Tekrarlayan hırıltı- hışıltı, oksuruk atakları, hele bir de nefes alıp vermede gucluk varsa; akla gelmesi gereken en onemli hastalıklardan birisidir.
“Astım” kelimesi, anne babalara korkutucu gelmekte; genellikle daha yumuşak bir ifade olan “allerjik bronşit” kullanılmaktadır. Hatta bazen anne babalar, “bizim cocuğumuzun hastalığı henuz astıma donmemiş; allerjik bronşit” derler. Oysa her iki terim de aynı hastalığı ifade etmektedir.
Astım; diğer ulkelerde de olduğu gibi bizim ulkemizde de giderek artmaktadır. Bolgelere gore değişmekle birlikte ulkemizde yaklaşık her 10 cocuğun 1’i astımlıdır. Giderek de artmaktadır.
Astım, genetik bir yatkınlık uzerine, karşılaşılan bazı dış etkenlerin de kolaylaştırması ile ortaya cıkan, esas olarak solunum sistemini etkileyen bir hastalıktır. Coğu, cocukluk doneminde ortaya cıkar.
Hazırlayıcı faktorler var mıdır?
Evet.
-Ailede astım veya başka bir allerjik hastalık oykusu olması onemlidir. Orneğin anne veya babada astım varsa, cocukta olma ihtimali %20 oranında artar. Yine kardeşler, yakın akrabalar da bu ihtimali artırır.
-Solunum sistemini olumsuz etkileyen cevresel faktorler onemlidir. Bunların en onemlisi de sigara dumanıdır. Cocuğun yaşadığı evin hangi odasında olursa olsun, cocuk yokken bile icilse zararlıdır. Başka odada icmek, kapıyı kapatıp pencereyi acmak, dumanı havalandırma bacasına doğru veya pencereden dışarı uflemek cozum değildir. Yine kirli hava ortamı, mikroplarla sık karşılaşma, bulaşıcı solunum sistemi hastalıkları birer risk faktorudur.
-Allerjenlerle karşılaşma da onemlidir. Kucuk yaştan başlayan allerjen teması, o allerjene erken donemde duyarlılık gelişmesine, astım gelişmesine neden olur. Ev tozu akarları, polenler, hayvan tuy ve deri dokuntuleri, kufler, bazen de daha az oranda gıdalar allerjen olabilir.
-Sık gecirilen enfeksiyonlar; zaman icinde astıma donuşmez. Ancak her enfeksiyon, zaten var olan ama henuz ortaya cıkmamış olan astımı biraz daha belirginleştirir. Yani astımı tetikler.
Nasıl tanı konur?
-Bebeklikte surekli veya tekrarlayan hışıltı, tekrarlayan bronşit-bronşiolit atakları, sık oksuruk, gece yatınca gelen kuru oksuruk şuphelendirir. Ozellikle kucuk bebeklerde 1 yıl icinde 3 kez veya daha fazla tekrarlayan bronşiolit; kuvvetle astım duşundurur. Daha buyuk cocuklarda; tekrarlayan kuru oksuruk, hırıltı, hışıltı, ozellikle nefes verirken duyulan ıslık sesi gibi otme, goğsunun inip kalkması gibi nefes zorlanması belirtileri hep astımı destekler. Ailenin vereceği oyku, hastanın muayene bulguları coğu zaman tanı icin yeterlidir. Ancak bazen ayrıntılı kan tetkikleri, rontgen, allerji testi, solunum fonksiyon testi gibi tetkiklere de başvurulabilir. Tetkiklerin bir amacı da astıma cok benzeyen bazı başka hastalıkların olup olmadığını araştırmaktır.
Tedavisi var mı?
Evet. Astım sozunun belki de en korkulan ozelliği, kalıcı olup omur boyu devam edeceğidir. Bu yanlış bir bilgidir. Bebeklikte astım tanısı koyulan cocukların % 20’si hic tedavi edilmese bile iyileşir. Oysa iyi bir tedavi ile bu oran % 100’e yaklaşır. Cocuğun bunyesinin allerjik ozellikte olması, goz rengi gibi kalıcı bir ozelliktir. Yani o cocuk, omur boyu allerjik bir bunyeye sahiptir. Oysa hastalık, tedavi edilebilen bir durumdur. Ancak tedavi bazen aylarca, yıllarca surebilir. Aile ve hekim dayanışması ile, el ele verilerek inancla ve umutla tedavi surdurulurse; başarı şansı cok yuksektir.
