Aşılama (inseminasyon)AŞILAMA KİMLERE YAPILIR? BAŞARI ORANI NEDİR?
Halk arasında aşılama denilen ıntra uterin inseminasyon (ıuı) denilen teknik, gebe kalma şansını %15 arttıran bir uygulamadır. Uc kez ustuste uygulandığında ihtimal %45 e cıkar. Bu ortalama bir tup bebek başarısından bile duşuk olduğu icin maliyet ve hasta psikolojisi duşunulerek bazı ulkelerde uygulanmamaktadır. Turkiyede devlet hastanelerindeki tup bebek merkezleri 3 kez aşılama tedavisi başarısız olduğu zaman tup bebek tedavisine olanak vermektedir. Yasalarımız boyledir. Diğer merkezlerde ve bizde ise durum farklıdır. Uygulama şekli ve sayısı kişinin psikolojik, ekonomik, sosyo-kulturel ve fizyolojik durumuna gore belirlenir. Kendi haline bırakıldığında ortalama %3 gebelik şansı olan bir cift aşılama ile bu şansını 5 kat arttırmaktadır. Aşılama ile her beş ciftten biri gebe kalarak tup bebeğin getireceği fiziki, maddi ve manevi yukten kurtulmakta, ayrıca başarısız bile olsa onlerinde tup bebek ihtimalinin varlığıyla rahatlamaktadırlar.

Aşılama onerdiğimiz ciftler;

1)Evlilik veya korunmasız gecen suresi 2-3 yılı gecmeyeneler
2)Kısırlık sebebi bulunamayan ; tum tetkikleri normal cıktığı halde bir yılı aşkın suredir cocuk sahibi olmak isteyip olamayanlar
3)Rahim ağzında spermlere karşı antikor barındıranlar
4)Erkekte erken boşalma, kadında vaginismus
5)Endometriozisin hafif (evre1) tipi
6)Polikistik over gibi yumurtlayamama problemleri olan ciftlerdir.

AŞILAMA NASIL YAPILIR?

Aşılamada :Adetli iken kadının yumurtalarına ultrasonla bakılır. Uygun ilac uygun dozda verilir.İlac hap veya iğne olabilir.5 gun suren ilac kullanımı sonrası 2-3 kez yumurta buyumesi ultrasonla izlenir.Yumurta 18 mm civarında olduğunda catlatma iğnesi yapılır.36 saat sonra eşi ile beraber aşılama işlemi ,icin merkeze gelir. Aşılama işleminden 2 saat once erkekten masturbasyonla sperm orneği vermesi istenir.spermler yıkanır. Hareketlendirilip, yoğunlaştırılır. Hazırlanmış sperm doktor tarafından idrara sıkışmış olan kadının rahim ağzı, jinekolojik masada spekulumla goruntulenerek ultrason eşliğinde birkac mm lik bir aletle hicbir acı duymadan rahim icine puskurtulur.
Bu şekilde gidecekleri yol da kısaltılarak, spermin yumurta ya da yumurtalara kolayca ulaşmaları sağlanır. Aşılama sonrası kadın normal hayata donebilir.Gec yumurtlama duşunulerek işlemden sonraki 2 gun de ilişki onerilir. Rahim destekleyici progesteron tablet ve folik asit aşılama sonrası kullanılmak uzere recete edilir.
Aşılama oncesi değerlendirme
Kısırlık nedeni ile başvuran ciftlerde kısırlığın nedenini saptamaya yonelik tetkikler:
Erkekte: Semen analizi ( spermiyogram )
Kadında:

Jinekolojik muayene,

Rahim ve tuplerin değerlendirilmesi icin rahim filmi (HSG)

Yumurtalıkların kapasitesini değerlendirmek amacıyla hormon testleri,

Bazı ozel durumlarda tanısal laparoskopi veya histeroskopi yapılabilir.

Elbette bu işlemin yapılabilmesi icin en az bir kanalın ya da tupun acık olması şarttır. Dolayısıyla aşılama işleminden once rahim filmi cekilmesi de gereklidir.Gunumuzde kabul edilen goruş 2 en fazla 3 kez aşılama yapılmasıdır. Aşılamadan fayda goreceği duşunulmeyen ya da 2-3 kez aşılama yapılmasına rağmen gebelik oluşmayan kişilerde mutlaka tup bebek tedavisine gecilmelidir.
Aşılamada sperm kalitesi ne kadar onemlidir ?

