Ayak bileği burkulmaları spor yaralanmalarının icinde cok ciddi bir yer tutar. Ayak bileği uc kemik tarafından oluşur; tibia, fibula, talus. Kalkaneusta bir takım bağlar sayesinde bu ekleme katkı yapar.


Tibia ayak bileğinin ic kısmında yer alır ve ayak bileğini iceriden desteklerken, fibula ayak bileğinin dış kısmında yer alır buradan kemik destek sağlar. Ama ayak bileğinde stabiliteyi sağlayan asıl yapılar ligamanlardır. Ayak bileği iceriden ve dışarıdan cok ciddi bağlar ile desteklenir. Bu bağlar diğer tum eklemlerde olduğu gibi hareketi sınırlandırmaya yardım eder. Bu yardımı iki şekilde yapar;


Direk mekanik destek (uzaması durumunda hareketi kısıtlayıcı fonksiyon), İndirek mekanik destek (uzadığında icinde bulunan bazı reseptorler bu uzamayı algılayıp, hareketi sınırlayacak ters taraf kaslarını kasarak)

Ayak bileği burkulmalarının oluşumu
Ayak bileği burkulması, yere duşme sırasında hareketin eklemin normal sınırlarını aşmasına bağlı ayak bileği bağlarının gerilmesi ve yırtılmasına verilen addır. Doğası gereği yere duşme sırasında ayağın dış kısmı daha once, ic kısmı ise daha sonra yere temas eder. Eğer bu hareketin kontrolunde sıkıntı olursa, ayağın icinin yere basışı sağlanamaz ve ayak bileğinin ice doğru donmesine ve dış tarafta hareketi kontrol eden bağların gerilmesine neden olur. Ayak bileği burkulmalarının %80’i ayak bileğinin dış kısmında oluşur.


Ayak bileği burkulmaları 3 derecede sınıflandırılır;
Ayak bileği bağları zorlanması Ayak bileği bağlarının kısmi yırtığı Ayak bileği bağlarının tam yırtığı

Muayene
Ayak bileği hareketlerinin kısıtlanması, ayak bileğinde şişme, ayak bileği bağlarının yetersizliğinin/ yeterliliğinin muayenesini icerir. Burada en onemli husus ayak bileği bağ yaralanması sırasında kemikte kırık olup olmadığına karar vermedir. Her ne kadar bu durum rontgensiz anlaşılamazsa da hangi hastanın rontgen cektirmesi gerektiğine karar verme de Ottawa kriterleri oldukca yardımcı olmaktadır.


Ottawa kriterleri; Bu kriterlere gore ayak bileği burkulmaları sonrasında iki noktanın onemli olduğuna dikkat cekmektedir;


Arka arkaya dort adım atabilme, Aşağıda gosterilen 4 noktada ağrının olmaması

-- Dış malleolun arka kısmında uctan 6 cm yukarıya kadar ağrının olmaması
-- İc malleolun arka kısmından uctan 6 cm yukarıya kadar ağrının olmaması,
-- Dış kısımda 5.metatars tabanında ağrının olmaması,
-- İc kısımda navikuler kemikte ağrı olmaması.


Bunların saptanmadığı durumlarda rontgen cektirmeye buyuk ihtimalle gerek yoktur (var olan kırığı gosterme ihtimali %100 olmasına karşın, olmayan sorunu varmış gibi gosterme ihtimali de vardır).


Goruntuleme
X-ray
Sadece kırık saptamak icin yardımcıdır, bağ yaralanmalarında direk grafinin katkısı yoktur.


MR
Bağ yırtığının derecesini ve ilave sorunları (kıkırdak hasarı, tendon yaralanması, vb.) olup olmadığının kararını verme de yardımcı olup, sadece bağ yaralanmasının derecelendirmesi amaclı cok da gerekli değildir (muayene ile de karar verilebilir).


Zorlamalı X-ray Bağların zorlanarak alınan grafilerdir, eskiden kullanımı daha sıkken gunumuzde onemini her gecen gun yitirmektedir.


Tedavi


Ayak bileği yaralanmalarının erken tedavisi de diğer yumuşak doku yaralanmalarına benzer. Tedavide 4 ana prensibi uygulamak gerekir (RICE);


Rest (dinlenme) – ağrılı noktaya kadar istirahat, sporcularda cok nadiren alcı uygulaması gerekir, Ice (buz uygulama) – her seferinde 20 dakika olmak uzere bir uygulamadan 2 saat sonra olarak, Compression (kompresyon) – elastik bandaj veya ayak bileği brace’i, Elevation (yukse kaldırma) – ozellikle yattığı zaman ayağı kalp hizasından yukarıda tutma.

Erken donemde uygulanan bu tedaviler sonrası, kişinin kas kuvvetini ve daha da onemlisi dengesini geri kazandırmak gerekir. Dolayısı ile tedavide bu iki hususa cok onem vermek gerekir.


Unutulmaması gereken en onemli konu tedavinin kişiye ozel planlanması gerektiğidir.

[h=2]İstanbul Spor Hekimi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]