Gunumuzde ailelerin bebek sahibi olmasını zorlaştıran faktorler giderek artmaktadır. Stresli yaşam koşulları, dengesiz beslenme ve cinsel yaşam, kadın ve erkek kısırlığının oransal olarak giderek artmasına neden olmaktadır. Korunmasız bir yıl ilişki sonunda gebe kalmayan ciftler infertilite (kısırlık) teşhisi ile incelemeye alınır. Bu incelemede eşlerin her ikisinin de muayene ve gerekli tetkikleri sonrasında ailenin problem yada problemleri aydınlatılır. İnfertilite vakalarının yaklaşık % 30 unda eşlerden birine yada ikisine ait gecerli nedenler bulunabilmektedir. Vakaların yaklaşık % 70 i ise nedeni acıklanamayan infertilite adı altında toplanmaktadır. Bu grup tedavi konusunda bizi oldukca zorlayan kesimdir. Bebek sahibi olmak isteyen infertil ciftin ile ilk goruşmede eşlerin fizik muayenesi yapılır ve detaylı oykuleri alınır. İnfertil ciftlerinin oncelikli tetkikleri arasında erkek icin spermiyogram, bayan icin adetin 2. gunu yapılan hormon duzeyi tespiti, ultrason ile yumurtlama takibi ve ilaclı rahim filmi gelir. Her ciftin ozellikleri goz onune alınarak bu incelemeler en uygun sıra ve sıklıkta yapılmalıdır.
Doğal yollardan bir yıl boyunca gebe kalamayan bir ciftin incelemeleri sonunda karşılaşılabilecek sorunlar cok ceşitlidir. Bunlar arasında erkeğe ait olanlar: sperm sayı ve hareketliliğinin yetersizliği veya hic olmaması, cinsel işlev bozuklukları, penisin anatomik bozuklukları ve hormonal yetersizliklerdir. Bayana ait olanlar ise: yumurtalık yetmezliği( hormonal veya yapısal), rahmin şekilsel bozuklukları, tuplerin tıkanıklığı veya olmaması,rahim ic duvarının enfeksiyon veya bazı mudahaleler sonrasında ileri derecede bozulması, rahim ağzının şekilsel bozukluğu yada mukus tıkacının gereğinden kalın olması, vajinanın anatomik veya işlevsel(vajinismus) bozuklukları olarak sıralanabilir.
İnfertil bir ciftin sorununu belirledikten sonra duzeltilebilecek olan anatomik bozukluklara gereken operasyonlarla mudahale edilir. Hormonal eksiklikler,sistemik hastalıklar, aşırı kilo yada aşırı zayıflık gibi faktorler duzeltilir. Yumurtalıkların yeterli sayı ve kalitede yumurta uretmediği durumlarda ilac tedavisi ile bu durum giderilerek seri ultrason incelemeleri ile yumurtlamanın olduğu gun saptanır ve ciftin ilişkiye girmesi sağlanır. Bu gebeliğin oluşması icin olabilecek en doğal yoldur. Yaklaşık 3-6 ay boyunca denenen yumurtlama takibi-cinsel ilişki ile sonuc alınamazsa ciftlere aşılama tedavisi onerilebilir.
Aşılama (IUI) Hangi Durumlarda Uygulanır?
Aşılama pek cok infertilite durumlarında uygulaması kolay, pratik, nispeten ekonomik ve risksiz bir işlem olduğu icin pek cok durumda ilk tercih edilen yontemdir.
En sıklıkla:
-Duşuk sperm sayı veya hareketlilik oranı (Erkek faktoru)
-Acıklanamayan İnfertilite
-Servikal mukus problemleri (servikal faktor)
-Rahim ağzının (serviksin) anatomik problemleri
-Sperme karşı antikor varlığı (İmmunolojik İnfertilite)
-Kadında yumurtlamanın olmaması veya yetersiz olması
-Cinsel işlev bozukluklarında tercih edilen bir yontemdir.
Aşılama tedavisine aday olan ailelerde erkeğin sperm tetkikinde yıkama sonrası ornekte en az 1.000.000/ml sperm olması arzu edilmektedir. Daha az sayılarla yapılan aşılamalarda başarı şansı cok duşuktur.