Nasıl tedavi olur?
Oncelikle sigara dumanı başta olmak uzere cevre kontrolu onemlidir. Kirli havadan olabildiğince uzak durmak, evde evcil hayvan beslememek, keskin kokulu parfum kullanmamak, boya, cila kokusundan uzak durmak, enfeksiyonlardan korunmak; korunamadığında da tedavi olmak onemlidir.
Ayrıca allerji testi yapılarak belirlenmiş ev tozu akarı, polen gibi dış etkenlerden de sakınmak gerekir. Sakınma tedavinin buyuk bir bolumudur. Ancak yetmez.
İlac tedavisi:
Tedavide iki grup ilac kullanılır. Bir grubu; rahatlatıcı, diğer grubu da koruyucu ve tedavi edici ilaclardır. Hastanın bulgularına ve hastalığın ozelliklerine gore doktorunun sececeği ilaclarla tedavi devam eder. Bu tedavi değişkendir. Yani hastanın durumuna gore artırılır, azaltılır, kesilir, ek ilac verilir. Bu durumları değerlendirmek icin yine hastalığın ağırlığına gore belli aralıklarla kontrol edilir. Gerekirse haftada bir, ayda bir, birkac ayda bir gibi aralıklarla kontrol ve tedavi ayarlanır. Tedavi edici ilaclar icerisinde en onemlisi kortizon iceren ilaclardır. Genellikle nefes yoluyla uygulanır. Doğru doz, doğru sure ve doğru kullanım ile yan etki riski sıfır kabul edilebilir. Yani korkmadan, guvenle kullanılmalıdır. İlac tedavisinde en onemli konu da ilacların hastaya gore ayarlanmasıdır. Hem ceşidi, hem dozu, hem suresi kişiye ozeldir. Başkasının cocuğuna iyi geldi diye bir ilac kullanılmaz. Veya bu konuyu anlamayanların korkutması ile de gereken ilac kesilmez. En onemlisi ve iyisi, guven duyduğunuz doktorunuzla birlikte tedaviyi yurutmektir.
Aşı tedavisi:
Bir diğer tedavi de allerji aşısıdır. Aşı tedavisi de yontemlerden birisidir. Ancak bu pek cok kişinin sandığı gibi 1 kez olup biten bir uygulama değildir. Sakınılması mumkun olmayan, nefes yolu ile vucuda giren allerjenlere karşı yapılır. Hastanın sadece o allerjenlere secici allerjisi varsa yapılır. 3-5 yıl; ortalama 4 yıl suren bir tedavidir. Haftada bir, 15 gunde bir, ayda bir gibi surelerle uygulanır. Cilt altına veya dil altına uygulamaları vardır. Birlikte gerekli ilacları kullanmaya da devam edilir. Allerji aşısı başlama kararı; mutlaka bir allerji uzmanı tarafından verilmelidir. Aşı ve ilac ayarlaması allerji uzmanı tarafından başlanıp, hasta başka bir yorede yaşıyorsa, tedavi planı yaşadığı yerdeki bir doktorla işbirliği icinde devam ettirilebilir.
Ne zaman iyileşir?
Her cocukta farklı seyreder. Bazen bir tek atak olup, bir daha hic tekrarlamaz. Bazen cok sık ataklarla başlayıp zaman icinde yatışabilir. Genel olarak hastalığın daha sık iyileştiği dcnemler; 3 yaş civarı, 7 yaş civarı ve ergenlik donemleridir.
Ancak en onemli konulardan birisi; cocuğa hicbir zaman hastalıklı cocuk psikolojisi yerleşmemelidir. Yaşıtlarının yaptığı her şeyi yapabilir. Beden Eğitimi dersine mutlaka girer; rapor verilmez.
Tam iyileşme gercekleşmeyen o %5’lik gruba girerse ne olur?
Herhangi bir sorun olmaz. Erken başlanan tedavi sonucu; kalıcı bir hasar oluşması onlenmiş olur. Ancak zaman zaman ufak tefek şikayetleri olup astım ilacları kullanması gerekebilir.

[h=2]İstanbul Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]