedilemeyeceğini bilmeleri gerekir. Reformcuların, (Burada Hanefilerin kavli doğrudur. Kulağa kum koymak orucu bozmaz. Şafii'nin ictihadı yanlıştır) demeye hakları olmaz.
Sual: Oruc hakkında mezheplerimizdeki hukumler hakkında bilgi verir misiniz?
CEVAP
Ramazan orucuna niyetin son vakti, Hanefi'de oğleye bir saat kalıncaya kadar, diğer uc mezhepte imsak vaktine kadardır. Uc mezhepte, Ramazan orucu icin her gece niyet gerekir, Maliki'de Ramazanın ilk gecesi bir ay oruca niyet sahihtir.
Şafii'de, kulak tabii menfez [delik] dir. Kulağa konan sıvı katı her şey, mideye girmiş gibi orucu bozar. Diğer uc mezhepte sadece ilac konursa bozar. Şafii'de idrar yolu da tabii menfezdir. Buraya pamuk konsa bile orucu bozar. Diğer mezheplerde bozmaz.
İğne vurulmak, dort mezhepte de orucu bozar.
Dişler arasındaki yemek kırıntısını yutmak Hanefi'de orucu bozmaz, diğer uc mezhepte bozar.
Lavman Maliki'de orucu bozmaz, diğer uc mezhepte bozar.
Unutarak yiyip icmek, uc mezhepte orucu bozmaz, Maliki'de bozar.
Ramazanda oruclu iken yiyip icene Hanefi ve Maliki'de kefaret gerekir, Şafii ve Hanbeli'de sadece kaza gerekir. Hanımı ile beraber olana dort mezhepte de kefaret gerekir.
Kan aldırmak Hanbeli'de orucu bozar, diğer uc mezhepte bozmaz. Abdest alırken, mubalağa etmeden boğaza su kacarsa, Şafii ve Hanbeli'de oruc bozulmaz. Hanefi ve Maliki'de bozulur.
Ramazanda karı koca beraber olursa, Şafii ve Hanbeli'de kefaret kocanın uzerine olur, Hanefi ve Maliki'de ikisine de kefaret gerekir.
Maliki'de oruclu iken hanımını opmek haram, diğer uc mezhepte haram değildir. Ancak cunup olmak ihtimali varken opmek mekruhtur. Hanımı opunce mezi gelirse uc mezhepte oruc bozulmaz, Hanbeli'de bozar.
Şafii ve Hanbeli'de, nafile oruc veya nafile namaza başlayan, tamamlamadan bozarsa, kazası vacip değil, Hanefi ve Maliki'de vaciptir.
Yalnız Cuma gunu oruc tutmak Hanefi ve Maliki'de caiz, Şafii ve Hanbeli'de mekruhtur. İmam-ı Ebu Yusuf da mekruh dedi. Bu bakımdan Hanefiler yalnız başına Cuma gunu oruc tutmamalıdır.
Sadaka-i fıtır, Hanefi'de Ramazan-ı şerifte verilir. Ramazandan once ve bayramdan sonra da vermek caiz ise de, bayram namazından once verilmiş olması daha cok sevaptır. Şafii'de Ramazandan once, Maliki'de ve Hanbeli'de ise bayramdan once verilemez. Hanefi'de nisaba ulaşanın fıtra vermesi vacip, diğer uc mezhepte, bir gunluk yiyeceği olanın fıtra vermesi farzdır. Hanefi'de hanımın fıtrasını kocası vermez, diğer uc mezhepte vermesi lazımdır.
Sual: Erkek veya bayan kadın doktoru veya ebe, Ramazanda, abdestli iken bir kadına doğum yaptırsa, orucu, guslu veya abdesti bozulur mu?
CEVAP
Hanefi mezhebindeki kadın doktorunun veya ebenin, Ramazan-ı şerifte doğum yaptırmakla orucu, abdesti ve guslu bozulmuş olmaz. Zaruretsiz erkek doktora doğum yaptırmak caiz olmaz.