Eğer erkeğin spermlerinin sayı ve hareketi cok duşuk ise aşılamadan beklenecek fayda cok azdır..! Bu sayı ve hareket konusunda tam bir fikir birliği olmasa da genellikle kabul goren goruş erkeğin spermlerine yıkama işlemi uygulandıktan sonra ileri doğru hareketli sperm oranının en az ml'de 1 milyonun ustunde olması gerektiğidir. Diğer onemli bir konu da spermlerin şekil bozukluklarıdır. Aşılama oncesinde sperm şekilleri de boyanmış orneklerde bu konuda tecrubeli kişilerce detaylı olarak değerlendirilmeli ve normal gorunumlu sperm sayısının en az% 4-5 olması gerekmektedir. Normal şekilli olmayan spermlerin sayı ve hareketleri iyi olsa bile yumurtanın kabuğunu delip icersine girmelerinde problem olabilir.
Spermlerin Yıkanması (Hazırlama)

Aşılama icin erkekten alınan semen, laboratuarda yuzdurme ya da gradient adı verilen yıkama işlemlerine tabi tutularak sperm dışındaki tum salgılardan arındırılır. Boylece şiddetli rahim kasılmalarına sebep olabilen maddeler ve rahimde enfeksiyona sebep olabilecek bakterilerden de temizlenmiş olur. Ayrıca hareketli olanları daha kucuk bir hacimde toplanarak hareket oranları da arttırılmış olur. Sperm yıkama uygulaması spermin yumurtayı dolleme kabiliyetini arttırır. Yıkanmış olan spermler, cok az bir miktarda (0,5 cc) kultur sıvısı icine konularak hem sayı hem de hareketliliği artırılmış olarak aşılamaya hazır hale gelmiş olur.
Asılama ile ilgili ortaya cıkabilecek sorunlar nelerdir?

Eğer kontrol edilmesine rağmen 3'den fazla yumurta gelişimi gercekleşir ise o zaman ya tedavi iptal edilerek o ay ilişki yasaklanmalı, ya da tedavi tup bebek tedavisine dondurulmelidir. Aksi taktirde coğul gebelik oluşumu soz konusu olabilir. Son bir secenek de fazla yumurtaların aspirasyonu (yok edilmesi) yoluyla kalan yumurtalar icin aşılama yapılması olabilir. Tum bu secenekler normalde son derece az başvurulan nadir durumlardır.

Bir diğer istenmeye durum da aşırı uyarılma sendromu (OHSS) dediğimiz yumurtalıkların fazla buyumesi, hormon duzeylerinin cok artması ve karında sıvı toplanması ile giden "Aşırı Uyarılma Tablosu"dur. Bu durumda cok nadiren hastaneye yatırılma ve ozel bir tedavi gerekebilir.
Aşılama sonrasında gelişme olasılığı cok az olan bir diğer sorun ise iltahaplanma (enfeksiyon) dur. Aşılama yapılırken vajinanın ve rahim ağzının temizliğine yeterince dikkat edilmez ise ve mikrobik bir ortamda aşılama yapılırsa boyle bir promlemle nadiren karşılaşılabilir. Dolayısıyla bu konuda da hekimin dikkatli davranması ve hijyenik kurallara kesinlikle uyması gerekir.
Gebelik testi ne zaman yapılmalıdır?

Aşılamadan 2 hafta sonra kanda gebelik testi ile sonuc araştırılır. Bu 2 haftalık surede genellikle progesteron vaginal tablet ya da jel kullanılması onerilmektedir. Gebelik olması durumunda 3 hafta sonra fetusu ve kalp atımını gormek icin ultrason yapılmalıdır.
Son soz olarak yine hatırlatmak isterim ki aşılamadan beklenilen fayda yani gebelik oluşması olasılığı, yumurtlama promlemi olan bayanlar icin % 15-20, acıklanamayan tur problemi olan bayanlar icin ise % 10-15'dir. Bu oranların cifte aşılamanın başında mutlaka net olarak belirtilmesi ve olması gerekenden daha fazla bir beklentiye girmemeleri sağlanmalıdır.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]