Aşılama ozellikle erkeğe bağlı ve acıklanamayan infertilite olgularında tup bebek tedavisi oncesi ilk tercihtir.
Prensip olarak kadına verilen hap ya da iğnelerle her ay kendiliğinden oluşan bir adet yumurtanın sayısı arttırılarak (maksimum 2-3), zamanlanmış catlama iğneleri ile yumurtaların catlaması sağlanır (Ovulasyon). 3-5 gunluk cinsel perhiz sonrası erkekten alınan semen orneğinin yıkanarak, iyi hareketli spermlerin secilip rahim icine verilmesi işlemidir. Amac, hızlı hareket eden sağlıklı spermlerin secilmesi, spermlererin zararlı olabilen maddelerden arındırılarak yumurtaya daha yakın bir yere bırakılmasıdır.
Hazırlanmış olan spermler rahim icine ozel bir plastik boru yoluyla bırakılır ve boylelikle gidecekleri yol kısaltılarak yumurta ya da yumurtalara kolayca yakınlaşması sağlanır.
Aşılama oncesi cocuk sahibi olmak isteyen her cift ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Tum fizik muayene, ultasonografi, hormon testleri, rahim ve tupleri değerlendiren HSG filmi (Histerosalpingografi), sperm testi mutlaka yapılmalıdır.
Aşılama (IUI) ne zaman uygulanır?
Aşılama, uygulaması kolay, pratik, ekonomik ve risksiz bir işlemdir. Oncelikle erkek faktoru nedenli, duşuk sperm sayısı, hareket oranı duşuk sperm varlığında, kadında yumurtlama problemlerinde, anatomik veya fizyolojik rahim ağzı problemlerinde, endometrioziste, acıklanamayan infertil vakalarda ve cinsel uyum ve cinsel işlev bozukluklarında (vaginismus, ereksiyon problemi) yaş faktoru de goz onune alınarak tup bebek oncesi ilk tercih olmalıdır.
Aşılama işleminin başarısı her bir deneme icin %10-15’ler civarındadır. Bunu ciftlere ozellikle vurgulamak gerekir. IUI sikluslarında gebe kalma şansı en yuksek hasta grubu kadın yaşı 26’dan kucuk olanlardır. Yaşı 26’dan kucuk olan bir kadında siklus başı %18.9 olan gebelik oranı 36-40 yaş arasında %11.1’e ve 40 yaş ustu %4.7’ye duşer.
Her ne kadar yardımcı ureme teknikleri kişiye ve ciftlere ozgu secilmiş olsalar da, gunumuzde kabul edilen goruş aşılamanın en fazla 2 veya 3 kez yapılmasıdır. 2-3 kez aşılama yapılmasına rağmen gebelik oluşmayan kişilerde mutlaka tup bebek tedavisine gecilmelidir.
Aşılamada Sperm Kalitesinin Onemi:
Erkeğin spermlerinin sayı ve hareketi cok duşuk ise aşılamadan beklenecek fayda cok azdır. Sperm yıkama işlemi sonrası ileri doğru hareketli sperm oranının en az ml’de 1 milyonun ustunde olması esastır. Diğer onemli bir konu da spermlerin şekil bozukluklarıdır, normal gorunumlu sperm sayısının en az %4-5 olması gerekir. Normal şekilli olmayan spermlerin sayı ve hareketleri iyi olsa bile yumurtayı dolleyemeyebilir.
Yıkama işleminde kullanılan medyumlar sayesinde spermler rahim kasılmalarına ve enfeksiyona sebep olabilecek tum salgılardan ve bakterilerden arındırılır.
Sperm yıkama uygulaması spermin yumurtayı dolleme kabiliyetini arttırır. Yıkanmış olan spermler, az bir miktarda (0,5cc) kultur sıvısı icine konularak hem sayı hem de hareketliliği artırılmış olarak aşılamaya hazır edilir.
Aşılama tedavisi esnasında karşılaşılan en sık problem, 3’ten fazla yumurta gelişimidir. Boyle durumlarda ya tedavi iptal edilerek o ay ilişki yasaklanmalı, ya da tedavi tup bebek tedavisine dondurulmelidir. Aksi taktirde nadir de olsa coğul gebelik oluşumu soz konusu olabilir. Yumurtaların aşırı uyarılması halinde (OHSS) dediğimiz yumurtalıkların fazla buyumesi, E2 hormon duzeylerinin artması ve karında sıvı toplanması ile hastanın klinik takibi kacınılmaz olabilir. Diğer sorun ise iltahaplanmadır (enfeksiyon). Bu nedenle aşılama yapılırken vajinanın ve rahim ağzının temizliğine ozen gosterilmelidir.
Aşılama (IUI) Nasıl Yapılır?
Aşılama kolay, ağrısız, işlem esnasında anestezi gerektirmeyen bir yontemdir (ozel durumlar dışında vaginismus gibi). Normal jinekolojik muayenedeki gibi hasta hazırlanır. Spekulum vajen icine rahim ağzı gorulecek şekilde yerleştirilir. Vajen ici ozenle temizlendikten sonra, yıkama işleminden gecmiş spermler ince bir kanul (boru) yardımıyla rahim ağzından girilerek rahim icine bırakılır ve kanul ile spekulum geri cekilir. Hasta hafif başaşağı pozisyonunda yarım saat dinlendikten sonra eve gidebilir. İşlem suresi sadece birkac dakikadır. Hasta ertesi gun normal yaşamına geri donebilir. Aşılama sonrası onerilen medikasyona (ilac alımına) ozen gosterilmelidir.
İşlemden 12-14 gun sonra gebelik testi yapılır. Gebelik olması durumunda hasta ultrasonda fetus kalp atımı gozlenene dek yakın takibe alınmalıdır.

[h=2]Bursa Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]