Sual: Oruclu iken rahimden ultrasonla muayene olmak orucu bozar mı?
CEVAP
Alete jel gibi bir şey suruyorlar, rahme yağ veya jel gibi bir şey girince oruc bozulmuş olur. Eldivenle muayene etse de, eldivene bir şey surulmuş ise yine oruc bozulur. İceriye az da olsa bulaşacak bir şey girerse oruc bozulur.
İkinci bir husus da kadın, muayene esnasında zevk alırsa cunup olur ve oruc bozulur. Zevk almazsa bozulmuş olmaz.
Sual: Tam İlmihal'de, (Bir şeyin hepsi girip cıkarsa, abdesti de, orucu da bozar) deniyor. Erkeğin arkadan, kadının on veya arkadan kullandığı fitil, abdesti ve orucu bozar mı? Bir de cubuklu bir aletle hap konuyor, bu farklı mı?
CEVAP
Gunduz oruc iken, iceri tamamen giren şey, orucu bozar. Fitil de bozar. Yarısı dışarıda kalırsa orucu bozmaz. Fitil iceri girdikten sonra, dışarı cıkarsa abdesti bozar. Fitil iceri girip cıkmazsa, abdesti bozmaz. Cubukla konan farklıdır. Cunku iceri girince, cubuğa az da olsa iceriden bir yaşlık bulaşır. Yaşlık, cubukla dışarı cıkınca abdest bozulur.
Sual: Ağızdaki kanı yutmak abdesti ve orucu bozar mı?
CEVAP
Ağzın ici, abdestin bozulmasında, ic organ sayılır. Orucun bozulmasında, bedenin dışı sayılır. Bunun icin, dişten ve ağızdaki yaradan cıkıp ağızdan dışarı cıkmayan kan abdesti bozmaz. Ağızdan dışarı cıkınca, tukurukten coksa bozar. (Halebi)
Ağız bazen bedenin ici sayılır. Bunun icin, oruclu kimse, tukuruğunu yutarsa, orucu bozulmaz. İnsanın icindeki necasetin mideden bağırsağa gecmesi gibi olur. Ağızdaki yaradan yahut mideden ağza kan cıkması, abdesti ve orucu bozmaz. Bu kanı tukurunce veya yutunca, tukuruk kandan cok ise, yani sarı ise, yine bozulmaz. Mideden gelen başka şeyler ağza geldiği zaman da boyle olup, abdest ve oruc bozulmaz. Ağız dolusu, ağızdan dışarı cıkarsa, abdesti, isteyerek kusarsa orucu da bozulur. Ağzın ici, bazen de, bedenin dışı gibi olur. Ağza su alınca oruc bozulmaz. (Bahr-ur-rÂık, Cevhere)
Demek ki, ağızdaki kanı tukurunce orucu bozulmaz, yutunca da abdest bozulmaz. Kan yutulursa oruc bozulur, tukurulunce de abdest bozulur.
Astım spreyi orucu bozar
Sual: Astım spreyi, kulak ve burun damlası ile dil altı hapı kullanmak, makata veya hazneye sokulan ultrason orucu bozar mı?
CEVAP
Bunların hepsi orucu bozar ve kaza gerekir.
Astım spreyi, oksijen değildir. İcinde ilac vardır. Orucu bozar. İlacın orucu bozduğu butun fıkıh kitaplarında yazılıdır.
Kulağa yağ ve ilac damlatılması da orucu bozduğu butun fıkıh kitaplarında yazılıdır.
Buruna sıvı ilac damlatılması da orucu bozar. Katı merhem surulurse bozmaz.
Dil altı hapı ise ilactır, mukoza denilen yumuşak dokudan emildiği icin, deri altına iğne ile ilac zerki gibidir. Orucu bozar.
Ultrasona, merhem gibi kaygan bir madde, yani jel suruluyor. Vucudun icine bu jel girince, oruc bozulmuş olur. Eldivenle muayene yapılınca da, eldivene ilac veya jel suruluyorsa, boyle muayene de orucu bozar.