Aşılama İcin Gerekli Tetkikler
Erkek icin;
Sistemik ve lokal fizik muayene
Semen analizi
Sperm sayısı ve hareketliliği
Detaylı morfolojik değerlendirme
Yıkama sonrası sperm değerleri
İleri tetkikler
Serolojik testler
MAR testi
Hormon profili
Kadın icin;
Sistemik ve lokal fizik muayene
Tubal gecişin saptanması (HSG, laparaskopi)
Hormon profili
FSH, LH (Adetin 2 ila 4. gunu arasında)
Prolaktin
TSH
Progesteron (Adetin 21. gunu)
Aşılama yontemi ideal koşullarda yumurtlamanın sağlandığı gun spermlerin ozel yontemlerle hızlandırılıp, plastik bir kanul aracılığı ile rahmin icine bırakılması yontemidir. Yontemin avantajı olabildiğince cok sayıda ve hareketli spermin yeni atılmış ve tupler tarafından yakalanmış yumurtaya olabildiğince yakın mesafeye bırakılmasıdır. Mikroskobik bir canlı olan sperm bu yontemle yaklaşık 10-12 cm kazanır,vajinanın asit ortamını, rahim ağzı mukus tıkacını ve rahmin icinde tuplere doğru cıkması gereken yolu atlamış olur. Onunde sadece icindeki hareketli tuycukler yardımı ile sperm ve yumurtayı birleştirmek icin en uygun ortam olan tupler kalmıştır. Aşılama tedavisi oncesinde ozel ilac tedavileri uygulanarak yumurtlaması sayı ve kalite olarak arttırılan bayana yumurtacıklar yaklaşık 20 mm boyuna ulaştığında yumurta catlatma iğnesi verilir. Bu iğneden ortalama 24-36 saat sonra aşılama işlemi icin en uygun donemdir.
Aşılamada Sperm Orneği Nasıl Alınır?
Hastalar sperm verme işlemini bu işlem icin ayrılmış ozel ve rahat bir mekanda gercekleştirmelidir.
Hastalara gerektiğinde okuma materyali yada gorsel materyal sağlanmalıdır.
Hastaların cinsel perhiz suresi 2 gunden az olmamalı ve 5 gunu gecmiş olmamalıdır ( Kısa cinsel perhiz suresi sayının, uzun sure ise hareketliliğin azalmasına neden olur.).
Sperm verme yontemi masturbasyon olmalıdır
Hastaya orneği vereceği steril bir kap sağlanmalıdır.
Masturbasyon oncesinde hasta ellerini ve penisini yıkayıp kağıt havlu ile kurulanmalıdır.
Masturbasyon sırasında hastaların herhangi bir kayganlaştırıcı materyal kullanmaması gerekmektedir.
Aşılama tedavisi doğumhane koşullarında deneyimli ekip tarafından uygulanması gereken bir yontemdir. Aşılama yapılacak bir bayan jinekolojik pozisyonda hazırlanır. Steril spekulum rahim ağzı gorulecek şekilde yerleştirilir. Rahim ağzındaki akıntılar steril izotonik solisyonu puskurtulerek temizlenir. Steril kanul yavaşca rahim ağzından iceriye doğru yerleştirilir. Bu işlem sırasında mumkun olduğunda dokulara zarar vermemek ve kanamadan sakınmak gerekir. Laboratuardan termos icinde gonderilen sperm orneği oda sıcaklığında steril enjektore cekilir ve kanulden yavaşca verilir. Anne adayı işlem sonrasında yarım saat dinlendirilir. Aşılamayı takip eden birkac gun ağır fiziksel aktivitelerden ve cinsel ilişkiden sakınılması onerilir. Bazı kliniklerde aşılama 12 saat ara ile iki seans halinde uygulanmaktadır. İşlemden 10-12 gun sonra kanda gebelik testi yapılır.
Tecrubeli ellerde yapılan aşılama işleminin herhangi bir komplikasyonu yoktur. En cok dikkat edilmesi gereken nokta enfeksiyondan korunmadır. İşlemin başarı şansı her seans icin % 10-20 olarak verilmektedir. Uc deneme sonrasında gebelik hızlarında anlamlı bir artış olmadığı icin daha fazla deneme onerilmemektedir. Uc denemede gebelik başarılamayan aileler tup bebek unitelerine yonlendirilir.

[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]