Teknik gelişti, mukemmel cihazlar yapıldı, tedavi şekilleri geliştirildi, ancak insan vucudu değişmedi, ona eklenen cıkan olmadı. Oruc bir ibadettir. Bu ibadetin fazileti ve şartları din kitaplarımızda bildirildi. Bu kıyamete kadar gecerlidir.
Eskiden bilinmiyordu, şoyleydi boyleydi demek cahilliktir. O zamanlar vucuda girenler cıkanlar yok muydu, yani vucuda hicbir şey girmiyor cıkmıyor muydu? İbadetleri zamanla değiştirmek, dini değiştirmek olur.
Tabii delikler ve oruc
Sual: Goze konan ilac, boğaza kadar indiği halde orucu bozmuyor da, ne diye kulağa veya burna konan ilac orucu bozuyor?
CEVAP
Fıkıhta bir kural var:
Tabii menfezlerden [yaradılışta bulunan deliklerden] giren şeyler orucu bozar.
Bunun icin tabii delik olan kulağa ilac veya yağ konunca oruc bozuluyor. Burun da tabii deliktir. Sıvı ilac burna puskurtulurse orucu bozar. Tabii menfez olan makattan da iceri giren şeyler de orucu bozar. Goz tabii delik değildir. Bunun icin goze damlatılan ilac orucu bozmuyor.
Bazı kimseler, yukarıdaki kuralı iyi bilmedikleri icin iğne olmak orucu bozmaz sanıyorlar. İğne tabii delikten iceri girmiyor ki diyorlar. Sağlam derinin ustunden emilen ilaclar orucu bozmaz, ama, yaralı deriden iceri girip sindirim yoluna ulaşan ilaclar bozuyor. Yapılan iğne ve serumlar, sindirim yoluna ulaştığı icin dort mezhebe gore de oruc bozuluyor.
Sual: Acık olan yaraya merhem, kolonya, tenturdiyot, oksijenli su surulse oruc bozulur mu?
CEVAP
Kolonya, tenturdiyot, oksijenli su oruca kesinlikle zarar vermez.
Acık olan yaraya konulan ilac, beyne ve hazım yoluna gittiği bilinirse, oruc bozulur. İceri gittiği iyi bilinmezse, imameyne gore bozmaz. İmam-ı azama gore ilac sıvı ise bozar. İceri sızdığı iyi bilinmeyen ilac katı ise, uc imama gore de, bozmaz. (Merakıl-felah şerhi)
Sual: Oruclu iken, ağrıyan dişlere ilac koymak caiz; fakat dişleri macunla fırcalamak mekruh deniyor. Bunun sebebi nedir?
CEVAP
Ağrıya ilac koymak bir ihtiyactır. Cok ağrırsa, zaruret halini alır. Ağız, oructa vucudun dışı olduğu icin ağza alınan veya dişe konan ilac orucu bozmaz. Bir ihtiyactan dolayı olduğu icin mekruh da olmaz. Fakat diş, normal fırca ile fırcalanabilir. Macunla fırcalamak zaruret değildir. Bir de, macun yutulursa, orucun bozulma tehlikesi vardır. Orucun bozulma tehlikesi olan bir işi yapmak, mekruh olur. Bunun gibi, cunup olma tehlikesi varken hanımını opmek de mekruhtur. Oynaşırken cunup olma ihtimali vardır. Tehlikeden uzak durmak gerekir. Bir hadis-i şerif meali şoyledir:
(Ucurumun kenarında dolaşan kimse, her an ucuruma yuvarlanabilir.) [Buhari]
Onun icin, orucluya mekruh olan işlerden uzak durmaya calışmalıdır.
Sual: Kan aldırmak ve iğne vurdurmak yani enjeksiyonla deriye ilac zerk ettirmek orucu ve abdesti bozar mı?
CEVAP
Genel kaide şoyledir:
Vucuda giren şeyler orucu bozar, vucuttan cıkan şeyler de abdesti bozar.
Bu kaidenin istisnaları da vardır.
Kan aldırmak abdesti bozar, orucu bozmaz. Vucuda enjeksiyonla ilac girince abdesti bozmaz, ama orucu bozar.
Abdest icin istisnalar:
Vucuttan cıktığı halde ter, sumuk ve balgam gibi şeyler abdesti bozmaz.
Oruc icin istisnalar:
Vucuttan cıkan şeyler orucu bozmadığı halde, isteyerek ağız dolusu kusmak orucu bozar. Vucuda giren şeyler orucu bozduğu halde, balgam yutmak orucu bozmaz.
Oksijen gazını almak, esans koklamak orucu bozmaz. Burna gelen akıntıyı yutmak orucu bozmaz. Sağlam deriden vucuda girdiği halde, goğse konan kalb ilacı, kola sarılan sigara yakısı orucu bozmaz. Goze konan ilac orucu bozmaz, ama kulağa konursa bozar.
Boğaza su kacması
Sual: Abdest alırken boğaza su kacarsa, oruc bozulur mu?
CEVAP
Hanefî ve MÂlikî mezhebinde bozulur. ŞÃ‚fiî'de, mubalağa edilirse yani normalden cok su verirse veya ucten fazla su verip de, boğaza kacarsa, o zaman oruc bozulur. Normal abdest alırken, elde olmadan su kacarsa oruc bozulmuş olmaz. Hanbelî'de ise, mubalağa olsa da, istemeden boğaza su kacması, orucu bozmaz. (Mizan-ul-kubra, El-fıkh-u alel-mezahib-il-erbea)
Dişe konan ilac
Sual: Diş koklerine ve vucudun başka yerindeki acık yaraya konan ilac, orucu bozar mı?
CEVAP
Diş cukuruna konan ilacın tadı boğazda duyulsa bile, orucu bozmaz. Acık yaraya ilac konsa, iceri gittiği iyi bilinmezse, ilac sıvı ise, İmam-ı a'zama gore bozulur. İki imama gore ise, iceri gittiği iyi bilinmeyince bozulmaz. İceri sızdığı iyi bilinmeyen ilac katı ise, uc imama gore de, orucu bozmaz. (S. Ebediyye) [İki imam, imam-ı Ebu Yusuf ile imam-ı Muhammed'dir. Uc imam denince de, imam-ı a'zam, imam-ı Ebu Yusuf ve imam-ı Muhammed anlaşılır.]
Demek ki, iceri gittiği iyi bilinmediği icin acık yaraya konan merhem gibi katı ilaclar ve curumuş dişin cukuruna konan sıvı ilaclar da orucu bozmuyor.
Dişe konan ilac
Sual: Oruclu kimse, ağrıyan dişine karanfil koysa, hÂsıl olan salya icine kacsa, fakat karanfil dursa, orucu bozar mı?
CEVAP
Bozmaz. Dişe ağrıyı kesici başka ilac da koysa, ilacın tadı boğazında hissedilse de, yine oruc bozulmuş olmaz.
Tokluk hissi veren
Sual: Sahurda tokluk veren ilaclar kullanmak orucu bozar mı?
CEVAP
Hayır, bozmaz. Hatt orucluyken takılan sigara bandı veya ilac bandı gibi şeyler de orucu bozmaz.
Kan verirken
Sual: Kan vermeye gitmiştim. Yeni bir makine cıkmış, kanı alıyor, bir kısmını geri vucuda veriyormuş. Bu durum orucu bozar mı?
CEVAP
Kanın bir kısmı vucuda girince orucu bozar, kaza gerekir. Genelde, vucuttan cıkanlar bozmaz, vucuda girenler bozar. Bunun istisnaları da vardır.
Balgam yutmak
Sual: (Oructa, ağız vucudun dışı olduğu icin, kusmuğun bir kısmı veya balgam mideye giderse oruc bozulur) deniyor. İstemeden yutulursa da mı bozar?
CEVAP
Ağza gelen kusmuk, kendiliğinden mideye geri giderse orucu bozmaz. Balgam yutmak da orucu bozmaz. (Durr-ul-muhtar)